Stefan Frankowski
 Kmdr dypl. Stefan Frankowski | |
 komandor dyplomowany | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 kwietnia 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 25 września 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1908–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | Dywizjon Torpedowców, |
| Stanowiska | dowódca dywizjonu okrętów, |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
         | |
Stefan Frankowski (ur. 3 kwietnia[1] 1887 w Hołowlu na Wołyniu, zm. 25 września 1940 w Bielawie) – komandor dyplomowany Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, pośmiertnie mianowany kontradmirałem.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1899–1905 był uczniem sześcioklasowej szkoły realnej w Kijowie. W 1908 ukończył Morski Korpus Kadetów w Sankt Petersburgu i został promowany na stopień miczmana. Podczas służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego pływał jako oficer nawigacyjny na okrętach nawodnych: pancerniku „Cesarewicz” i „Sława” oraz krążowniku „Aurora”. W 1912 został awansowany na lejtnanta (porucznika marynarki). W 1913 był słuchaczem kursu oficerów nawigacyjnych. W I wojnie światowej był oficerem nawigacyjnym 2 Brygady Pancerników Floty Morza Bałtyckiego.
W 1919 zgłosił się do Wojska Polskiego i objął funkcję naczelnika Wydziału Operacyjnego w Sekcji Marynarki Wojennej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Przez krótki czas był pełniącym obowiązki szefa Sekcji Marynarki. Po jej przekształceniu w Departament dla Spraw Morskich został kierownikiem Wydziału Operacyjnego w Sekcji Organizacyjnej. Przewodził także pracom Komisji Weryfikacyjnej dla Oficerów. Od końca 1919 do połowy 1920 pracował jako oficer do zleceń i przedstawiciel morski w Sztokholmie[2]. Po powrocie do kraju został kierownikiem kursu dla oficerów Korpusu Rzeczno-Brzegowego, a następnie szefem Sekcji Personalno-Szkolnej w Departamencie dla Spraw Morskich. W momencie utworzenia Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie otrzymał posadę szefa Wydziału Regulaminów i Wyszkolenia, niedługo potem wyznaczono go szefem Wydziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego. Od października 1923 roku do września 1925 roku był słuchaczem francuskiej Szkoły Marynarki Wojennej („Ecole de Guerre Navale”). 17 listopada 1925 roku Minister Spraw Wojskowych przyznał mu tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego[3]. We wrześniu 1925 przejął dowodzenie dywizjonem torpedowców w Gdyni[4]. Od 1926 do 1929 był komendantem Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu (od 1928 Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu[5]). 27 kwietnia 1929 roku został przeniesiony do Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie na stanowisko szefa sztabu[6][7]. Został zwolniony ze stanowiska w związku z zaniechaniem zabezpieczania dokumentów. 11 kwietnia 1933 roku został przeniesiony do Dowództwa Floty w Gdyni na stanowisko dowódcy Obrony Wybrzeża Morskiego[8]. Po jego rozdzieleniu w 1939 dowodził Morską Obroną Wybrzeża w Gdyni. Był najprawdopodobniej jednym z autorów dokumentu „Sześcioletni program rozbudowy floty”[9]. W 1929 został prezesem Komitetu Głównego Funduszu Łodzi Podwodnej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Od 1931 do 1935 przewodniczył Komitetowi Redakcyjnemu „Przeglądu Morskiego”. Był także członkiem Rady Głównej Ligi Morskiej i Kolonialnej.
Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego tej encyklopedii[10].
Podczas obrony Wybrzeża w kampanii wrześniowej dowodził całością wojska zgromadzonego na Półwyspie Helskim oraz okrętami minowymi w Zatoce Gdańskiej. 3 września podjął decyzję o ewakuacji Dowództwa Morskiej Obrony Wybrzeża na Hel. Następnie przebywał w niewoli niemieckiej w oflagach: X B Nimburg, XVII C Spittal, II C Woldenberg oraz VIII B Silberberg. W 1940 w ciężkim stanie został przewieziony do szpitala w Bielawie, gdzie zmarł 25 września. Po II wojnie światowej jego zwłoki ekshumowano i pochowano na Cmentarzu Żołnierzy Polskich we Wrocławiu-Oporowie.
W 1922 roku Stefan Frankowski zawarł związek małżeński z Marią Różą z Dobrowolskich, z którą miał syna Stefana (1924–1961) i córkę Jolantę, po mężu Frankowską-Collins.
