Roman Ślączka

Roman Ślączka
Ilustracja
Roman Ślączka (1938)
Data i miejsce urodzenia

19 lipca 1895
Sanok

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1967
Gdynia

Miejsce spoczynku

cmentarz Witomiński w Gdyni

Zawód, zajęcie

adwokat, radca prawny

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor praw

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Partia

Stronnictwo Narodowe

Rodzice

Wojciech, Bronisława

Małżeństwo

Janina Konstantynowicz

Dzieci

Wojciech, Andrzej

Krewni i powinowaci

Kazimierz, Zofia, Janina, Sylwia, Aleksander (rodzeństwo)

Roman Tadeusz Ślączka (ur. 19 lipca 1895 w Sanoku, zm. 21 stycznia 1967 w Gdyni) – polski doktor praw, adwokat i radca prawny, pionier ruchu skautowego, działacz niepodległościowy i narodowy, nauczyciel.

Wojciech Ślączka wraz z synami Kazimierzem, Aleksandrem i Romanem
Budynek przy ulicy Kościuszki 26 w Sanoku, w przeszłości należący do rodziny Ślączków

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Roman Tadeusz Ślączka urodził się 19 lipca 1895 w Sanoku[1][2][3][4][5][a]). Był synem Wojciecha Ślączki (1851–1925, adwokat, działacz niepodległościowy) i Bronisławy z domu Mysłowskiej (1856–1903)[3][6][1]. Jego rodzeństwem byli: Kazimierz (1885–1971, inżynier, oficer wojskowy, przed 1939 także zamieszkujący w Gdyni[7][8]), Zofia Klara (1887–1890[9][10]), Janina Aleksandra (1889–1979[11][12], nauczycielka[13]), Sylwia Klementyna (1891–1893[14][15]), Aleksander Wojciech (1893–1940, lekarz, jeden z twórców neurochirurgii polskiej, kapitan Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[16][17]). Jego ojcem chrzestnym został dr Kazimierz Smorągiewicz[1]. W Sanoku rodzina Ślączków zamieszkiwała w kamienicy przy ulicy Tadeusza Kościuszki[18][19][20].

W 1913 Roman Ślączka zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Bratro, Władysław Brzozowski, Stanisław Szwed, Władysław Zaleski)[2][21][22]. Podczas nauki w tej szkole był jednym z pionierów skautingu w Sanoku, działającego wpierw tajnie od początku roku szkolnego 1910/1911 (tym samym był zaczątkiem ruchu harcerskiego w mieście)[23]. Jesienią 1910 był jednym ze skautów składających pierwsze zaprzysiężenie w lesie koło podsanockiej Trepczy[24]. Następnie był członkiem założonej we wrześniu 1911 i funkcjonującej od tego czasu już jawnie pod egidą sanockiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” drużyny skautowej im. Stanisława Żółkiewskiego, zawołania „ex ossibus ultor”[25]. W roku szkolnym 1912/1913 dowodził jednym z trzech plutonów[26], a ponadto do matury był drużynowym, objąwszy tę funkcję jako kolejny po Antonim Froniu i Janie Bratrze[25][27][28]. Z początkowej liczby skautów poniżej 10 w 1910 drużyna urosła do około 120 w 1912/1913[29]. Ponadto udzielał się w działającym od 1909 gimnazjalnym „kółku przyrodników”, w którym pełnił funkcję zastępcy sekretarza[30]

Po maturze miał kontynuować edukację na akademii górniczej[2]. W 1913 podjął studia w Wiedniu[31]. U kresu I wojny światowej w październiku 1918 przebywał na urlopie w Sanoku[32]. Po przejęciu tam władzy lokalnej przez Polaków w listopadzie 1918 uczestniczył w usuwaniu pozostałości rządów austriackich w mieście[33]. Ochotniczo brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej z lat 1918–1919[6]. Przed 1920 uzyskał stopień doktora praw[5][34][35][36]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 16 października 1920 został uznany przynależnym do gminy Sanok[5]. Był wówczas praktykantem sądowym w tym mieście[5]. Na przełomie lat 20./30. był działaczem koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Sanoku, pełniąc funkcję sekretarza[37][38]. W latach 30. był właścicielem rodzinnej kamienicy przy ulicy Kościuszki[39].

Według stanu z 1928 jako aplikant u dr. Edwarda Stenzla we Lwowie był członkiem nadzwyczajnym Oddziału Lwów Związku Adwokatów Polskich[40]. W 1928 został wpisany na listę adwokatów w okręgu Izby Adwokackiej we Lwowie[41]. W kolejnych latach był adwokatem w obrębie Sądu Okręgowego we Lwowie, pracując w tym mieście przy ulicy Listopada 35[42][43][44], od około 1932 przy ulicy Grodzickich 2[45][46], od około 1934 przy placu Akademickim 2[47][48]. 31 marca 1931 został wybrany na zastępcę członka rady dyscyplinarnej w Izbie Adwokackiej we Lwowie[49]. W latach 30. był we Lwowie działaczem Sokoła – Macierzy[50].

