Robert Ingersoll Aitken
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | amerykańska |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| Wolność tronująca (1935) | |
 | |
Robert Ingersoll Aitken (ur. 8 maja 1878 w San Francisco, Stany Zjednoczone, zm. 3 stycznia 1949 w Nowym Jorku[1]) – amerykański rzeźbiarz i pedagog. Członek National Academy of Design. Na początku XX wieku był symbolem akademickiego konserwatyzmu. Najbardziej znany z grupy rzeźbiarskiej Wolność tronująca, zdobiącej zachodni fronton budynku Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Robert Ingersoll Aitken urodził się jako syn Charlesa Hamiltona Aitkena i Katherine Sophii Higgins[1]. Uczęszczał do Mark Hopkins Arts Institute w San Francisco, gdzie studiował rzeźbę pod kierunkiem Douglasa Tildena i rysunek pod kierunkiem Arthura Matthewsa. Mając 18 lat otworzył własne studio w San Francisco. W 1895 roku wyjechał do Paryża, gdzie przebywał 3 miesiące. Pierwszym jego dużym zleceniem był brązowy pomnik Breta Harte'a, wykonany dla San Francisco Bohemian Club, organizacji, która patronowała jego działalności do końca jego życia. W 1896 roku w jej siedzibie miała miejsce pierwsza publiczna wystawa prac Aitkena. W 1901 roku artysta wygrał konkurs na pomnik admirała George'a Deweya, który miał stanąć na Union Square w San Francisco. W latach 1901–1904 Aitken kierował wydziałem rzeźby w Mark Hopkins Arts Institute. W 1905 roku Bohemian Club zorganizował wystawę 53 modeli jego rzeźb. W 1904 roku artysta ponownie wyjechał do Paryża, gdzie przebywał 3 lata. W 1907 roku miał wystawę swoich prac w Salonie. W tym samym roku powrócił do Nowego Jorku. Otworzył własne studio i rozpoczął wykłady w Art Students League of New York. W tym samym roku w National Academy of Design miał swoją pierwszą wystawę; wystawiał swoje prace również kolejnych latach[2]. W 1908 roku powstała jego rzeźba z brązu The Flame (Płomień), która została zaprezentowana na zimowej wystawie w National Academy of Design i za którą artysta otrzymał nagrodę Helen Foster Barnett Prize. Przedstawiająca obejmującą się parę rzeźba, wykazująca wpływ między innymi Auguste'a Rodina należy do najlepszych jego dokonań[3]. W 1912 roku uwagę krytyków zwróciła rzeźba Michelangelo. W 1909 roku Aitken został wybrany na członka stowarzyszonego National Academy of Design, a w 1914 został jej pełnoprawnym członkiem. W latach 1915, 1921 i 1926 był wybierany na 3-letnie kadencje do jej rady; po zakończeniu ostatniej kadencji został wybrany na stanowisko wiceprezesa tej instytucji, na które był wybierany co roku do 1933. Przez kilkanaście lat poczynając od roku 1919 był jednocześnie jej wykładowcą. Ponadto w latach 1920–1922 był prezesem National Sculpture Society, a latach 1921–1923 wiceprezesem National Institute of Arts and Letters[2].
