Ryszard Lipczuk

Ryszard Lipczuk
Ilustracja
(2011)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

29 stycznia 1948
Teremiec

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1977 – Germanistyka
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1986 – Germanistyka
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Nauczyciel akademicki
Uniwersytet

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Stanowisko

profesor nadzwyczajny

Okres zatrudn.

od 1970 do 1993

Uniwersytet

Uniwersytet Szczeciński

Stanowisko

profesor nadzw. (do r. 2004), profesor zwyczajny

Okres zatrudn.

1993–2018

Odznaczenia
Medal Złoty za Długoletnią Służbę

Ryszard Lipczuk (ur. 29 stycznia 1948 w Teremcu) – polski germanista, językoznawca, profesor nauk humanistycznych o specjalności językoznawstwo germanistyczne, pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytetu Szczecińskiego[1][2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W latach 1954–1961 uczęszczał do szkoły podstawowej w Teremcu (klasy 1–4) i w Strzelcach (klasy V–VII). W roku 1965 ukończył Liceum im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie i rozpoczął studia germanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu tytułu magistra (1970) rozpoczął pracę w Katedrze Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (w r. akad. 1978/79 p.o. kierownik Katedry). W roku 1993 przeniósł się na Uniwersytet Szczeciński obejmując funkcję kierownika Zakładu Języka Niemieckiego w Instytucie Filologii Germańskiej, którego był dyrektorem w latach 1993–1997 i 2005–2012[2]. W latach 2002–2008 prowadził zajęcia dydaktyczne również w Collegium Balticum w Szczecinie.

Doktorat uzyskał w roku 1977 na Uniwersytecie Warszawskim za pracę pt. „Die Stellung der Zahlwörter im Rahmen der Wortarten. Eine deutsch-polnische Konfrontation”, którą wykonał pod kierunkiem prof. Jana Czochralskiego. Habilitował się w roku 1986 na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie pracy „Verbale Tautonyme lateinischer Herkunft in deutsch-polnis cher Relation. Ein Beitrag zur semantischen Beschreibung nach dem gebrauchstheoretischen Ansatz”. Tytuł profesora uzyskał w roku 2002[1][3]. Od października 2018 roku prof. em., zajęcia dydaktyczne na US prowadził do roku 2020.

Zainteresowania badawcze: historia puryzmu językowego (zwalczania wyrazów obcych) w języku niemieckim i polskim; niemiecko-polskie tautonimy; leksykografia niemiecko-polska, ponadto: słownictwo sportowe, frazeologizmy, skrzydlate słowa w słownikach.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Niektóre publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie[4]:

  • Die Stellung der Zahlwörter im Rahmen der Wortarten. Eine deutsch-polnische Konfrontation, Göppingen: Kümmerle 1980, 196 s.
  • Verbale Tautonyme lateinischer Herkunft in deutsch-polnischer Relation, Göppingen: Kümmerle 1986, 398 s.
  • Wörter fremder Herkunft im deutschen und polnischen Sportwortschatz, Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego 1999, 192 s.
  • Geschichte und Gegenwart des Fremdwortpurismus in Deutschland und Polen, Frankfurt a. M.: Peter Lang 2007, 251 s.
  • Walka z wyrazami obcymi w Niemczech i w Polsce – historia i współczesność, Kraków: Universitas 2014, 279 s.
  • Geflügelte Worte in Wörterbüchern. Eine Untersuchung zur deutschen und deutsch-polnischen Lexikografie, Hamburg: Dr. Kovač 2018, 148 s.
  • też monografie we współautorstwie, m.in.: Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie. Historia i teraźniejszość[5], Lexikon der modernen Linguistik. Ausgewählte Begriffe zur Kommunikation und Kognitionswissenschaft[6], współautorstwo podręczników, autorstwo lub współautorstwo słowników niemiecko-polskich. W sumie ok. 260 publikacji naukowych i dydaktycznych.

Redakcja tomów (wybór)[edytuj | edytuj kod]