7 lipca 1936 został wpisany na listę adwokatów w okręgu Izby Adwokackiej w Poznaniu, z siedzibą w Gdyni[51]. Do 1939 pracował przy ulicy 10 lutego 24 w obrębie Sądu Okręgowego w Gdyni[52][53][54][55]. Był korespondentem dla „Warszawskiego Dziennika Narodowego”, we wrześniu 1935 donosił z pierwszego rejsu transatlantyku „MS Piłsudski[56][57][58], a w kolejnych latach w tym dzienniku drukowano jego artykuły na tematy dotyczące Gdyni[59][60][61][62][63][64][65]. W Gdyni był działaczem Stronnictwa Narodowego[66]. W 1936 został wybrany ławnikiem zarządu Towarzystwo Budowy Bazyliki Morskiej w Gdyni[67].

U kresu II wojny światowej i trwającej okupacji niemieckiej przebywał wraz z rodziną w Iwoniczu-Zdroju[68]. Po nadejściu frontu wschodniego i wycofaniu się Niemców z tych terenów pod koniec lata 1944 przybył do rodzinnego Sanoka[68]. Tam na przełomie września i października 1944 zamieszkał w domu rodziny Jana Rajchla przy ul. Kościuszki[68]. W tym czasie zarabiał udzielając lekcji języka angielskiego[68]. Za namową Jadwigi Zaleskiej z października 1944 przyjął propozycję objęcia posady nauczyciela języka angielskiego w reaktywowanym macierzystym gimnazjum[69]. Tam 18 października 1944 brał udział w posiedzeniu pierwszej powojennej rady pedagogicznej[70]. Został członkiem Komitetu Odbudowy Gimnazjum, obejmując w tym gremium funkcję skarbnika[71][72]. W zakresie swojej pracy nauczycielskiej polecił przedrukować w sanockiej drukarni Franciszka Patały (wcześniej drukarnia Karola Pollaka) podręcznik do nauki języka angielskiego autorstwa Tadeusza Grzebieniowskiego[73]. Po nastaniu Polski Ludowej około 1945 wynajął rodzinną kamienicę w Sanoku na rzecz poczty (w tym gmachu pod adresem ul. Kościuszki 26 do dnia dzisiejszego działa oddział główny Poczty Polskiej[74])[75].

W 1946 zamieszkiwał w Gdyni przy ul. Skwer Kościuszki 16 i pozostawał adwokatem w tym mieście[76]. W 1947 postanowieniem Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym na Wybrzeżu został skazany na pół roku obozu pracy za to, że jako urzędnik państwowy pracujący w charakterze radcy prawnego TZP „działał w czasie swego urzędowania związanego z przeprowadzaniem reprywatyzacji na szkodę państwa, m.in. reprywatyzując nieprawnie wielkie składy towarowe w porcie gdyńskim[77]. W 1949 był adwokatem Domu Bawełny[78]. Przez wiele lat pracował jako radca prawny w Polskiej Zjednoczonej Korporacji Bałtyckiej w Gdyni[34]. Był też współzałożycielem i radcą prawnym Izby Arbitrażowej Bawełny w Gdyni[35]. Był radcą prawnym i członkiem Lekarskiej Spółdzielni Pracy w Gdyni[36]. Jako radca prawny udzielał się też w Spółdzielni Inwalidów „Wybrzeże”, gdzie był członkiem radcy[35]. Był odznaczonym działaczem ruchu spółdzielczego[35].

Pod koniec lat 50. zamieszkiwał w Gdyni przy ulicy Wojewódzkiej 31[79]. Zmarł po krótkiej chorobie 21 stycznia 1967 w Gdyni[34][35][36][4]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Witomińskim 23 stycznia 1967[34][4]. 18 lutego 1928 w Sanoku poślubił Janinę Marię Helenę Konstantynowicz rodem z Dynowa[3][80][34] (1903–1991[81]). Miał dzieci[34]; synów Wojciecha[35] (1928–2015, doktor nauk przyrodniczych[82][83]), Andrzeja (1931-2023, profesor geologii)[6][84].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Pierwsze trzy lata skautingu w Gimnazjum w Sanoku (1910–1913) w: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958 (1958)[85]
  • „Kółko przyrodników” przy czytelni gimnazjalnej w Sanoku w latach 1909–1913 w: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958 (1958)[86]
  • Reaktywowanie gimnazjum w Sanoku po drugiej wojnie światowej w: „Rocznik Sanocki” Tom I (1963)[87]
  • Jak się obywatele sanoccy przed 500 laty procesowali... w: „Rocznik Sanocki” Tom II (1967)[88]

