Stary Cmentarz w Birczy
 nr rej. A-1264 z 6.09.1990 | |
 Brama Starego Cmentarza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza | komunalny |
| Data otwarcia | pomiędzy 1785-1793 |
Położenie na mapie Bircza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
Położenie na mapie gminy Bircza  | |
 49°41′32″N 22°28′46″E/49,692222 22,479444 | |
Stary Cmentarz w Birczy – najstarszy cmentarz komunalny w Birczy.
Przed rokiem 1783 pochówki w Birczy dokonywane były na cmentarzach znajdujących się wokół świątyń:
- starego kościoła rzymskokatolickiego (znajdował się w miejscu „starego przedszkola” koło wielkiego dębu, na działce obok obecnego kościoła)
- cerkwi prawosławnej (a później greckokatolickiej) znajdującej się „Na pagórku”
- Żydzi swoich pochówków dokonywali wcześniej przypuszczalnie również na swoim cmentarzu (chociaż najstarszy odczytany nagrobek pochodzi z 1806).
W sierpniu 1784 roku ukazał się dekret cesarski nakazujący likwidację dotychczasowych cmentarzy przy świątyniach i wytyczenie nowych, poza obrębem miast. W związku z tym również w Birczy utworzono cmentarz, usytuowany poza granicą miasta. Przeznaczony był dla ludności chrześcijańskiej wszelkich wyznań.
Najstarszy odczytany nagrobek pochodzi z roku 1793.
Kaplica grobowa Kowalskich herbu Abdank[edytuj | edytuj kod]
Kaplica zbudowana została około 1850 przez Adama Kowalskiego. Jest już uwidoczniona na planie katastralnym z 1852 roku.
Kaplica zbudowana jest na rzucie prostokąta, z półkolistym prezbiterium. Ściany kaplicy wymurowane są z kamienia i otynkowane. Nakryta jest blaszanym dachem siodłowym z wieżyczką. Do lat 80. dach był pokryty gontem. Przed elewacją frontową do roku 1967 znajdowała się drewniana przybudówka, kryjąca zejście do krypty. W 1990 wejście do krypty zamurowano.
Wewnątrz kaplicy we wnęce ołtarzowej znajduje się malowidło ścienne Chrystusa Ukrzyżowanego. Było ono zasłonięte obrazem olejnym Pasji, zabranym w 1990 do Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Na ścianach bocznych znajduje się 8 tablic (w tym 7 z czarnego marmuru) oznaczonych herbem Abdank, upamiętniających pochowanych w krypcie członków rodziny Kowalskich:
- Maria Ludwika z Nahlików Kowalska
- Adam Anzelm Wojciech Kowalski
- Marceli Kowalski
- Innocenty Habdank Kowalski
- Augusta z Habdanków Kowalskich hr. Zedwic
- Stanisław Habdank Kowalski
- Stanisław Kaciuba Habdank Kowalski
- Stefan Głowacki.
Przypuszczalnie pochowany jest tam również Jan Ignacy Kowalski, jednak jego tablica nie została zachowana.