  • Grammatische Studien. Beiträge zur germanistischen Linguistik in Polen. Göppingen: Kümmerle Verlag, 1985. ISBN 3-87452-682-8.
  • Ryszard Lipczuk/Przemysław Jackowski (red.): Wörter und Wörterbücher. Übersetzung und Spracherwerb = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Bd. 1. Hamburg: Dr Kovač, 2008.
  • Ryszard Lipczuk/Magdalena Lisiecka-Czop/Dorota Misiek (red.): Phraseologismen in deutsch-polnischen Wörterbüchern. Theoretische und praktische Aspekte der Phraseologie und Lexikographie = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Bd. 4. Hamburg: Dr Kovač, 2011.
  • Jürgen Schiewe/Ryszard Lipczuk/Krzysztof Nerlicki/Werner Westphal: Kommunikation für Europa II. Sprache und Identität. Frankfurt a. M. etc.: Peter Lang, 2011.
  • Ryszard Lipczuk/ Magdalena Lisiecka-Czop/Anna Sulikowska (red.): Frazeologizmy w słownikach niemiecko-polskich i polsko-niemieckich – na przykładzie Pons Duży Słownik i Langenscheidt Słownik Partner. Szczecin: Zapol, 2012.
  • Ryszard Lipczuk/Krzysztof Nerlicki (red.): Synchronische und diachronische Aspekte der Sprache. Sprachwandel – Sprachkontakte – Sprachgebrauch = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Bd. 5. Hamburg: Dr Kovač, 2013.
  • Ryszard Lipczuk/ Magdalena Lisiecka-Czop/Karl Heinz Ramers (red.): Sprache und Wörterbücher in Theorie und Praxis. Lexikografische und textlinguistische Fragestellungen = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Bd. 7. Hamburg: Dr Kovač, 2017.

Prace leksykograficzne[edytuj | edytuj kod]

Podręczniki[edytuj | edytuj kod]

  • Für und wider. Antologia tekstów i ćwiczeń leksykalnych dla studentów germanistyki. Wrocław 1976 (współaut., s. 30–47, 190–207).
  • Wybrane zagadnienia z gramatyki języka niemieckiego. Cz. 1. Morfologia. Katowice 1980 (współaut.), s. 81–88.
  • Alltagsdeutsch. Lehr- und Übungsbuch (współred. i współaut.: Hermann Koch, Monika Posor). Toruń 1984, s. 21–25, 58–63, 139–145, 164–166.
  • Der deutsche Wortschatz mit Humor. Texte und lexikalische Übungen. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1994 (red.; współaut.: Marian Szczodrowski, Józef Jarosz).
  • Von Artisten, Illusionisten, Kriminalisten und anderen falschen Freunden. Übungen und Texte zum Sprachenpaar Deutsch–Polnisch. Teil I. Buchstaben A–K. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego (red. i współaut.).
  • Von Piloten, Pionieren, Potentaten und anderen falschen Freunden. Übungen und Texte zum Sprachenpaar Deutsch–Polnisch. Teil II. Buchstaben L–Z. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego (współred. Krzysztof Nerlicki; współaut.).
  • Ein deutsch-polnisches Glossar zum Lehrbuch „Wirtschaftsdeutsch von A– Z”. Szczecin: Albatros, 1999 (współred. Sascha Feuchert, współaut.).
  • Lehr- und Übungsbuch zur deutsch–polnischen und polnisch–deutschen Übersetzung. Szczecin: Giga, 2001 (współred.: Erwin Leibfried, Krzysztof Nerlicki, Sascha Feuchert; współaut.).

Księgi jubileuszowe[edytuj | edytuj kod]

  • Jürgen Schiewe/Ryszard Lipczuk/Krzysztof Nerlicki/Werner Westphal:  Kommunikation für Europa II. Sprache und Identität. Frankfurt a. M. etc.: Peter Lang, 2011 (ze wstępem: Ryszard Lipczuk zum 60. Geburtstag), 336 s. ISBN 978-3-631-58014-1.
  • Sprachkontakte und Lexikon. Festschrift zum 65. Geburtstag von Prof. Ryszard Lipczuk, red. Jolanta Mazurkiewicz-Sokołowska, Dorota Misiek, Werner Westphal. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2013, 309 s. ISBN 978-3-8300-6896-9.
  • Docendo discimus – Wörter, Sätze, Grammatik – Professor Ryszard Lipczuk      zum 70. Geburtstag gewidmet, red. Joanna Golonka, Barbara Komenda-Earle, Lech Zieliński. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2019, 149 s. ISBN 978-3-339-11126-5.
  • Cogito ergo sum – Wortschatz, Kognition, Text. Professor Ryszard Lipczuk zum 70. Geburtstag gewidmet, red. Barbara Komenda-Earle, Krzysztof  Nerlicki, Katarzyna  Sztandarska, Monika Kasjanowicz-Szczepańska. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2019, 419 s. ISBN 978-3-339-11128-9, ISSN 1865-8482.

Występował z referatami i wykładami gościnnymi w Tokio, Vancouver, Wiedniu, Grazu, Angers, Sztokholmie, Gandawie, Lublanie, Aarhus oraz (wielokrotnie) w Niemczech. Promotor dziewięciu doktorantów (Barbara Komenda-Earle, Lech Zieliński, Piotr Sulikowski, Renata Nadobnik, Magdalena Zyga, Emil Daniel Lesner, Katarzyna Sztandarska, Magdalena Dżaman, Katarzyna Kausa) i ok. 330 prac magisterskich[4].