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- miczman – 1908
- lejtnant (porucznik marynarki) – 1912
- kapitan marynarki – 1919
- major marynarki
- komandor porucznik – 1921 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 7. lokatą
- komandor – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 1. lokatą w korpusie morskim
- kontradmirał – 26 września 1946 (pośmiertnie)[11]
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 106 (pośmiertnie)[12]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)[13]
- Krzyż Walecznych[14]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[15][14]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[16]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[14]
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1932)[17][14][18]
- Kawaler Orderu Miecza (Szwecja, 1921)[14][19][20][21]
- Srebrny Medal za Ratowanie Ginących w Messynie (Włochy, 1908)[20]
- Belöningsmedaljen „För Medborgerliga förtjänster” (Królewskiego Stowarzyszenia „Pro Patria”, Szwecja)[16]
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)[16]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Generałowie Wojska Polskiego
- Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
- Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej w II wojnie światowej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zbigniew Wojciechowski, jako datę urodzenia podał "2 kwietnia". Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski podali "3 kwietnia". Waldemar Strzałkowski podał "27 marca". Jeżeli data podana przez Waldemara Strzałkowskiego jest datą według kalendarza juliańskiego, starego porządku, to według kalendarza gregoriańskiego nowego porządku będzie to "8 kwietnia". Datę urodzenia "27 marca" podaje także "Rocznik Oficerski 1924". W Roczniku Oficerskim z 1928 i 1932 r. oraz w Liście starszeństwa (...) z dnia 15 sierpnia 1930 r., jako data urodzenia widnieje "4 kwietnia".
- ↑ Waldemar Strzałkowski podał, że admirał w okresie od marca 1919 do lipca 1921 był attaché morskim w Szwecji. Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski oraz Zbigniew Wojciechowski, jako datę rozpoczęcia służby w Sztokholmie wymieniają styczeń 1919 r.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 121 z 17 listopada 1925 roku, s. 651.
- ↑ Jako dowódca Dywizjonu Torpedowców figuruje w Roczniku Oficerskim z 1924 r., a więc wyznaczenie na to stanowisko musiało mieć miejsce w czasie studiów w EdeGN.
- ↑ Historia AMW. Z kart naszej historii. amw.gdynia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-13)]., Akademia Marynarki Wojennej [dostęp: 18.06.2016]
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 132.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 393, 891.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 90.
- ↑ Tymoteusz Pawłowski. "Planowanie wojenne PMW w końcu lay trzydziestych XX wieku." Tajemnice archiwów. Opublikowano w "Morze. Statki i Okręty." Numer 6 (66). Czerwiec 2007. Magnum-X. Warszawa 2007. ISSN 1426-529X
- ↑ Laskowski, t.I 1931 ↓.
- ↑ Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski oraz Waldemar Strzałkowski, jako datę awansu podają "26 września 1940". Zbigniew Wojciechowski twierdzi, że nastąpiło to we wrześniu 1946 r.
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 369.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 181.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ a b c „PRZEGLĄD MORSKI” 2006 NR 11. [dostęp 2015-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-26)].
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 8/1932, s. 336
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 16 z 12.04.1926
- ↑ Rocznik Oficerski 1921 nr 48, s. 1746
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1923, s. 32, 1443.
- ↑ Sveriges statskalender. Sztokholm: 1925, s. 922
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 32, 1443.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 847.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych Marynarki Wojennej, oficerów rezerwy Marynarki Wojennej powołanych do służby czynnej, oraz oficerów zawodowych innych korpusów osobowych armii, przydzielonych do Marynarki Wojennej sporządzona na dzień 15 sierpnia 1930 r., Samodzielny Referat Personalny Kierownictwa Marynarki Wojennej, Warszawa 1930, s. 1.
- Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r., Stefan Frankowski (1887–1940) [w:] Jurga Tadeusz, Obrona Polski 1939, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990, wyd. I, ISBN 83-211-1096-7, s. 766–777.
- Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzupełnione i poprawione, s. 92,
- Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki: Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918–1947. Wyższa Szkoła Morska. Gdynia 1996. (ISBN 83-86703-50-4).
- Zbigniew Wojciechowski: Kontradmirał Stefan Frankowski, „Bandera”, s. 8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Frankowski: W 14-tą rocznicę objęcia wybrzeża (1933) w bibliotece Polona
| szefowie Sekcji Marynarki |
|
|---|---|
| szef Departamentu dla Spraw Morskich |
|
| szefowie Kierownictwa Marynarki Wojennej |
|
| Dowódcy Marynarki Wojennej |
|
- od 2014 kompetencje przejęte przez Dowódcę Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych
