Sandavágur

Sandavágur
Ilustracja
Widok na Sandavágur
Państwo

 Dania

Terytorium zależne

 Wyspy Owcze

Region

Vágar

Gmina

Vága kommuna

Data założenia

XIII wiek[1]

Populacja (I 2015)
• liczba ludności


881[2]

Kod pocztowy

FO-360

Położenie na mapie Wysp Owczych
Mapa konturowa Wysp Owczych, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Sandavágur”
Ziemia62°03′24″N 7°09′15″W/62,056667 -7,154167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Sandavágur (duń. Sandevåg, IPA: sandaˌvɔavʊɹ) – miejscowość na Wyspach Owczych, terytorium zależnym Królestwa Duńskiego, leżącym na Morzu Norweskim. Miejscowość w roku 2015 zamieszkiwało 881 osób[2]. Do tego roku miejscowość ta była też stolicą gminy Sandavágs kommuna, jednak obecnie wchodzi w skład nowo utworzonej Vága kommuna, której centrum jest Miðvágur.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości w języku farerskim oznacza piaszczystą zatokę.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Widok na Malinstindur

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość Sandavágur znajduje się w południowo-wschodniej części wyspy Vágar. Jej centralna część znajduje się nad brzegiem zatoki wychodzącej na Ocean Atlantycki. Od wschodu graniczy z wzniesieniami Húsafelli (591 m n.p.m.) i Krosstindur (576 m n.p.m.), a od zachodu z miejscowością Miðvágur. Na południe ciągnie się wzdłuż doliny, pomiędzy górami Malinstindur (683 m n.p.m.) oraz Reynsatindur (676 m n.p.m.).

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Podobnie, jak w pozostałej części Wysp Owczych, w Sandavágur panuje klimat umiarkowany, chłodny w odmianie morskiej. Lata są tam więc stosunkowo chłodne, jednak w zimie temperatura na obszarach nizinnych nie spada zwykle poniżej 0 °C. Ponadto rejon jest ogrzewany przez Prąd Zatokowy (Golfsztrom), który przynosi także wiele opadów, szczególnie w chłodnym półroczu. Pogoda na archipelagu jest określana, jako zmienna, często pojawiają się tam również mgły[3].

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Populacja[edytuj | edytuj kod]

W roku 2009, w Sandavágur mieszkały 832 osoby[4], dzięki czemu miejscowość ta jest trzecią pod względem populacji na wyspie Vágar. Większość ludności stanowią Farerczycy, czyli rdzenni mieszkańcy archipelagu. Populację Sandavágur przez ostatnich kilka lat cechuje wzrost liczby ludności. W połowie lat 80. XX wieku mieszkało tam ponad 750 ludzi[4], jednak później, gdy w latach 90. XX wieku nadszedł kryzys, opartej na rybołówstwie i przetwórstwie rybnym, gospodarki Wysp Owczych, liczba ludzi spadła, osiągając w roku 1997 najniższą wartość – 662 mieszkańców[4]. Od tego momentu nastąpił wzrost liczby mieszkańców, która, w roku 2008, przekroczyła 800 (805)[4].

Społeczeństwo Sandavágur można określić, jako społeczeństwo młode, jak na warunki europejskie. 29,8% ludzi nie przekroczyło dwudziestego, a 58,7% czterdziestego roku życia[5]. Ludzie starsi niż 70 lat stanowią zaś 12,3%[5], przy czym wśród nich większość to osoby w przedziale 70–79 lat[5].

Wskaźnik feminizacji w Sandavágur jest bardzo niski, na 100 mężczyzn przypadają około 84 kobiety[5]. Warto przy tym zauważyć znaczącą przewagę mężczyzn wśród osób do 20. roku życia – 147:101[5].

Według danych Urzędu Statystycznego (I 2015 r.) jest dwunastą co do wielkości miejscowością Wysp Owczych.