Autor trzech reportaży: „Germanista w podróży” (1998), „Raport nie tylko z Monachium” (2001), „Sławni ludzie Trasy Romantycznej” (2011); autorstwo pięciu tomików rymowanek: „Rymowanki przeplatanki” (2004)[8], „Rymowanki rozmyślanki” (2009), „Limeryki i inne wybryki” (2018), „Wybryki rymowane nowe” (2019), „Rymy poważne i niepoważne” (2022)[9][10][11]. Pisze artykuły do internetowego Przeglądu Dziennikarskiego. Biogramy, m.in. w: Who is Who in the World. Marquis (USA) XI, XII 1982, 1983; Linguisten-Lexikon (red. Wilfried Kürschner). Gunter Narr: Tübingen 1994. ISBN 3-8233-5000-5; Polscy stypendyści Fundacji Alexandra von Humboldta. Almanach: Poznań 1998. ISBN 83-232-0904-9; Who is Who w Polsce. Encyklopedia biograficzna z życiorysami znanych Polek i Polaków. Who is Who, Verlag für Personenenzyklopädien: Zug (Szwajcaria) 2003. ISBN 3-7290-0040-3; Czarniecczycy (red. Janusz Krzywicki). Chełm 2008. ISBN 978-83-60321-32-4; Złota Księga Nauk Humanistycznych. Helion: Gliwice 2013. ISBN 978-83-930922-8-4; Encyklopedia Szczecina. Wydanie jubileuszowe z okazji 70-lecia polskiego Szczecina. Szczecińskie Towarzystwo Kultury: Szczecin 2015. ISBN 978-83-942725-0-0; Księga Jubileuszowa Uniwersytetu Szczecińskiego 1985–2015. Volumina.pl: Szczecin 2015. ISBN 978-83-926326-5-8; Złota Księga Nauki Polskiej w 100 rocznicę odzyskania niepodległości. Helion: Gliwice 2020. ISBN 978-83-950638-1-7.

Nagroda Ministra Nauki III stopnia – 1989 rok. Liczne nagrody rektorskie UMK i US; Medal Złoty za Długoletnią Służbę (2012). Nagroda Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego za całokształt dorobku – 2018[4]. Inne zainteresowania: szachy, fotografowanie, pisanie rymowanek[12]. Wikipedysta[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Prof. dr hab. Ryszard Lipczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2017-10-12].[martwy link]
  2. ↑ a b Prof. dr hab. Ryszard Lipczuk [online], Zakład Języka Niemieckiego US [dostęp 2017-10-12].
  3. ↑ Sabina Pańczak: Germanista z powołania. Sylwetka prof. Ryszarda Lipczuka, [w:] Przegląd Uniwersytecki. Pismo Uniwersytetu Szczecińskiego nr 4-6, 2002, s. 51–52.
  4. ↑ a b c Ryszard Lipczuk. Życiorys naukowy [online], lipczuk.univ.szczecin.pl [dostęp 2024-04-12].
  5. ↑ Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie. Historia i teraźniejszość (współaut. Agnieszka Frączek). Wołczkowo: Oficyna In Plus 2004. ISBN 83-89402-06-8.
  6. ↑ Ryszard Lipczuk/Paweł Mecner/Werner Westphal ([1999] 2000): Lexikon der modernen Linguistik. Ausgewählte Begriffe zur Kommunikation und Kognitionswissenschaft. Leksykon lingwistyki współczesnej. Wybrane pojęcia z zakresu komunikacji i nauk kognitywnych. Albatros: Szczecin. ISBN 83-85796-89-4.
  7. ↑ Niemiecko-Polski Słownik Frazeologizmów on-line [online], frazeologizmy.univ.szczecin.pl [dostęp 2023-02-10].
  8. ↑ Piotr Sulikowski: Zur interpretativen Tiefenstruktur eines literarischen Textes. Besprochen am Beispiel ausgewählter Gedichte aus dem Band `Rymowanki przeplatanki`, [w:] Colloquia Germanica Stetinensia 15, 2007, s. 85-96.
  9. ↑ Złota Księga Nauk Humanistycznych, Gliwice: Helion 2013.
  10. ↑ Encyklopedia Szczecina. Wydanie Jubileuszowe z okazji 70-lecia polskiego Szczecina, Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury 2015.
  11. ↑ Ryszard Lipczuk: Rymy poważne i niepoważne. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski 2022. ISBN 978-83-7867-847-2.
  12. ↑ Złota Księga Nauki Polskiej w 100 rocznicę odzyskania niepodległości., t. I. Helion: Gliwice 2020.
  13. ↑ Karol Czejarek, Rozmowa z wikipedystą – prof. zw. dr hab. Ryszardem Lipczukiem, [w:] Przegląd Dziennikarski [online], przegladdziennikarski.pl, 13 lipca 2023 [dostęp 2024-04-12].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ryszard_Lipczuk&oldid=73495166”