Stanisław Czarzasty

Stanisław Czarzasty
Ilustracja
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1907
Łaguny pow. Ciechanów

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 1972
Leamington Spa

Przebieg służby
Lata służby

1939–1948

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

Kolumna taborowa nr 505
328. Składnica Zaopatrywania

Stanowiska

dowódca kolumny taborowej

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

QS

Odznaczenia
Państwowa Odznaka Sportowa

Stanisław Czarzasty (ur. 5 maja 1907 w Łagunach, zm. 22 kwietnia 1972 w Leamington Spa) – porucznik Wojska Polskiego oraz 2 Korpusu Polskiego, działacz społeczny i polonijny, animator polskiego środowiska w Wielkiej Brytanii, współzałożyciel Polskiego Ośrodka Katolickiego w Leamington Spa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Herb Prus II (Wilczekosy)

Stanisław Czarzasty pochodził z rodziny należącej do odwiecznej szlachty mazowieckiej[1]. Był synem Tomasza Czarzastego h. Prus II (Wilczekosy) i jego drugiej żony, Bronisławy Kołakowskiej-Sławek de Kołaki-Budzyno h. Kościesza[2].

Po śmierci ojca w 1911 roku gospodarstwo w Łagunach przejął Hilary Czarzasty[3] (ur. w 1895 roku), starszy brat Stanisława, a Stanisław kontynuował edukację.

II RP[edytuj | edytuj kod]

Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie uzyskując maturę w 1927 roku[4]. Ukończył prowadzoną przez Wielkopolską Izbę Rolną Szkołę Mleczarską we Wrześni, specjalizując się w serowarstwie. Od 1 sierpnia 1928 do 20 maja 1929 roku uczestniczył w kursie podchorążych rezerwy w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5A w Cieszynie. Szkołę podchorążych ukończył z wynikiem dobrym (lokata 8/93) w stopniu plutonowego podchorążego rezerwy. Przydzielony do 30 Pułku Strzelców Kaniowskich, gdzie odbywał ćwiczenia i praktykę w 1931 roku. Mianowany podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem od 1 stycznia 1932 roku. Został przydzielony do 32 Pułku Piechoty, w którym odbywał 5-tygodniowe ćwiczenia w 1933 roku. 29 grudnia 1934 roku został przeniesiony do 10 Dywizjonu Taborów, gdzie - w czerwcu 1935 roku - odbył 4-tygodniowe ćwiczenia. Od 24 maja do 18 czerwca 1937 roku odbył kurs taborowy dla oficerów rezerwy w 5 Dywizjonie Taborów w Bochni. Zdobył wówczas Państwową Odznakę Sportową[5].

25 września 1937 r. w par. Zielona ożenił się z Józefą Marianną Grabowską[6]. Jeszcze przed ślubem objął kierownictwo działającej w Katowicach mleczarni, otrzymując służbowe mieszkanie we "Dworze Marii". Tam też zamieszkał z żoną, a w 1938 roku urodziła się tam jego córka Krystyna.

21 października 1938 roku Stanisław Czarzasty mianowany został przez prezydenta Ignacego Mościckiego porucznikiem rezerwy w korpusie oficerów taborowych[7] ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1938 r. (promowany ze stopnia podporucznika[8]).

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej Stanisław Czarzasty brał udział jako dowódca kolumny taborowej nr 505[9]. Dostarczając zaopatrzenie dla dywizji został wzięty do niewoli, a następnie, 5 października 1939, został przekazany z frontu do Oflagu VII-A w Murnau[10]. W obozie był przetrzymywany w bloku G (nr jeńca 15204)[11]. Będąc w niewoli angażował się w jenieckie życie kulturalne oflagu (m.in. śpiewał w chórze i organizował przedstawienia operetki obozowej[12]).

Wyzwolony przez 3 Armię George'a Pattona (29 kwietnia 1945 r.) znalazł się w II Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. Władysława Andersa. 12 lipca 1945 roku uzyskał przydział do 4. Kompanii Zaopatrywania[13], a następnie do 328. Składnicy Zaopatrywania działającej w ramach Służby zaopatrywania i transportu 2. Korpusu Polskiego. Stanisław Czarzasty przez Włochy dostał się do Anglii, gdzie odbył służbę w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Emigracja[edytuj | edytuj kod]

Wiosną 1948 roku Stanisław Czarzasty znalazł pracę w zakładach Lockheed’a(inne języki)[14], dzięki czemu mógł zostać zdemobilizowany i zamieszkać w Leamington Spa. W efekcie, obok p. Sylwestra Zakrzewskiego, p. Antoniego Chmiela oraz rodziny pp. Czarneckich, był pierwszym z Polaków, którzy osiedlili się w tej miejscowości[15]. W zakładach Lockheed’a Stanisław Czarzasty pracował jako quantity surveyor.

