Stanisław Zagajewski
 Popiersie Stanisława Zagajewskiego, CK Browar B we Włocławku | |
| Data urodzenia | ok. 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
 | |
Stanisław Zagajewski (ur. ok. 1927, zm. 4 kwietnia 2008 we Włocławku) – polski rzeźbiarz samouk, artysta z nurtu Art Brut, sztuki prymitywnej, surowej, intuicyjnej. Przez włocławian nazywany Stasiu Śrubka lub Włocławski Nikifor[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Data i miejsce jego urodzin są nieznane. Został znaleziony zimą 1929 roku na stopniach kościoła św. Barbary w Warszawie. Znalezionemu dziecku przypisano imię i nazwisko i wpisano fikcyjną datę i miejsce urodzenia: (Warszawa, 27 września 1927). Dzieciństwo spędził w zakonnych zakładach opiekuńczych w Ciechocinku i Grabiu pod Toruniem. Zarabiał na życie wykonując wiele różnych zawodów: kucharza, ogrodnika, introligatora, krawca, był także stróżem nocnym i konwojentem. Wykonywał też sztukaterie na warszawskiej Starówce, pracował przy budowie MDM-u w Warszawie i Trasie W-Z.
Rzeźbienie w glinie było od najmłodszych lat jego wielką pasją i namiętnością. Jego zdolności zostały odkryte dość wcześnie, jednak do średniej szkoły plastycznej nie mógł zostać przyjęty, gdyż nie ukończył szkoły podstawowej, a do szkoły budowlanej - z powodu zbyt wątłego zdrowia.
Sztuki wypalania glinianych form nauczono go w „Cepelii” dla której robił gliniane ptaszki. Dzięki osobistym staraniom prof. Aleksandra Jackowskiego z Instytutu Sztuki PAN[potrzebny przypis], otrzymał we Włocławku niewielki domek, gdzie żył i pracował do końca życia.
Najpełniejszy zbiór (stała ekspozycja - ponad 120 rzeźb; w tym kilka ołtarzy) jest własnością Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Rzeźby Zagajewskiego mają także w swojej kolekcji m.in. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Etnograficzne w Toruniu i Collection de l'Art Brut w Lozannie. Jego prace są pokazywane na wszystkich ważnych wystawach twórców z kręgu tzw. Art Brut.
1 października 2005 r. otrzymał z rąk ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego największe swoje wyróżnienie Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2]. Medal w krótkim czasie został mu ukradziony.
21 września 2007 r. z okazji 80 urodzin, w czasie uroczystości jubileuszowej otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Został również odznaczony Medalem Honorowym Senatu RP przez senatora Andrzeja Persona.
Zmarł 4 kwietnia 2008 roku około godziny 16:00 w szpitalu, w którym był hospitalizowany od trzech tygodni. Przyczyną śmierci były prawdopodobnie komplikacje związane z zapaleniem płuc i wylewem [3]. Jego grób znajduje się na cmentarzu we Włocławku.
Jego nazwiskiem została nazwana jedna z ulic Włocławka[4].
Filmografia o Stanisławie Zagajewskim[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Zagajewski - Ars mea, lux mea, reżyseria Andrzej Papuziński, 1978
- Powołanie czy obłęd, reżyseria Krzysztof Iwanowski, 1983
- Inny, realizacja Urszula Guźlecka, 1998
- Stanisław Zagajewski. Portret wybitnego artysty rzeźbiarza zaliczanego do kręgu l'Art Brut, odc. I serii: Sztuka ludowa i naiwna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, 2006[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Adam Luks: Sztukmistrz z Włocławka. Nowości Toruńskie. [dostęp 2014-11-29].
- ↑ Bydgoszcz muzyczną stolicą Polski północnej. Znaki dobrego czasu. kujawsko-pomorskie.pl, 1 października 2005. [dostęp 2013-01-10].
- ↑ Zmarł rzeźbiarz Stanisław Zagajewski [online], onet.pl, 7 kwietnia 2008 [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-02].
- ↑ ulica St. Zagajewskiego - Włocławek. Targeo. [dostęp 2016-06-17].
- ↑ film o St. Zagajewskim. ninateka.pl. [dostęp 2016-06-17].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Zagajewski, Bogucki Janusz, katalog wystawy Galerii Widza i Artysty w Warszawie, Warszawa 1963
- Stanisław Zagajewski. Rzeźba ceramiczna, Liszka Elżbieta, Warszawa 1983
- Stanisław Zagajewski i jego ołtarze, praca magisterska, Budnik Grzegorz, promotor prof. dr hab. Tadeusz Chrzanowski, KUL Instytut Historii Sztuki, Lublin 1992
- Przerażenie i ukojenie, Państwowa Galeria Sztuki w Płocku, Płock, kwiecień 1993
- Stanisław Zagajewski, album, opr. K. Kotula, P. Nowakowski, G. Budnik, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Włocławek 1997
- Stanisław Zagajewski - Rzeźba album, opr. K. Kotula, K. Cieślak, Studio Wena we Włocławku, Włocławek 2004
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Filmografia o Stanisławie Zagajewskim
- Rzeźby Stanisława Zagajewskiego
- Reportaż o Stanisławie Zagajewskim. archiwum.radiopik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].