Sfingolipidy
Sfingolipidy – grupa organicznych związków chemicznych, lipidowych pochodnych aminoalkoholu sfingozyny. Sfingozyna zawiera dwie grupy hydroksylowe i jedną aminową. Łańcuch sfingozyny jest połączony przez mostek tlenowy z etanoloaminą, seryną lub choliną i jednocześnie przez wiązanie amidowe z resztami rozmaitych kwasów tłuszczowych. Sfingolipidy są obecne w błonie komórek nerwowych, gdzie uczestniczą w mechanizmie przekazywania sygnałów elektrycznych i rozpoznawaniu molekularnym.
Wśród sfingolipidów wyróżnia się[edytuj | edytuj kod]
- sfingomieliny (należą do fosfolipidów)
- ceramidy
- glikosfingolipidy, które dalej dzielą się na:
- fosfosfingozydy
Znaczenie biologiczne[edytuj | edytuj kod]
Powszechnie uważa się, że sfingolipidy chronią powierzchnię komórek przed niebezpiecznymi czynnikami otoczenia przez tworzenie wytrzymałej mechanicznie i chemicznie najbardziej zewnętrznej warstwy błon komórkowych. Niektóre złożone glikosfingolipidy uczestniczą w mechanizmie rozpoznawania molekularnego i przesyłania sygnałów międzykomórkowych.
Stosunkowo proste produkty metabolizmu złożonych sfingolipidów, takie jak ceramidy i fosforany sfingozyny są ważnymi mediatorami w kaskadach sygnałów blokujących apoptozę i negatywne skutki stresu[1][2]. Lipidy oparte na ceramidach mają tendecję do samoorganizacji, tworząc w błonach komórkowych obszary o większej lepkości niż pozostałe fosfolipidy. Uważa się, że oparte na sfingolipidach mikrodomeny służą do selekcji protein przechodzących przez te membrany. Tematyka badania mechanizmu tej selekcji stanowi jeden z najbardziej "gorących" obszarów badań nad biologią molekularną komórek[3].
Sfingolipidy są syntezowane w aparacie Golgiego, po czym są modyfikowane w endosomach. Ich transport z aparatów Golgiego do błon komórkowych odbywa się przez cytoplazmę w formie monomerycznej. Sfingolipidy nie występują w błonach wewnątrzkomórkowych otaczających mitochondrium i reticulum. W błonach zewnętrznych stanowią ok. 20-30% ich składu[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Yusuf A. Hannun, Lina M. Obeid, The Ceramide-centric Universe of Lipid-mediated Cell Regulation: Stress Encounters of the Lipid Kind, „Journal of Biological Chemistry”, 277 (29), 2002, s. 25847–25850, DOI: 10.1074/jbc.R200008200 [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Sarah Spiegel, Sheldon Milstien, Sphingosine 1-Phosphate, a Key Cell Signaling Molecule, „Journal of Biological Chemistry”, 277 (29), 2002, s. 25851–25854, DOI: 10.1074/jbc.R200007200 [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Deborah A. Brown, Erwin London, Structure and Function of Sphingolipid- and Cholesterol-rich Membrane Rafts, „Journal of Biological Chemistry”, 275 (23), 2000, s. 17221–17224, DOI: 10.1074/jbc.R000005200 [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Gerrit van Meer, Quirine Lisman, Sphingolipid Transport: Rafts and Translocators, „Journal of Biological Chemistry”, 277 (29), 2002, s. 25855–25858, DOI: 10.1074/jbc.R200010200 [dostęp 2024-04-24] (ang.).