Stanisław Chaciński

Stanisław Chaciński

Chat, Chata, Jerzy Jordan, Stacha

Stanisław Ryszard Chaciński (1966)
Imię i nazwisko	Stanisław Ryszard Chaciński
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1936 Sokołów Podlaski
Data i miejsce śmierci	12 października 1990 Opole
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura piękna, reportaż
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Ryszard „Rysiek” Chaciński (ur. 3 kwietnia 1936 w Sokołowie Podlaskim, zm. 12 października 1990 w Opolu) – poeta, prozaik, reportażysta. Pseudonimy: Chat, Chata, Jerzy Jordan, Stacha.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pierworodny syn Franciszka Chacińskiego i Janiny z domu Mincberger vel Zaborowska. Wychowywał się z dwiema młodszymi siostrami – Joanną Krystyną (ur. 1942) oraz Ewą (ur. 01.12.1948, zm. 16.11.2018). Od urodzenia mieszkał w Sokołowie Podlaskim przy ul. Wyspiańskiego 19, następnie od 15.05.1944 w Piastowie k. Warszawy przy ul. Kościuszki 1, później w Radomiu przy ul. Żeromskiego 48. Po zakończeniu wojny mieszkał w Szczecinie przy ul. Konopnickiej 37, następnie w lutym 1950 wraz z rodziną przeprowadza się do Wrocławia, gdzie uczył się w V Liceum Ogólnokształcącym^[1].

Debiutował dnia 6 grudnia 1953 na łamach „Wrocławskiego Tygodnika Katolickiego” wierszami: Na Tumskim Ostrowiu i Odlotem ptaków (WTK nr 15), następnie jako reportażysta utworem Tęczowy świat (WTK nr 17).

W roku 1953 był członkiem Koła Młodych Pisarzy przy Oddziale Wrocławskim Związku Literatów Polskich, podejmuje też działania w ramach Korespondencyjnego Klubu Młodych Pisarzy. Współpraca z WTK trwa do roku 1955, publikuje w tym czasie wiersze, opowiadania i reportaże.

W roku 1956 został jednym z założycieli i liderów Wrocławskiej Grupy Artystycznej „Dlaczego Nie”, w której działa do 1957 r.^[2]

W tym samym roku rozpoczyna zasadniczą służbę wojskową w charakterze korespondenta redakcji „Żołnierza Ludu” – w jej trakcie dezerteruje, w wyniku czego zostaje skazany na rok ścisłego aresztu wojskowego^[3]. Także w 1956 r. zawiera związek małżeński z Małgorzatą Ewą Jezierską (1937–1997), wspólnie zamieszkują przy ul. Nasturcjowej we Wrocławiu^[4]. Owocami małżeństwa były dzieci – Artur Jan (1956–1957), Mariola (1957–2012) oraz Jordan Jerzy (1960–1982)^[5]. Związek ten zakończył się rozwodem w roku 1973^{[potrzebny przypis]}.

W latach 1960–1976 publikował w miesięczniku „Odra”, równocześnie w „Agorze” – lata 1966–1968 oraz „Poezja” – lata 1967–1972. W 1962 zajmuje IV miejsce w Turnieju Jednego Wiersza II Kłodzkiej Wiosny Poetyckiej^{[potrzebny przypis]}.

Od 1968 członek Związku Literatów Polskich^{[potrzebny przypis]}.

Do roku 1975 mieszkał we Wrocławiu, następnie przeprowadził się do Opola, gdzie zostaje pracownikiem miesięcznika „Opole” jako reportażysta, by od 1983 r. pełnić funkcję kierownika działu prozy. W miesięczniku tym zamieszcza swoje reportaże, wiersze i opowiadania, w tym cykl reportaży z dwumiesięcznej podróży po Wietnamie, którą odbył w 1981 r. („Opole” 1982, nr 1–3 i 6). Z początkiem sierpnia 1981 obejmuje stanowisko redaktora naczelnego pisma „Prawda” wydawanego przez Zarząd Regionu Śląska Opolskiego NSZZ „Solidarność”^[6]. W tym samym roku brał udział w pracach Klubu Inteligencji Twórczej „Pierwsze Pokolenie” w Opolu. Od roku 1983 publikuje w miesięczniku „Opole” stały felieton pt. „Spod paragrafu”, który podpisuje pseudonimem „Jerzy Jordan”. Pseudonimem tym w oczywisty sposób nawiązuje do zmarłego rok wcześniej syna.

W 1977 r. zawarł związek małżeński z Janiną Kozioł. Rok później zostaje członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Drugie małżeństwo kończy się rozwodem w 1985 r., a jego owocem jest córka Magdalena Janina (ur. 1979), której zadedykował swój ostatni tom wierszy – Conocne.