Roman Ślączka był też autorem pamiętników opisujących m.in. przejmowanie władzy przez Polaków u kresu I wojny światowej w Sanoku[89] oraz wspomnień dotyczących sanockiego drukarza Karola Pollaka[90].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W źródłach gimnazjalnych pierwotnie podawano dzień urodzenia 24 czerwca 1895, zob. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 46. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 194. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1908/1909 (zespół 7, sygn. 48). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 435.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 102 (poz. 140).
  2. a b c XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 58, 86.
  3. a b c Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 201.
  4. a b c Roman Ślączka. gdynia.grobonet.com. [dostęp 2021-10-03].
  5. a b c d Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 473 (poz. 264).
  6. a b c Andrzej Ślączka: Major doc. dr hab. Aleksander Ślączka. wyborcza.pl, 2010-04-27. [dostęp 2021-10-03].
  7. Kazimierz Miński: Życiorysy nafciarzy. Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 446–447.
  8. Żołnierze Niepodległości. Kazimierz Ślączka. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2020-05-207].
  9. Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 143 (poz. 100).
  10. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 177 (poz. 164).
  11. Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 212 (poz. 102).
  12. Janina Ślączka. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2021-12-09].
  13. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 776.
  14. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 1 (poz. 24).
  15. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 213 (poz. 130).
  16. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 37 (poz. 118).
  17. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 548. [dostęp 2016-09-07].
  18. Wojciech Sołtys. Sanockie w okresie I wojny światowej w relacjach pamiętnikarzy i w prasie. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 63, 1995. 
  19. Wojciech Sołtys: Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939. Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 525. ISBN 83-86077-57-3.
  20. Byli mieszkańcami naszego miasta. Zobacz najstarsze nagrobki na sanockim cmentarzu. sanok24.pl, 2013-10-31. [dostęp 2021-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)].
  21. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 27, s. 3, 1 lipca 1913. 
  22. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2021-10-02].
  23. Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 76.
  24. Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 77.
  25. a b Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 78.
  26. XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 36, 37.
  27. Mieczysław Kwaśniewicz: Gimnazjalne drużyny harcerskie. Harcerze sanoccy (1912–1918). (Ze wspomnień inż. Mieczysława Kwaśniewicza). W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 81.
  28. Alojzy Zielecki: W epoce autonomii galicyjskiej. Społeczeństwo Sanoka u rogu XX wieku. Rozwój ruchu niepodległościowego. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 474. ISBN 83-86077-57-3.
  29. Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 79.
  30. Ślączka. Kółko 1958 ↓, s. 204.
  31. Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 80.
  32. Ślączka. Pamiętniki ↓, s. 156.
  33. Ślączka. Pamiętniki ↓, s. 159.
  34. a b c d e f Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. Nr 18, s. 7, 22–23 stycznia 1967. 
  35. a b c d e f Roman Ślączka. Nekrologi. „Dziennik Bałtycki”. Nr 19, s. 5, 24 stycznia 1967. 
  36. a b c Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. Nr 20, s. 2, 25 stycznia 1967. 
  37. Sprawozdanie Zarządu Głównego T. S. L. z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1925. Kraków: 1926, s. 99.
  38. Edward Zając: Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939. Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 598. ISBN 83-86077-57-3.
  39. Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 54.
  40. Spis członków Związku Adwokatów Polskich. „Czasopismo Związku Adwokatów Polskich”. Nr 11 i 12, s. 3, 4, Listopad–grudzień 1928. 
  41. Dział VII. Adwokatura. „Ruch Służbowy. Dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 1, s. 15, 12 stycznia 1929. 
  42. Kalendarz Sądowy na Rok 1930. Warszawa: 1930, s. 168.
  43. Kalendarz Sądowy na Rok 1931. Warszawa: 1931, s. 194.
