Salomon Łastik

Salomon Łastik (jid. ‏שלמה לאַסטיק‎ Szlojme Lastik; ur. 14 marca 1907 w Aleksandrii, zm. 7 grudnia 1977 w Warszawie^[1] [2] ) – historyk literatury, pisarz, publicysta, nauczyciel, wydawca^[3] [4] .

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 14 marca 1907 w Aleksandrii nad Horyniem^[5][1] . Jego rodzicami byli Owsiej i Minka z domu Wilner^[2] . Gdy miał dwa lata, rodzina przeniosła się do Równego, gdzie Salomon Lastik uczęszczał do chederu, rosyjskiej szkoły podstawowej i polskiego gimnazjum. W latach 1926–1929 uczył się w Żydowskim Seminarium Nauczycielskim w Wilnie^[1] .

W kolejnych latach pracował jako nauczyciel w szkołach CISZO, uprawiał także krytykę literacką i artystyczną oraz publicystykę w języku jidysz, zajmował się twórczością literacką. Współpracował również z Żydowskim Instytutem Naukowym YIVO^[1] . Był członkiem Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Polsce^[2] .

Po wybuchu II wojny światowej znalazł się w Białymstoku. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki w 1941 uciekł do Kazachstanu (przebywał m.in. w Ałma Acie)^[2] .

W 1946 powrócił do Polski, gdzie pracował w Warszawie jako nauczyciel, kontynuując jednocześnie twórczość literacką i współpracę z licznymi czasopismami krajowymi i zagranicznymi. Redagował i wydawał ponadto książki autorów, którzy zginęli w czasie wojny^[1] [4] .

Zmarł 7 grudnia^{[potrzebny przypis]} 1977 w Warszawie^[2] .

Jego syn Emanuel Łastik (piszący pod pseudonimem Emil Laine) był poetą^[6] . Córka Aneta Łastik jest pieśniarką, mieszkającą w Paryżu^[3] .

Twórczość pisarska[edytuj | edytuj kod]

Pisał w jidysz, lecz po roku 1952 przeszedł głównie na język polski^[1] [4] . Należał do Związku Literatów Polskich^[2]  oraz Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce^[1] . Współpracował również z Państwowym Teatrem Żydowskim w Warszawie^[2] [3] .

Redagował pisma „Fołks Sztyme”, „Dos Naje Łebn” i in.^[4] , publikował również artykuły w polskiej prasie, m.in. w „Nowej Kulturze”, „Przeglądzie Kulturalnym” i „Twórczości”^[1] .

W swoich publikacjach zajmował się historią, literaturą i kulturą żydowską. Pisał także oparte na własnych doświadczeniach zawodowych reportaże i książki, poświęcone kwestiom społecznym i wychowawczym (m.in. młodzieżowej przestępczości, alkoholizmowi, prostytucji). Wydał ponadto podręczniki i czytanki do nauki języka jidysz. Do najistotniejszych jego publikacji należą: opracowanie naukowe Z dziejów oświecenia żydowskiego (1961) oraz przygotowana wraz z Arnoldem Słuckim jeszcze przed rokiem 1968 obszerna Antologia poezji żydowskiej, która ukazała się ostatecznie dopiero w roku 1983, już po jego śmierci^{[1] [3] [4]} .

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Salomon Łastik opublikował m.in.^{[2] [3] [4] [7]} :

• Di jidisze literatur biz di klasiker (jid. ‏די ייִדישע ליטעראַטור ביז די קלאַסיקער‎, „Literatura żydowska do okresu klasyków”), Warszawa 1950
• Mitn ponem cum morgn (jid. ‏מיטן פּנים צום מאָרגן‎, „Obliczem ku przyszłości”), Warszawa 1952
• Majn lejenbuch, farn 4 kl. (jid. ‏מײַן לייענבוך, פֿאַרן 4 קל.‏‎, „Moja czytanka, dla klasy IV”), Warszawa 1952
• W połowie drogi, Warszawa 1956 (tom reportaży)
• Dziecko, z którym się spotykamy, Warszawa 1960
• Dom na Wiśniowej. Reportaże z milicyjnej izby dziecka, Warszawa 1960
• Czy Sodoma i Gomora? Na tematy obyczajowe, Łódź 1960, wyd. drugie 1961
• Z dziejów oświecenia żydowskiego. Ludzie i fakty, Warszawa 1961
• Dzieci, które znałem, Warszawa 1963
• Studzieniec, Warszawa 1965
• Trudne dzieci, Warszawa 1965
• O współczesności bez osłonek, Łódź 1967
• Trudni rodzice, Warszawa 1967
• Antologia poezji żydowskiej, Warszawa 1983, wyd. drugie 1986 (współredaktor)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Renata Piątkowska: Łastik Salomon. W: Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie. Oprac. Zofia Borzymińska i Rafał Żebrowski. T. 2: L–Ż. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 71, seria: Słowniki. ISBN 83-7255-175-8. [dostęp 2021-03-23].
• Robert Reuven Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Wyd. drugie. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2015, s. 82. ISBN 978-83-7998-035-2.
• Magdalena Siek: Spuścizna Salomona Łastika. Lata 1940–1979. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2010, s. 2–3.
• Khayim Leyb Fuks: Shloyme (Salomon) Lastik. W: Yiddish Leksikon. Tłum. Joshua Fogel. 2017-02-15. [dostęp 2019-02-06]. (ang.).
• Spis publikacji Salomona Łastika. [w:] NUKAT [on-line]. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. [dostęp 2019-02-03].
• Emil Laine (Emanuel Łastik). [dostęp 2019-02-03]. (pol. • fr.).