Ludność Sandavágur w latach 1985–2015
Źródło: [2]

Transport[edytuj | edytuj kod]

Do Sandavágur, używając transportu publicznego, można się dostać jedynie za pomocą autobusu. Nie kursują tam ani helikoptery (najbliższe lądowisko jest w Sørvágur) ani promy. Jedynie autobus linii nr 300 przejeżdża tamtędy, podczas kursu na trasie: Tórshavn-Kollafjørdur-Sandavágur-Miðvágur-port lotniczy Vágar- Sørvágur[6].

Sport[edytuj | edytuj kod]

W roku 1906 powstał tam klub piłkarski SÍF Sandavágur, jeden z najstarszych na Wyspach Owczych. Mimo to swój debiut w pierwszej lidze zaliczył dopiero w roku 1989, spadając do ligi drugiej[7]. Klub przestał istnieć w 18 grudnia 1993, kiedy razem z MB Miðvágur utworzył klub FS Vágar, dziś zwany 07 Vestur (po przyłączeniu SÍ Sørvágur). Stadion, zwany Valloyran[8] obecnie służy nowemu klubowi, jako stadion treningowy, jest też wykorzystywany przez drużyny z niższych lig, żeńską oraz młodzieżowe i dziecięce. Może pomieścić około 2000 widzów[9].

SÍF Sandavágur nie zajmuje się wyłącznie piłką nożną. Trenuje się tam także piłkę ręczną i wioślarstwo (narodowy sport Wysp Owczych)[10]. W miejscowości tej funkcjonuje także jeden klub siatkarski Flogbóltsfelagið DRÁTTUR, założony w 1983 roku[10]. Funkcjonuje tam też jeden klub szachowy, zwany Sandavágs Talvfelag, którego członkiem jest, m.in. Torkil Nielsen.

Historia i turystyka[edytuj | edytuj kod]

Znaczek z kamieniem runicznym z Sandavágur
Kościół w Sandavágur
Pomnik ku czci Venceslausa Ulricusa Hammershaimba

Pierwsza wzmianka o osadnictwie w regionie Sandavágur pochodzi z XIII wieku[1]. Znaleziony w 1917 roku kamień runiczny informuje, że ziemię tę miał w swoim posiadaniu wiking Torkil Onundarson z Rogalandu[11]. W roku 1956 podjęto prace archeologiczne w centrum miejscowości[12]. Odkryto wtedy ruiny kilku domostw, z których najstarszy pochodzi z epoki wikingów, a drugi z przełomu XIV i XV wieku[12]. Dziś nie można oglądać ruin tych domostw. Podobnie, jak w Leirvík uznano, że ich restauracja byłaby zbyt kosztowna i zdecydowano o przysypaniu ich ziemią[12].

W miejscowości znajduje się budynek zwany Á Steig, ulokowany opodal bardzo dobrych ziem uprawnych. Domostwo to było w latach 1555–1816 siedzibą premiera Wysp Owczych[13]. Władze duńskie zniosły ten urząd, a po roku 1946, gdy go przywrócono, premierzy nie wrócili do swej dawnej siedziby.

Nieopodal miejscowości znajduje się wysoka skała zwana Trøllkonufingur (Palec Wiedźmy). W roku 1844 podczas wizyty króla Danii Fryderyka VIII, jego statek przepływał nieopodal Sandavágur[14]. Jeden mężczyzna miał wejść wtedy na skałę i pomachać w stronę królewskiego okrętu[14]. Kiedy zszedł na dół zorientował się, że zapomniał swoich rękawiczek i wspiął się po nie z powrotem, jednak w drodze na szczyt zginął w wyniku upadku na ziemię[14].

29 kwietnia 1917 roku powstał kościół w Sandavágur zbudowany przez architekta z Tórshavn, Magnusa á Kamarinuma[15]. Jego budowa trwała trzy lata[15]. Przed kościołem ustawiono memoriał poświęcony pamięci statków, które zatonęły w czasie II wojny światowej.

W roku 1919 wzniesiono przy głównej ulicy, stojący do dziś pomnik ku czci Venceslausa Ulricusa Hammershaimba[13].