  44. Kalendarz Sądowy na Rok 1932. Warszawa: 1932, s. 201.
  45. Kalendarz Sądowy na Rok 1933. Warszawa: 1933, s. 228.
  46. Kalendarz Informator Sądowy na Rok 1934. Warszawa: 1934, s. 325.
  47. Kalendarz Sądowy na Rok 1935. Warszawa: 1935, s. 347.
  48. Kalendarz Sądowy na Rok 1936. Warszawa: 1936, s. 359.
  49. Różne wiadomości. „Gazeta Sądowa Warszawska”. Nr 16, s. 227, 20 kwietnia 1931. 
  50. Robotnicy lwowscy w szeregach „Pracy Polskiej”. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 95B, s. 7, 5 kwietnia 1936. 
  51. Ruch służbowy. Adwokatura. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 15, s. 143, 15 października 1936. 
  52. Kalendarz Informator Sądowy na Rok 1937. Warszawa: 1937, s. 401.
  53. Kalendarz Informator Sądowy na Rok 1938. Warszawa: 1938, s. 340.
  54. Kalendarz Sądowy na Rok 1939. Warszawa: 1939, s. 360.
  55. Lista adwokatów i aplikantów adwokackich. Toruń: Okręgowa Rada Adwokacka, 1939, s. 12, 20.
  56. Roman Ślączka. Wokół Europy na transatlantyku „Piłsudski”. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 104B, s. 6, 8 września 1935. 
  57. Roman Ślączka. Z brzegów Sahary. Z wycieczki m/s „Piłsudski”. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 118B, s. 6, 22 września 1935. 
  58. Roman Ślączka. Wśród cudów Andaluzji. Z podróży m/s „Piłsudski”. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 125B, s. 5, 29 września 1935. 
  59. Roman Ślączka. Jak to było na polskiej „Normandie”?. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 148B, s. 4, 22 października 1935. 
  60. Roman Ślączka. Manewr zwrotny. Ma marginesie zmiany „metod” Małopolsce Wsch.. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 7B, s. 5, 8 stycznia 1936. 
  61. Roman Ślączka. Polski problem kolonialny. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 114B, s. 6, 26 kwietnia 1936. 
  62. Roman Ślączka. Gdynia uzyskuje arbitraż bawełniany. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 225B, s. 6, 18 sierpnia 1936. 
  63. Roman Ślączka. Problem pracy robotniczej w porcie gdyńskim. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 311B, s. 6, 12 listopada 1936. 
  64. Roman Ślączka. Komercjalizacja portu gdyńskiego. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 331B, s. 6, 2 grudnia 1936. 
  65. Roman Ślączka. Spolszczenie organizacji spedytorów portowych. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 33B, s. 5, 2 lutego 1937. 
  66. Jarosław Drozd: Społeczność żydowska Gdyni w okresie międzywojennym. Gdynia: Oficyna Verbi Causa, 2007, s. 340.
  67. Roman Ślączka. Budowa Bazyliki Morskiej w Gdyni. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 271, s. 7, 4 października 1936. 
  68. a b c d Ślączka. Gimnazjum 1963 ↓, s. 345.
  69. Ślączka. Gimnazjum 1963 ↓, s. 345–346.
  70. Zofia Skołozdro: Odrodzenie do życia gimnazjum po wojnie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 82.
  71. Ślączka. Gimnazjum 1963 ↓, s. 346, 348.
  72. Krystyna Chowaniec: W latach powojennych. Oświata i szkolnictwo. Trudne lata powojenne. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 856. ISBN 83-86077-57-3.
  73. Ślączka. Gimnazjum 1963 ↓, s. 348–349.
  74. Wyszukiwarka placówek Poczty Polskiej. UP Sanok 1. placowki.poczta-polska.pl. [dostęp 2021-10-04].
  75. Stefan Stefański. Poczta w Sanoku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 15 (98), s. 11, 8 września 1993. 
  76. Obwieszczenia sądowe. Ustanowienie kuratora nieobecnych. „Monitor Polski”. Nr 31, s. 5, 3 kwietnia 1946. 
  77. Praca uszlachetnia. Komisja specjalna tępi nadużycia i szaber. „Dziennik Bałtycki”. Nr 93, s. 2, 4 kwietnia 1947. 
  78. Obwieszczenie. „Dziennik Bałtycki”. Nr 115, s. 5, 28 kwietnia 1949. 
  79. Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 148.
  80. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 506 (poz. 625).
  81. Janina Ślączka. gdynia.grobonet.com. [dostęp 2021-10-03].
  82. Wojciech Ślączka. „Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej”. Tom 19 (1–3), s. 198, 1996. 
  83. Wojciech Ślączka. gdynia.grobonet.com. [dostęp 2021-10-03].
  84. Krystyna Chowaniec: Zagasło ognisko, jeszcze w oczach blask…. esanok.pl, 2010-09-03. [dostęp 2021-10-02].
  85. Ślączka. Skauting 1958 ↓, s. 76–80.
  86. Ślączka. Kółko 1958 ↓, s. 203–205.
  87. Ślączka. Gimnazjum 1963 ↓, s. 345–349.
  88. Ślączka. Proces 1967 ↓, s. 161–163.
  89. Ślączka. Pamiętniki ↓, s. 156-161.
  90. Jadwiga Zaleska. Karol Pollak – drukarz sanocki i dzieje jego drukarni w Sanoku. „Rocznik Sanocki”. Tom I, s. 361, 1963. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]