SZD-15 Sroka
.jpg) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Zakłady Szybowcowe Lotnictwa Sportowego |
| Konstruktor | Zbigniew Badura |
| Typ | szybowiec treningowy |
| Konstrukcja | drewniana |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 25 lutego 1956 |
| Liczba egz. | 20 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 14,5 m |
| Wydłużenie | 14,5[1] |
| Długość | 6,9 m |
| Wysokość | 1,5 m |
| Powierzchnia nośna | 14,5 m² |
| Profil skrzydła | NACA-43012A |
| Masa | |
| Własna | 170 kg |
| Startowa | 270 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 49 km/h |
| Prędkość optymalna | 64 km/h |
| Prędkość dopuszczalna | 200 km/h |
| Prędkość min. opadania | 0,88 m/s (58 km/h) |
| Doskonałość maks. | 19 (64 km/h) |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | +4G / -2,5G |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
SZD-15 Sroka – polski, jednomiejscowy szybowiec treningowy przeznaczony do treningu średnio zaawansowanych pilotów skonstruowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej. Wyprodukowany w Zakładach Szybowcowych Lotnictwa Sportowego (ZSLS) w Krośnie w liczbie 20 egzemplarzy seryjnych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1955 roku Liga Przyjaciół Żołnierza (LPŻ) określiła warunki techniczne jaki powinien spełniać nowy szybowiec będący następcą wywodzącego się jeszcze z przedwojennej konstrukcji szybowca IS-B Komar. Nowy szybowiec miał charakteryzować się lepszymi osiągami oraz posiadać kabinę zbliżoną konstrukcyjnie do kabiny ucznia zastosowanej w SZD-10 Czapla. Miało to ułatwić przejście pilotów szybowcowych z latania konstrukcjami dwumiejscowymi na jednomiejscowe. Wymagania konstrukcyjne jakimi musiała charakteryzować się nowa konstrukcja nie wzbudziły entuzjazmu w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym (SZD) w Bielsku Białej, które były odpowiedzialne za nowy projekt[2].
SZD zaproponowało LPŻ zdecydowanie nowocześniejszą konstrukcję, określaną mianem SZD-16 Gil charakteryzującą się lepszymi osiągami niż te, których oczekiwała LPŻ. Liga nie wyraziła zainteresowania „Gilem” i w SZD przystąpiono do konstruowania szybowca według jej wymagań.
Inżynier Zbigniew Badura przystąpił w 1955 roku do budowy szybowca SZD-15 Sroka (początkowo zwanego „Pionierem”). Oblotu nowej konstrukcji (o znakach SP-1598) dokonał pilot doświadczalny Stanisław Skrzydlewski w Bielsku 25 lutego 1956 roku. Prototyp wykazywał szereg niedogodności, za wysoką i za mało sztywną kabinę, za mało miejsca dla pilota na wysokości jego łokci oraz nieprawidłową nadskuteczność steru kierunku[2].
Poprawiony prototyp SZD-15-2 „Sroka” (o numerze SP-1667) oblatano prawie dokładnie w rok po pierwszym locie, 1 lutego 1957 roku. 31 sierpnia 1957 roku po raz pierwszy wzniósł się w powietrze pierwszy egzemplarz seryjny (o numerze SP-1718). Poza dwoma prototypami Zakłady Szybowcowe Lotnictwa Sportowego w Krośnie wyprodukowały jeszcze 20 szybowców, które znalazły się na wyposażeniu aeroklubów. Zgodnie z przewidywaniami SZD, szybowiec nie był znaczącym postępem w porównaniu z „Komarem”, a wręcz niektóre parametry „Sroki” okazały się od niego gorsze. Zbudowane egzemplarze były eksploatowane do lat siedemdziesiątych. Zachowały się dwa egzemplarze, które można oglądać w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie[3].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Sroka była jednomiejscowym, zastrzałowym górnopłatem o całkowicie drewnianej konstrukcji z płatem o profilu NACA 43012A, zwichrzeniu skrzydła wynoszącym 2° i wzniosie 4°. Skrzydła wyposażone były w lotki szczelinowe oraz hamulce aerodynamiczne, które zamontowano również w kadłubie. W przedniej części kadłuba zamontowano płozę amortyzowaną gumowymi kółkami oraz koło transportowe. Z tyłu kadłuba znajdowała się płoza ogonowa. Osłona kabiny pokryta szkłem organicznym odchylana na bok. Szybowiec mógł być holowany przez samolot oraz wyrzucany w powietrze dzięki gumowym linom, do zaczepiania których zamontowano hak[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. SZD-15 Sroka. [dostęp 2011-03-16]. (pol.).
- ↑ a b c Andrzej Błasik, Andrzej Glass, Stanisław Madeyski (praca zbiorowa), Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1965, s. 85-88
- ↑ Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, s. 139. ISBN 83-206-0432-X. OCLC 751284219. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Błasik, Andrzej Glass, Stanisław Madeyski (praca zbiorowa), Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1965
- Szybowiec treningowy SZD-15 Sroka, „Skrzydlata Polska”, nr 7 (1985), s. 10, ISSN 0137-866x.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
