Stanisław Bukowiecki
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 kwietnia 1867 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 lutego 1944 |
| Prezes Prokuratorii Generalnej (II RP) | |
| Okres | od 1919 |
| Poprzednik | funkcja utworzona |
| Następca | funkcja nieobsadzona |
| Odznaczenia | |
   | |
Stanisław Bukowiecki (ur. 27 kwietnia 1867 we Włonicach[1], zm. 9 lutego 1944 w Warszawie) – adwokat, ekonomista, publicysta, działacz polityczny i społeczny, współzałożyciel Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, minister sprawiedliwości w latach 1917–1918, prezes Prokuratorii Generalnej RP w latach 1919–1939, współzałożyciel Związku „Wolność i Lud” (późniejszego Związku Syndykalistów Polskich) w okresie okupacji niemieckiej, wolnomularz[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie na uniwersytecie w Heidelbergu, uzyskując tytuł doktora praw. W 1887 był jednym z założycieli Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Powrócił do Warszawy, gdzie odbył aplikację sądową i adwokacką. Wkrótce z powodu choroby oczu stracił wzrok. Pomimo tego dostał pracę syndyka zakładów przemysłowych w Starachowicach. Był członkiem Ligi Narodowej[3]. Wykładowca ekonomii politycznej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1906-1909, 1914-1915)[4].
W 1916 został dyrektorem Departamentu Sprawiedliwości w Tymczasowej Radzie Stanu, a – po powołaniu w 1917 Rady Regencyjnej – ministrem sprawiedliwości w rządzie Jana Kucharzewskiego (w okresie od 7 grudnia 1917 r. do 27 lutego 1918 r.). Był to wyraz uznania dla jego zdolności i zaangażowania w sprawę odzyskania niepodległości Polski. Reprezentował pogląd, że konieczne jest wyszkolenie kadr polskich urzędników i sędziów. Stał się twórcą polskiego sądownictwa i prokuratury. Za jego rządów zbudowano podstawy i zasady humanitarnego więziennictwa, uporządkowano i zharmonizowano działanie potrójnego ustawodawstwa, obowiązującego w trzech różnych zaborach. Starał się wpoić sędziom i prokuratorom poczucie obowiązkowości oraz bezwzględnej bezstronności i sprawiedliwości w wydawaniu wyroków i zarządzeń. Zwalczał także panującą częściowo w Ministerstwie Sprawiedliwości tendencję niedopuszczania Żydów do stanowisk sędziowskich.
Pod koniec 1918 otrzymał zadanie stworzenia Prokuratorii Generalnej RP, czyli urzędu, którego zadaniem była reprezentacja procesowa i obrona interesów skarbu państwa. Był jej prezesem aż do agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Założył oddziały Prokuratorii we wszystkich siedzibach sądów apelacyjnych oraz w Gdańsku. Startował w wyborach do Sejmu w 1922 roku z Unii Narodowo-Państwowej[5].
Jednocześnie od 1923 sprawował funkcję wiceprezesa Komisji Kodyfikacyjnej, której zadaniem było stworzenie jednolitych dla całej Polski kodeksów: cywilnego, karnego, handlowego, wekslowego oraz postępowania cywilnego i karnego. Podczas okupacji niemieckiej, w październiku 1939 w Warszawie był jednym ze współzałożycieli Związku „Wolność i Lud”, czyli późniejszego Związku Syndykalistów Polskich, w którego działalność konspiracyjną angażował się aż do śmierci.
Po napaści w 1939 Niemiec na Polskę pomagał w przeżyciu Szymonowi Rundsteinowi i jego rodzinie[6].
Zmarł zimą 1944, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera J-1-30)[7].
Jego głównymi pracami były:
- O dzielnicowości w Polsce współczesnej (1921 r.),
- Polityka Polski Niepodległej (1922 r.).
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921)[8]
- Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)[9]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 9 listopada 1931[10], 11 listopada 1937[11])
Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]
- Dzielnicowość w Polsce współczesnej, Warszawa 1921
- Polityka Polski niepodległej. Szkic programu, Warszawa 1922
- Naczelne kierunki ustawy 3 Maja a Konstytucja obowiązująca, Kraków 1924
- Polska współczesna, Cz. 3 Szkic ustroju państwowego, Warszawa 1927
- Przed rewizją konstytucji, Warszawa 1928
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 85.
- ↑ SĘP, Forpoczty masonerii w Polsce, [w:] Myśl Narodowa 1933 nr 30, s. 343.
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 571.
- ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
- ↑ Wyborcy Warszawy! [Inc.:] W dziejowej chwili wyborów zwracamy się do Was Obywatele Wyborcy z apelem [...][1922]
- ↑ Rundstein Szymon. sztetl.org.pl. [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: BUKOWIECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy państwowej”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie państwowej”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 85. [dostęp 2020-06-23].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Stanisława Bukowieckiego w bibliotece Polona
| Zebranie ogólne |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Organizacja | |||||
| Komisarze rządowi |
|
.svg)
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| Według Monitora Polskiego nr 11 z 28 lutego 1918 r. |
|---|
