Roman Żelazowski
.jpg) Roman Żelazowski (przed 1906) | |
| Imię i nazwisko | Roman Jastrzębiec Żelazowski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
 | |
Roman Czesław Żelazowski (ur. 28 września 1854 w Lichwinie, zm. 8 marca 1930 we Lwowie) – polski artysta dramatyczny, aktor i reżyser teatrów w Krakowie, Warszawie, Lwowie i Łodzi.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem właściciela ziemskiego Wiktora i Marianny z domu Müller. Do gimnazjum uczęszczał w Krakowie, gdzie 24 kwietnia 1875 roku zadebiutował w Teatrze Miejskim, grając tam do 1877 roku. W sezonie 1877/78 należał[1] do zespołu Teatru Polskiego w Poznaniu i z zespołem tego teatru przyjeżdżał na występy do warszawskich teatrzyków ogródkowych. Zapewne w 1878 roku występował w zespole Andrzeja Trapszy w Kaliszu. Na przemian grał i reżyserował w latach 1878–98 w teatrach Krakowa i Lwowa, był też kierownikiem artystycznym teatrów. Od 1899 do 1907 także jako reżyser pracował w warszawskich Teatrach Rządowych. Powrócił do Lwowa w 1907 roku i występował tutaj do 1920 roku[2]. W 1918 roku został pierwszym dyrektorem działu dramatycznego Teatru Miejskiego we Lwowie. Teatr pod jego kierownictwem funkcjonował nieprzerwanie w warunkach ukraińskiego oblężenia, w mieście pozbawionym żywności, światła i wody. Udało mu się mimo to utrzymać trzy zespoły aktorskie teatru: dramatyczny, operowy i operetkowy. Ceniony był za doświadczenie, takt i umiejętności pedagogiczne. W tym ciężkim sezonie wystawił 26 premier i wznowień w nowym opracowaniu oraz 24 sztuki z wcześniejszego repertuaru. W latach 1920–24 kierował wspólnie z Bolesławem Szczurkiewiczem działem dramatu Teatrów Miejskich w Poznaniu[2].
W roku 1921 opublikował we Lwowie pamiętniki pt. Pięćdziesiąt lat teatru polskiego. Moje pamiętniki. Kiedy zaczął tracić wzrok, w uznaniu zasług miasto Lwów ofiarowało mu na starość dworek. Jubileusze 50–lecia pracy artystycznej obchodził w 1924 roku: 17 marca w Teatrze Polskim w Poznaniu w roli tytułowej w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego, a 14 maja we Lwowie[3] w roli Wojewody w „Mazepie” Juliusza Słowackiego. Utraciwszy wzrok po raz ostatni wystąpił w roli Horsztyńskiego we Lwowie 29 czerwca 1927 roku[2].
2 maja 1924 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[4].
Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim.
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wraz z poślubioną później aktorką Adelą Einsporn, pseudonim „Mirowicz”
- ↑ a b c Gąsiorowski i Topolski 1981 ↓, s. 885.
- ↑ Dokąd się przeniósł pod koniec życia
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 31.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 885. ISBN 83-01-02722-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Roman Żelazowski w bazie IMDb (ang.)
- Roman Żelazowski w bazie Filmweb
- Roman Żelazowski w bazie filmpolski.pl
- Roman Żelazowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09].
- Małgorzata Lisowska – Teatr lwowski w latach 1918-1939
- Roman Żelazowski – Pięćdziesiąt lat teatru polskiego. Moje pamiętniki. Lwów 1921