Rozbicie więzienia w Radomiu
| działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce | |||
| Czas | 9 września 1945 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | potrzeba uwolnienia uwięzionych żołnierzy podziemia antykomunistycznego | ||
| Wynik | powodzenie akcji, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Radomia  | |||
Położenie na mapie Polski w latach 1945–1951  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
 51°24′12,9″N 21°08′49,5″E/51,403583 21,147083 | |||
Rozbicie więzienia w Radomiu – akcja antykomunistycznego podziemia niepodległościowego przeprowadzona w Radomiu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Władze komunistyczne, w ramach zwalczania opozycji antykomunistycznej, dokonały w 1945 r. na terenie powiatu radomskiego aresztowania szeregu osób. Zostały one osadzone w więzieniu w Radomiu.
Decyzja o odbiciu aresztowanych zapadła latem, dokonano koncentracji oddziałów podziemia poakowskiego mających przeprowadzić akcję. Udało się skoncentrować sześć oddziałów partyzanckich, dowództwo nad całością akcji objął Stefan Bembiński ps. „Harnaś”[1], związany z Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym[2]. Pozostałymi oddziałami dowodzili: Witold Drozdowski ps. „Lot”, Adam Gomuła ps. „Bej”, Jan Jastrzębski ps. „Pokrzywa”, Zbigniew Halama ps. „Kudojar” oraz Henryk Podkowiński ps. „Ren”. W akcji wzięło udział ok. 120 żołnierzy podziemia[3].
9 września 1945 r. żołnierze podziemia przystąpili do akcji. Zdobytymi czterema wojskowymi ciężarówkami wjechali do centrum Radomia i zaatakowali budynek więzienia. Przy użyciu materiałów wybuchowych sforsowano bramę i w krótkiej walce pokonano strażników. Za pomocą zdobytych kluczy przystąpiono do otwierania cel, część więźniów sama wyważyła drzwi. Po trzydziestu minutach akcja została zakończona, w jej wyniku uwolniono 292 osoby, w tym sześćdziesięciu represjonowanych żołnierzy WiN, NSZ, AK i NOW[4]. W czasie walki poległo dwunastu żołnierzy podziemia, dwóch żołnierzy Armii Czerwonej, dwóch funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz jeden żołnierz ludowego Wojska Polskiego[5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Historia rozbicia więzienia jest częścią jednej z ekspozycji prezentowanych w Muzeum Historii Radomia[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bembiński Stefan ps. „Harnaś”, „Sokół” (1917-1998). Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej. [dostęp 2022-10-29]. (pol.).
- ↑ Śmietanka-Kruszelnicki, Sołtysiak 2009 ↓, s. 5.
- ↑ 73. rocznica rozbicia więzienia w Radomiu. Służba Więzienna. [dostęp 2022-10-29]. (pol.).
- ↑ Krystyna Piotrowska: 75. rocznica rozbicia więzienia w Radomiu. Gość Radomski. [dostęp 2022-10-29]. (pol.).
- ↑ Poleszak 2020 ↓, s. 281.
- ↑ „Muzeum Historii Radomia”. MUZEUM IM. JACKA MALCZEWSKIEGO W RADOMIU. [dostęp 2022-10-29]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849.
- Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki, Marcin Sołtysiak: Rozbicie więzienia w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r.. Kraków: Instytut Pamięci Narodowej, 2009. ISBN 978-83-927345-2-9. OCLC 750593506.
