Spotkanie w Hendaye
Spotkanie w Hendaye miało miejsce 23 października 1940 roku. Generał Francisco Franco wraz z ministrem spraw zagranicznych Hiszpanii, Ramonem Serrano Suñerem, spotkał się z Adolfem Hitlerem na stacji kolejowej w Hendaye, na granicy hiszpańsko-francuskiej. To spotkanie miało na celu ustalenie warunków przystąpienia Hiszpanii do II wojny światowej.
Geneza spotkania[edytuj | edytuj kod]
Geneza porozumienia w Hendaye sięga czerwca 1940 roku, kiedy to upadek Francji był nieunikniony po ataku sił Osi. W związku z tym Hiszpania zmieniła swoje stanowisko w sprawie wojny, zastępując termin neutralność formułą strony niewalczącej, co można postrzegać jako pierwszy krok tego kraju w kierunku sojuszu z państwami Osi. 14 czerwca 1940 roku wojska hiszpańskie wkroczyły do międzynarodowej strefy Tangeru w Afryce Północnej, a pięć dni później Franco po raz pierwszy przedstawił Hitlerowi swoją ofertę włączenia się do wojny[1].
Przebieg spotkania[edytuj | edytuj kod]
O godzinie 15:20 dnia 23 października 1940 Adolf Hitler przybył w wagonie swojego pociągu „Amerika” na stację w Hendaye. W towarzystwie ministra spraw zagranicznych Rzeszy, Joachima von Ribbentropa, Führer czekał na Franco, który spóźnił się osiem minut. Rozmowa odbyła się w salonie wagonu pociągu, gdzie zasiadali Hitler, Franco, von Ribbentrop, Serrano-Suñer oraz, jako tłumacze, ze strony niemieckiej Gross i ze strony hiszpańskiej Luis Álvarez de Estrada y Luque, barón de las Torres[2]. Führer przedstawił długi wywód na temat nowego porządku, jaki miał zamiar wprowadzić w Europie, i podkreślił ogromne znaczenie udziału Hiszpanii w wojnie po stronie Osi. Zgodnie z relacją Álvareza de Estrady deklaracja Hitlera wyglądała następująco:
Führer wymienił ogromne korzyści, jakie czerpałaby Hiszpania przystępując do wojny po stronie państw Osi, zaznaczając, że wierzy, iż nadejdzie moment, w którym kraj ten zdeterminuje się do działania, nie do przyjęcia jest bowiem, by pozostał neutralny w obliczu wydarzeń wojennych i interwencji wojsk Rzeszy w Pirenejach.[3]
Później Caudillo wygłosił równie długą mowę, która bardzo zirytowała Hitlera. Franco wciąż mówił o przejęciu przez Hiszpanów francuskiej strefy wpływów w Maroku z wyszczególnieniem Gibraltaru, pytając też, czy Rzesza jest w stanie wysłać Hiszpanii 100 000 ton pszenicy. Argumenty generała przedstawiały się następująco:
- Zjednoczone Królestwo nie zostało jeszcze zwyciężone, a jego silny opór wynikał z tego, że czeka na pomoc Stanów Zjednoczonych
- Hiszpania nie mogła nikomu dać prawa rządzenia się na Gibraltarze.
Zezwolenie Rzeszy na przejęcie Maroka przez Franco znacznie pogorszyłoby stosunki z francuskimi zwolennikami Hitlera, a w ujęciu Führera, Francja Vichy była o wiele ważniejszym sojusznikiem niż Hiszpania generała Franco. Ponoć niemożliwe do przyjęcia warunki Hiszpanii sprawiły, że Hitler wpadł w furię, mimo to spotkanie w Hendaye nie było kompletną klęską. Franco obiecał, że Hiszpania będzie uczestniczyć w wojnie, aczkolwiek nie była to formalna obietnica i Hiszpania nie przystąpiła oficjalnie do Osi.
Według odtajnionych współcześnie dokumentów wiadomo że brytyjscy agenci MI6 mieli przekupić doradców Franco kwotą 200 milionów funtów, aby ten nie dołączył do Osi – pieniądze rządu Wielkiej Brytanii zostały przelane ze Szwajcarii na konto przedsiębiorcy Juana Marcha. Pieniądze miały trafić do współpracowników Franco, hiszpańskich agentów, armatorów, aby odmówili budowy okrętów wojennych, a nawet Nicolasa – brata Franco[4].
Błękitna Dywizja[edytuj | edytuj kod]
Wydarzenie, które wykazało poparcie Hiszpanii dla państw Osi miało miejsce w czerwcu 1941 roku, po ataku III Rzeszy na ZSRR. Minister Serrano Suñer utworzył ochotniczy oddział mający walczyć z Sowietami. Oddział ten, znany pod nazwą Błękitnej Dywizji, był całkowicie finansowany ze środków Rzeszy, a jego działania odbywały się głównie w centralnej części ZSRR oraz na przedpolach Leningradu.
Plany eksterminacji Żydów hiszpańskich[edytuj | edytuj kod]
W 1941 roku Hiszpania przygotowała listę wszystkich 6000 Żydów znajdujących się na jej terytorium i przekazała ją Himmlerowi[5][6]. W praktyce wiele dokumentów potwierdzających współpracę między frankistami i nazistami zostało spalonych po 1945 roku. Według współcześnie znalezionych dokumentów wiadomo, że Himmler współpracował z Państwem Hiszpanii przy ustalaniu miejsca pobytu żydów nawróconych na chrześcijaństwo, a przedstawiciele władz lokalnych mieli zlokalizować mogących ukrywać się w Hiszpanii Żydów sefardyjskich[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 1.Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz, Historia Hiszpanii, str. 390-391, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1998, ISBN 83-04-04629-6
- ↑ Ann Taylor: Hitler and Franco at Hendaye, the Whole Story. Actually Notes, 2016-12-08. [dostęp 2017-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-27)]. (ang.).
- ↑ 2.http://www.generalisimofranco.com/historia/hendaya01.htm
- ↑ Brytyjczycy przekupili potencjalnego sojusznika Hitlera. wiadomosci.dziennik.pl, 2013-05-24. (pol.).
- ↑ a b WWII document reveals: General Franco handed Nazis list of Spanish Jews
- ↑ Franco drew up list of 6,000 Jews in Spain for Hitler. [dostęp 2015-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-25)].