W lutym 1984 bierze udział w reaktywacji opolskiego oddziału Związku Literatów Polskich – obejmując funkcję skarbnika^[7]

Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu, pole nr 15A^{[potrzebny przypis]}. Jego nekrolog ukazał się w miesięczniku „Opole” nr 1990 7/10 19, dzienniku regionalnym „Trybuna Opolska” nr 242 (12 107), dzienniku dolnośląskim „Słowo Polskie” nr 246 (13 406). Epitafium publikuje Harry Duda w „Trybunie Opolskiej” nr 245 (12 110).

Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa PRL[edytuj | edytuj kod]

Według publikacji Sebastiana Ligarskiego Twórczy donosiciele. Osobowe źródła informacji w środowiskach twórczych PRL, Stanisław Chaciński zaliczany był do grupy informatorów Służby Bezpieczeństwa^[8].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

• Tematy [wiersze], Związek Literatów Polskich, Wrocław 1957, Arkusz poetycki wyd. „Sygnały” nr 5, s. 16
• Dochodzenie do gruszki [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1962, s. 59
• Poza tamto [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1967, s. 52
• Jest jak jest. [opowiadania], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 126
• Pseudonim Norwid., Odra 1969 nr 1
• Kilku, ten sam. [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1969, s. 45
• Siedem zdarzeń różnych. [reportaże], Ossolineum, Wrocław 1973, s. 194
• Ciuciubabka [powieść], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973, s. 162
• Wniebogłosy [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1973, s. 51
• Złote Koło toczy się czarno [reportaż], Miesięcznik Literacki 1974 nr 8, strony 110-118
• Rafał Wojaczek. Listy do Stanisława Chacińskiego., Odra 1977 nr 5
• Wiersze wybrane, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1981, s. 127
• Bieda za milion [artykuł krytyczny], „Opole”, 1981
• Gorące do czerwoności, Opole R. 17: 1986 nr 6 s. 4–6,
• Jednakowo odległe (Opolu). [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 44
• Przez rozbite okulary (Opolu zapis drugi). [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 44 oraz Opole 1988 12 s. 14
• Notatki dla zjawy. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14
• Coraz bliżej, a nie ma gdzie się schować gdzie uciec. [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s.45
• Pretensja o broń. [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 45
• Akompaniament Magduśce w urodziny szóste. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14
• Album. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14
• Opowieści z nocności, czyli sny do ujawnienia z tego cyklu: Budulec. Epilog. Panna Młoda. Zaloty wokół nadziei.. [proza], Opole 1988 12 s. 14
• Siedem lat zabijania. [teksty paraliterackie], Opole 1989 nr 1 s. 8–9
• Nowy adres: krajobraz popielnikowy... [wiersz], Opole 1989 nr 2 s. 25
• Lament uwędzonego. [teksty paraliterackie], Opole 1989 nr 4 s. 8–9, 18
• Wywoływanie ducha teatru [recenzja], Opole, 1989 nr 4 s. 23
• Ostatnia wizyta wróbli... [wiersz], Trybuna Opolska 1989 117 s. 4
• Porozmawianie z Magduśką w urodziny dziewiąte. [wiersz], Trybuna Opolska 1989 209 s. 4
• Czuwali i pałowali [proza], Opole 1990 1, s. 12–13
• Conocne [wiersze], Wers, Opole 1990, wyd. 1, s. 36

Znana jest także szczątkowo zachowana korespondencja z Rafałem Wojaczkiem wraz z jednym niewysłanym listem^[9], listy do Antoniego Kuczyńskiego, do Jana Pawła Krasnodębskiego i Tymoteusza Karpowicza.

Rękopisy listów Rafała Wojaczka do Chacińskiego są przechowywane w Instytucie Mikołowskim.

Chronologia wierszy^[10][edytuj | edytuj kod]

Numeracja przy utworach mówi o kolejności prac nad tekstami (numeracja własna autora)^{[potrzebny przypis]}

1953 r.

• (1) Na Ostrowiu Tumskim
• (2) Odlot Ptaków

1954 r.

• (3) Złota rzeka pieśni
• (4) Imię
• (5) Serenada
• (6) Trzecia zmiana
• (7) Burza
• (8) O życie
• (9) Pejzaż odległy
• (10) Gwiazda na molo
• (11/11) Gdańsk

1955 r.

• (12) Straszny wiersz
• (13) Smutne miasto
• (14) Kolumbowie
• (15) Podróż cisz
• (16) Senność
• (17) Tworzenie
• (18) Yeti
• (19) Michał Kajka
• (20) Noc w leśniczówce
• (21) Piosenka
• (22) Jakaś uliczka
• (23/3) Złota rzeka pieśni
• (23) Dziecko i poeta
• (24) Skarga
• (26/25) Z listów do Małgorzaty

1956 r.

