Spis sumaryczny w 1946 roku

Powszechny sumaryczny spis ludności cywilnej w 1946 roku był pierwszym spisem ludności przeprowadzonym w Polsce po II wojnie światowej[1]. Został przeprowadzony według stanu o północy z 13 na 14 lutego 1946[2].

Synteza[edytuj | edytuj kod]

Wojna spowodowała tak wielkie zmiany ludnościowe, że szacunki liczby ludności kraju w nowych granicach wahały się w granicach 18–25 mln[2]. Ustalenie stanu ludności, jej rozmieszczenia i podstawowych cech było niezbędne do przygotowania planów odbudowy, akcji osadniczo-przesiedleńczej i aprowizacji ludności[2]. Główny Urząd Statystyczny podejmował przygotowania do przeprowadzenia spisu w czerwcu 1945, ale ówczesne trudności stanęły temu na przeszkodzie[2]. Decyzja w sprawie przeprowadzenia powszechnego sumarycznego (tj. nie imiennego i z ograniczoną liczbą pytań) spisu ludności cywilnej zapadła na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 10 stycznia 1946[3][4].

Spis sumaryczny pozwolił na ustalenie stanu i struktury ludności według trzech grup wieku (poniżej 18 lat, 18–59 lat, 60 lat i więcej), dwóch płci oraz czterech narodowości[5]:

  • Polaków wraz z osobami zweryfikowanymi bądź zrehabilitowanymi do dnia spisu;
  • osób, co do których toczyło się postępowanie rehabilitacyjne lub weryfikacyjne;
  • Niemców;
  • innych narodowości (w spisie tym, po raz drugi – poprzednio w 1921 – i ostatni w XX wieku, pojawiło się pytanie o narodowość).

Z uwagi na aktywną działalność ukraińskich ugrupowań terrorystycznych w powiecie leskim (województwo rzeszowskie) spisu nie przeprowadzono w gminach: Cisna, Stuposiany, Tarnawa Niżna, Wołkowyja i Zatwarnica oraz w 14 gromadach gmin Baligród i Łukowe. Wstępne wyniki spisu podano w prasie dnia 26 marca 1946, a w podziale według płci i trzech podstawowych grup wieku, województw (z podaniem liczby Polaków, Niemców i innych), powiatów, miast i gmin wiejskich ukazały się w 1947, nakładem GUS. Zapowiedziana publikacja, zawierająca dane o ludności w podziale według narodowości, nie ukazała się nigdy[5].

Bardziej dokładne spisy przeprowadzono w Warszawie i Poznaniu[5].

Według spisu, liczba ludności Polski w 1946 wynosiła 23 929 757[6].

Wyniki spisu szybko uległy przedawnieniu z powodu masowej repatriacji, wysiedleń i przesiedleń[5].

Równolegle do spisu sumarycznego przeprowadzono na Ziemiach Odzyskanych spis osób urodzonych w latach 1927–1946 dla potrzeb administracji szkolnej (analogiczny spis na ziemiach dawnych odbył się 24 czerwca 1945)[7].

Ludność według województw[edytuj | edytuj kod]

Źródło: PSSL 1946 ↓, s. 1-4.

Województwo Liczba ludności
ogółem miejska wiejska
białostockie 917 563 176 321 741 242
gdańskie 732 150 366 313 365 837
kieleckie 1 717 303 363 997 1 353 306
krakowskie 2 133 389 579 848 1 553 541
lubelskie 1 889 650 310 946 1 578 704
łódzkie 1 772 420 364 326 1 408 094
Łódź (miasto) 496 929 496 929 nd.
olsztyńskie 351 828 101 857 249 971
pomorskie 1 406 453 540 325 866 128
poznańskie 2 422 113 886 901 1 535 212
rzeszowskie 1 535 400 235 403 1 299 997
szczecińskie 892 567 307 468 585 099
śląskie 2 823 351 1 095 720 1 727 631
Warszawa (miasto) 478 755 478 755 nd.
warszawskie 2 114 415 360 585 1 753 830
wrocławskie 1 941 149 758 895 1 182 254
Polska 23 929 757[a] 7 424 589 16 200 846

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W tym 304 322 osoby nieuwzględnione w podziale na województwa oraz na ludność miejską i wiejską.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Spis ludności w 1946 roku. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2020-07-28].
  2. ↑ a b c d Gawryszewski 2005 ↓, s. 67.
  3. ↑ Gawryszewski 2005 ↓, s. 67-68.
  4. ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 36
  5. ↑ a b c d Gawryszewski 2005 ↓, s. 68.
  6. ↑ PSSL 1946 ↓, s. 1.
  7. ↑ PSSL 1946 ↓, s. IX.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Spis 1946 [online], Centralna Biblioteka Statystyczna [dostęp 2023-04-03].
Spisy powszechne w Polsce od 1918

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spis_sumaryczny_w_1946_roku&oldid=70553411”