W latach 80. XX wieku opodal miasta stworzono park Viðarlundin á Abbreyt, podobny do kilku innych, stworzonych na Wyspach Owczych, z uwagi na to, iż na archipelagu tym nie istnieją naturalne skupiska drzew[16].

W roku 1982 powstała w miejscowości firma Kovin, zajmująca się sprzedażą owoców morza[17].

Miejscowość jest jednym z organizatorów Vestanstevna, święta, podobnego do Olavsøka, jednak na mniejsza skalę[14]. Impreza organizowana jest na zmianę w 4 miastach: Miðvágur, Sandavágur, Sørvágur oraz Vestmanna[14].

Pomiędzy Sandavágur i Sørvágur znajduje się schronisko młodzieżowe á Giljanesi[3]. Jest ono zdolne pomieścić 32 osoby w 10 pokojach na 2- lub 4-osobowych[18]. Prócz tego istnieje możliwość wynajmu domku letniskowego[19]. Znajdują się też 2 sklepy[20] oraz warsztat samochodowy[21].

Urodzeni w Sandavágur[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Kári Thorsteinsson: Hvussu gomul er bygdin. [dostęp 2010-04-22]. (far.).
  2. ↑ a b c Urząd Statystyczny Wysp Owczych.
  3. ↑ a b Marcin Jakubowski, Marek Loos: Przewodnik turystyczny – Wyspy Owcze. Szczecin: PCIT TRAMP, 2003. ISBN 83-913526-3-3. (pol.).
  4. ↑ a b c d Population 1. January by village/city, year and gender. kwiecień 2009. [dostęp 2010-04-22]. (ang. • far.).
  5. ↑ a b c d e IB01031 Population by sex, age and village/city (1985M01-2023M09) [online], Statbank [dostęp 2023-10-20] (ang.).
  6. ↑ Trasa linii 300 na stronie Strandfaraskip Landsins. [dostęp 2016-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-15)]. (ang. • far.).
  7. ↑ Peter Kungler: Faroe Islands – Participants 1951-1975 and Final Tables 1976-1999. 2005-01-02. [dostęp 2010-04-23]. (ang.).
  8. ↑ Mecz SÍF Sandavágur – B68 Toftir (26.04.1992) na stronie FaroeSoccer.com. 2010. [dostęp 2010-04-23]. (far.).
  9. ↑ Dane z Worldstadiums.com. [dostęp 2010-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-29)]. (ang.).
  10. ↑ a b Lista klubów sportowych na stronie Farerskiej Federacji Sportowej. [dostęp 2010-04-23]. (far.).
  11. ↑ SANDAVÁGUR RUNESTEN. [dostęp 2010-04-23]. (norw.).
  12. ↑ a b c Hans Jacob Debes: Føroya Søga. Tórshavn: 1995. (far.).
  13. ↑ a b Liv Kjörsvik Schei: The Faroe Islands. Edynburg: 2003. (ang.).
  14. ↑ a b c d e Jón Fossá: Strona Sandavágur na FaroeIslands.dk. [dostęp 2010-04-24]. (ang. • duń. • wł.).
  15. ↑ a b Kościół w Sandavágur na stronie Farerskiego Kościoła Narodowego. [dostęp 2010-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)]. (far.).
  16. ↑ Andrias Højgaard: Træplanting í Føroyum í eina øld. Tórshavn: 1989. (far.).
  17. ↑ About Kovin Seafood. [dostęp 2010-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-29)]. (ang.).
  18. ↑ Informacje o schronisku na oficjalnej witrynie turystycznej Vágar. [dostęp 2010-04-24]. (ang. • duń. • far.).
  19. ↑ Informacje o domach letniskowych na oficjalnej witrynie turystycznej Vágar. [dostęp 2010-04-24]. (ang. • duń. • far.).
  20. ↑ Informacje o sklepach na oficjalnej witrynie turystycznej Vágar. [dostęp 2010-04-24]. (ang. • duń. • far.).
  21. ↑ Łukasz Łach: Vágar & Mykines. [dostęp 2010-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-28)]. (pol.).
Gmina Vágar

Położenie gminy Vágar

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sandavágur&oldid=71837283”