W latach 1952-1954 Stanisław Czarzasty należał do towarzystwa operetkowego "Leamington and Warwick Operatic Society"[16]. Była to kontynuacja wcześniejszych zamiłowań muzycznych: poza aktywnością w Murnau - w czasach szkolnych Stanisław Czarzasty grał na klarnecie w szkolnej orkiestrze. Udział w stowarzyszeniu posłużył też Stanisławowi Czarzastemu do obserwowania sposobu funkcjonowania organizacji pozarządowych w Wielkiej Brytanii.

W 1957 roku do Stanisława w Leamington Spa dołączyła jego żona, która II wojnę światową przeżyła wraz z rodziną w Jaźwinach k. Przasnysza.

Organizacje polskie w Leamington Spa[edytuj | edytuj kod]

Na początku 1950 r. w Leamington Spa zaczęli osiedlać się kolejni Polacy z pobliskich obozów Marlborogh Farm Camp, Long Marston Camp, Ladbroke Hostel, Avon Carrow i Finham Park koło Coventry. Do nich Stanisław Czarzasty zwrócił się z propozycją stworzenia polskiej organizacji[17].

Na pierwszym zebraniu wybrano zarząd w składzie: Stanisław Czarzasty (sekretarz), Stanisław Pierożyński (skarbnik) oraz Aleksander Sawczyc i Władysław Woźniak (rekrutacja członków). Zarząd uzyskał pozwolenie od fabryki Flavelsa na użytkowanie boiska sportowego. Dzięki temu możliwe było utworzenie klubu sportowego „Syrena”, którego nazwa nawiązywała do odznaki rozpoznawczej i godła odznaki pamiątkowej 2 Korpusu Polskiego, a który stał się pierwszym ośrodkiem polskim w Leamington Spa. Wraz z p. Czarneckim Stanisław Czarzasty zorganizował drużynę piłki nożnej działającą w ramach klubu.

Stanisław Czarzasty brał udział w tworzeniu Polskiego Ośrodka Katolickiego, organizacji zrzeszającej Polaków w Leamington Spa. W 1961 roku wszedł w skład Zarządu oraz Komisji Statutowej do opracowania statutu Polskiego Koła Katolickiego (PKK). Pierwszy Zarząd Polskiego Koła Katolickiego składał się z następujących osób: prezes - Antoni Chmiel, członkowie zarządu: p. Bielawska, Stanisław Czarzasty, Stefan W. Librowski, Jan Stanisław Niedziołek, Lucjan Pyda, Wacław Swienc, Sylwester Zakrzewski, sekretarz - Aldona Zakrzewska, skarbnik - Walerian Przeniczka[18].

Budynek pierwszego ratusza Leamington Spa, od 1968 roku siedziba Klubu Polskiego

Dzięki postawie Stanisława Czarzastego udało się zakupić siedzibę dla organizacji, tj. Dom Polski[19]. W efekcie zakupiono na licytacji budynek dawnego ratusza na High Street (używanego też jako siedziba urzędu policyjnego). Od 21 lipca 1968 r., gdy rozwiązano Komitet Kupna Domu i wybrano Zarząd Domu (Klubu Polskiego), Stanisław Czarzasty wszedł w jego skład (w sekcji Administracyjnej)[20].

Pod wpływem informacji o wydarzeniach w Polsce w grudniu 1970 roku Stanisław Czarzasty, ówczesny prezes PKK, zainicjował powołanie Komitetu Organizacyjnego pod przewodnictwem prof. Zbigniewa A. Scholtza, do którego weszli wszyscy ówcześni członkowie połączonych zarządów PKK, Koła Rodzicielskiego i Klubu Polskiego. Komitet ten przeprowadził publiczną zbiórkę na emigracyjne Skarby Narodowe i wydał podaną do prasy polskiej i angielskiej rezolucję: "Wolni Polacy w Leamington Spa i okolicy zasyłają wyrazy współczucia rodzinom ofiar terroru komunistycznego w kraju, a szczególnie w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Słupsku"[21].

Czarzasty był też inicjatorem organizacji Wieczorów Mickiewiczowskich, które stały się pierwszą imprezą kulturalną Klubu Polskiego niezwiązaną z obchodami świąt narodowych, w czasie których przy filiżance herbaty słuchano nagrań „Pana Tadeusza”[22].