W 1927 roku Aitken zeznawał w głośnym procesie z udziałem rumuńskiego rzeźbiarza Constantina Brâncușiego, którego abstrakcyjnymi rzeźbami pogardzał, podobnie jak jego koledzy z National Academy of Design. Kiedy awangardowy fotograf Edward Steichen kupił rzeźbę Brâncușiego zatytułowaną Oiseau (Ptak) i próbował wysłać ją do Stanów Zjednoczonych, celnicy odmówili sklasyfikowania jej jako dzieła sztuki i nałożyli na nią większe cło. Kiedy Brâncuși wytoczył proces w tej sprawie, Aitken został wezwany do złożenia zeznań. Podczas wymiany zdań z adwokatem Brâncușiego zademonstrował swoje zdecydowane stanowisko odmawiając uznania będącej przedmiotem sporu rzeźby za dzieło sztuki. To konserwatywne stanowisko w gruncie rzeczy podniosło prestiż Aitkena i przyczyniło się do otrzymania przez niego zlecenia na wykonanie dekoracji rzeźbiarskiej na frontonie budynku Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, zbudowanego w latach 1932–1935. Grupa rzeźbiarska dłuta Aitkena została zatytułowana Liberty Enthroned (Wolność tronująca). Jedną z ostatnich prac artysty był zaprojektowany pod koniec życia medal Amor Omnia Vincit (Miłość wszystko zwycięży), znajdujący się w zbiorach Metropolitan Museum of Art[4].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Robert Ingersoll Aitken był na początku XX wieku uosobieniem akademickiego konserwatyzmu. W czasie, gdy artyści reprezentujący modernizm rzucili wyzwanie istniejącemu status quo, Aitken pozostał zagorzałym obrońcą klasycznych form, rygorystycznego kształcenia i tradycyjnych instytucji artystycznych[4]. Jego rzeźby wykazują wpływ Michała Anioła i Auguste'a Rodina[5]. Przykładami wczesnych prac Aitkena są: Naval Monument (Pomnik marynarki) na Union Square oraz posąg prezydenta Williama McKinleya w Golden Gate Park, obie w San Francisco. Podczas trzyletniego pobytu w Paryżu Aitken zetknał się z pracami Auguste'a Rodina. Twórczość Aitkena, kładącego nacisk na emocje i złożoność grup figuralnych wykazuje widoczny wpływ francuskiego artysty, czego przykładem jest The Flame (Płomień) z 1908 roku (National Academy of Design). Prace artysty z tego okresu obejmują zarówno niewielkie w skali klasyczne dzieła (drzwi z brązu z mauzoleum Johna W. Gatesa w Woodlawn Cemetery w Nowym Jorku) jak i wielkowymiarowe pomniki publiczne (posągi Science and Great Rivers (Nauka i wielkie rzeki) w Missouri State Capitol). Aitken wystawił kilka swoich rzeźb w 1915 roku na wystawie Panama-Pacific Exposition zorganizowanej w San Francisco okazji otwarcia Kanału Panamskiego i dla zaakcentowania odbudowy miasta po trzęsieniu ziemi w 1906 roku. Aitken zaprojektował dla potrzeb ekspozycji gigantycznych rozmiarów fontannę symbolizującą pierwiastki: ogień, wodę, ziemię i powietrze, będącą jedną z głównych atrakcji plastycznych wystawy. Artysta wystawił na niej również popiersie byłego prezydenta Williama Tafta[4].
Wolność tronująca[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej znanym dziełem Aitkena jest grupa rzeźbiarska Liberty Enthroned (Wolność tronująca) na zachodniej frontonie budynku Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. Centralną postacią zespołu jest wyobrażenie Wolności, strzeżonej przez Order (Porządek) i Władzę (Authority) i flankowanej przez Council (Radę) i Research (Dochodzenie)[4].
Okolicznościowe monety[edytuj | edytuj kod]
Aitken był też twórcą okolicznościowych monet o nominale 50 dolarów i pół dolara, zaprojektowanych dla Missouri Centennial Exposition w 1921roku[6].
Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Phelan Gold Medal for sculpture;
- 1908 – Helen Foster Barnett Prize (z National Academy of Design)
- 1915 – Gold Medal of Honor for Sculpture (z New York Architectural League);
- 1921 – Elizabeth N. Watrous Gold Medal za model pomnika George'a Rogersa Clarka (University of Virginia, Richmond)[6]
Zbiory[edytuj | edytuj kod]
Zbiory prac Aitkena znajdują się w amerykańskich muzeach, w tym: Metropolitan Museum of Art, Museum of Fine Arts w Bostonie, National Academy of Design Museum i National Portrait Gallery w Waszyngtonie[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ancestry.com: Robert Ingersoll Aitken. records.ancestry.com. [dostęp 2014-04-03]. (ang.).
- ↑ a b Dearinger 2004 ↓, s. 10.
- ↑ Dearinger 2004 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d Reynolda House Museum of American Art: A Thing of Beauty. reynoldahouse.org. [dostęp 2014-04-03]. (ang.).
- ↑ Gardner 1965 ↓, s. 137.
- ↑ a b c Spanierman Gallery LLC: ROBERT INGERSOLL AITKEN (1878-1949). reynoldahouse.org. [dostęp 2014-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David Bernard Dearinger: Paintings and Sculpture in the Collection of the National Academy of Design: 1826-1925. Hudson Hills, 2004. ISBN 1-55595-029-9. (ang.).
- Albert TenEyck Gardner: American Sculpture. Metropolitan Museum of Art. New York: Metropolitan Museum of Art, 1965. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Katalog rzeźb artysty (ang.)