• (26) Matka
• (27) Czekając na wyrok
• (28) Piękno życia
• (29) Ballada o rdzewiejącej krwi
• (30) Jak przemija miłość
• (32/31) Wróżba

1957 r.

• (32) Zadumanie
• (34/15) Podróż Cisz
• (35/27) Czekając na wyrok
• (33) Znaleziona w dole powieszonych
• (37/28) Piękno życia
• (38/26) Matka
• (39/17) Tworzenie
• (34) Czegoś brak
• (35) Wiersz o ciotce
• (36) Podróż
• (43/24) Skarga
• (37) Na świat
• (38) Kim jesteś
• (39) Ten moment
• (40) Przez śnieg
• (41) Studium mojego domu
• (42) Fotografia aktualna
• (43) Kompozycja
• (44) Motyl niepotrzebny
• (45) Las droga i ci którzy idą
• (46) Niewidomy widzę ją
• (47) Ballada
• (48) Pięć płatków bzu
• (49) Dzień zwyczajny
• (50) Kiedy słońce zachodzi
• (58/29) Ballada o rdzewiejącej krwi
• (51) Okaryna i obłok
• (60/41) Studium mojego domu
• (52) Kłodzko z rynku
• (62/40) Przez śnieg
• (53) Żołnierz i słowa
• (54) po co
• (55) akt
• (56) zwierzęta i ludzie w zoo
• (57) jak odchodziła
• (58) przemarsz
• (59) dwudziesta czwarta godzina służby
• (70/55) akt
• (60) brak ziemi
• (72/61) wcielenia

1958 r.

• (73/54) po co (wo zu)
• (62) erotyczna pantomima
• (63) obudź mnie
• (64) kontemplacja deski w podłodze
• (65) dochodzenie do gruszki
• (78/66) w chwili olśnienia

1959 r.

• (67) wstępowanie do pałacu cebuli
• (80/68) uwaga na temat parzenia raka

1960 r.

• (69) na plaży
• (82/44) motyl niepotrzebny
• (70) erotyk spełniony
• (71) nawet mój but
• (72) wstępowanie do pałacu cebuli
• (86/72) wstępowanie do pałacu cebuli
• (73) Kłodzko w pionie
• (74) opisanie płonącej świecy
• (89/19) Michał Kajka

1961 r.

• (90/72) wstępowanie do pałacu cebuli
• (91/73) Kłodzko w pionie
• (75) urzędniczki
• (93/52) Kłodzko z rynku
• (76) Gauguin
• (95/63) obudź mnie
• (96/75) urzędniczki
• (97/41) studium mego domu

Rękopisy[edytuj | edytuj kod]

W zbiorach rękopisów akcesyjnych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich znajdują się następujące pozycje^{[potrzebny przypis]}:

1. Akc. 248/70. Stanisław Chaciński: Utwory wierszem i prozą. Zał. list T. Karpowicza do S. Chacińskiego. K. 82.
2. Akc. 161/94. Papiery Stanisława Chacińskiego. Wniebogłosy. Zbiór wierszy. Autograf, maszynopis. Teczka 1.
3. Akc. 162/94. Papiery Stanisława Chacińskiego. Reportaże do „Trybuny Opolskiej” i „Siedem zdarzeń różnych”. Teczek 3.
4. Akc. 165/94. Papiery Stanisława Chacińskiego. Materiały różne (dot. pobytu w Wietnamie i wiersze różnych autorów). Teczka 1.
5. Akc. 39/04. Listy Stanisława Chacińskiego do Antoniego Kuczyńskiego. Sztuk 4.
6. Akc. 36/19. Archiwum Stanisława Dróżdża. Artykuły i recenzje różnych osób dotyczące poezji konkretnej. Lit. C-D. M.in. Chaciński Stanisław, Church Margaret, Cichowicz Stanisław, Cirlić-Straszyńska Danuta, Claus Carlfriedrich, Cloutier Cecile, Czerwiński Marcin, Czopik Jan, Doležal Bohumil, Domanowska Eulalia, Drahan Roman, Drozdek Adam, Drozdowski Andrzej, Dróżdż Stanisław, Dubowik Henryk. Teczka 1.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

• „Ptak o którym trochę wiem”, WFDiF Warszawa 1983

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury – słownik biograficzny, tom 2, opr. pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994
• Leksykon polskich pisarzy współczesnych, tom 1, Piotr Kuncewicz, Graf-Punkt, 1995