Stanisław Czarzasty pełnił funkcje członka zarządu Polskiego Koła Katolickiego (wybrany na roczne kadencje w czasie walnego zgromadzenia odbywającego się w roku 1961, 1968, 1969), prezesa Polskiego Koła Katolickiego i Polskiego Klubu Katolickiego (1970), prezesa Komisji Rewizyjnej (1971)[18]. Ustępując z urzędu prezesa PKK dnia 16 maja 1971 r. apelował o scalenie trzech istniejących wówczas zarządów PKK, Klubu Polskiego i Koła Rodzicielskiego w jeden połączony zarząd[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazwisko "Czarzasty" wzięło swój początek od wsi Czarzaste; por. 1428 MK 333 f. 101 (również Starodawne prawa polskiego pomniki t. V, 696): Falislaw de Czarzaste swoje puste części we wsi Czarzaste w ziemi ciechanowskiej sprzedaje Stanisławowi, Wielislawowi, Jakubowi, Mikołajowi i Borzymowi de Czarzaste. W ten sposób wydzieliły się m.in. Czarzaste-Prusy.
  2. ↑ Wielka Genealogia Minakowskiego: Tomasz Czarzasty h. Prus II Wilczekosy. sejm-wielki.pl. [dostęp 2020-06-04]. (pol.).
  3. ↑ Por. z donosów władzy komunistycznej w pow. ciechanowskim: Powiatowy Urząd Ziemski w Ciechanowie (1945-1947), sygn. 21, k. 41, wieś Laguny, Hilary Czarzasty posiada 41,71 ha, w tym ornych 37 ha.
  4. ↑ Edward Lewandowski, Liceum Ogólnokształcące im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Ciechanowie, Ciechanów 2005, str. 47.
  5. ↑ Teczka personalna ppor. rez. Stanisława Czarzastego, Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.C.6382
  6. ↑ Wielka Genealogia Minakowskiego: Józefa Marianna Grabowska de Grabowo-Gęsie h. Pobóg. sejm-wielki.pl. [dostęp 2020-06-04]. (pol.).
  7. ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim, 1935-1939, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003, str. 596
  8. ↑ Stanisław Czarzasty s Tomasza, Detale kartoteki personalno-odznaczeniowej, sygnatura: I.481.C.6382.. Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego. [dostęp 2020-06-15].
  9. ↑ Jednostką mobilizacyjną Kolumny Taborowej Parokonnej nr 505, był 5 Dywizjon Taborów w Bochni. Kolumna podlegała Dowództwu Grupy Marszowej Służb typ II nr 501 i - w ramach organizacji wojennej 1 września 1939 roku - wchodziła w skład 6 Dywizji Piechoty.
  10. ↑ Informacja PCK za serwisem Straty Osobowe i Ofiary represji pod okupacją niemiecką 1939-1945. IPN. [dostęp 2020-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-19)].
  11. ↑ List of prisoners interned in Oflag VIIA Murnau from 1939 to 1945 (as listed in Pilsudski Institute archives). Wingfoot - The 101st Cavalry in World War II. [dostęp 2020-06-15].
  12. ↑ Stanisław Czarzasty znajduje się m.in. na zdjęciach z Murnau opublikowanych przez Oliviera Rempfera w ramach serwisu murnau-oflag.com, jak w szczególności na zdjęciach nr 125 oraz nr 122, na których znajdują się członkowie obozowego chóru i orkiestry.
  13. ↑ 4. Kompania Zaopatrywania obsługiwała 4 Wołyńską Brygadę Piechoty działającą w ramach 5. Kresowej Dywizji Piechoty.
  14. ↑ Automotive Products, inaczej Lockheed Brakes, the Lockheed Hydraulic Brake Company Ltd
  15. ↑ Dr S. J. Librowski: The Polish Community in Leamington Spa. Leamington History Group. [dostęp 2020-06-15].
  16. ↑ obecnie Leamington and Warwick Musical Society
  17. ↑ The Polish Centre in Leamington Spa, History: Beginnings. [dostęp 2019-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
  18. ↑ a b 25 lat Polskiego Ośrodka Katolickiego w Leamington Spa (1969-1994), praca zbiorowa wydana staraniem Komitetu Obchodów 25cio Lecia w składzie: J. Parafjanowiczowa, A. Daszkiewiczowa, Z. Scholtzowa, M. Librowska, A. Zakrzewska, M. F. Łepkowski, dr S. J. Librowski, Leamington Spa, Listopad 1994, str. 37-43.
  19. ↑ "Punktem zwrotnym stało się wystąpienie p. S. Czarzastego, który skrytykował brak energicznego podejścia do sprawy, dla poparcia swego twierdzenia złożył 10 funtów tytułem wkładu na fundusz kupna ośrodka [...]."
  20. ↑ The Polish Centre in Leamington Spa, History: 1961-68. [dostęp 2019-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
  21. ↑ The Polish Centre in Leamington Spa, History: 1969-90 Political activism. [dostęp 2019-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
  22. ↑ The Polish Centre in Leamington Spa, History: 1969-90 Culture and Entertainment. [dostęp 2019-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
  23. ↑ The Polish Centre in Leamington Spa, History: 1969-90, THE POLISH CATHOLIC CLUB. [dostęp 2019-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Czarzasty&oldid=72344095”