Rita Hayworth

Rita Hayworth
Ilustracja
Rita Hayworth (1940)
Imię i nazwisko

Margarita Carmen Cansino

Data i miejsce urodzenia

17 października 1918
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

14 maja 1987
Nowy Jork

Zawód

aktorka, tancerka

Współmałżonek

Edward C. Judson
(1937–1942; rozwód)
Orson Welles
(1943–1947; rozwód)
Książę Ali Khan
(1949–1953; rozwód)
Dick Haymes
(1953–1955; rozwód)
James Hill
(1958–1961; rozwód)

Lata aktywności

1931–1972

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Rita Hayworth, właśc. Margarita Carmen Cansino (ur. 17 października 1918[1] w Nowym Jorku; zm. 14 maja 1987[2][3] tamże) – amerykańska aktorka i tancerka pochodzenia hiszpańsko-angielsko-irlandzkiego[4]. Jedna z największych gwiazd „Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił ją na dziewiętnastym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się na Brooklynie w Nowym Jorku w rodzinie tancerzy jako córka pochodzącego z Hiszpanii Eduarda Cansino (1895–1968) i Volgi Margaret (z domu Hayworth; 1897–1945), pochodzenia angielsko-irlandzkiego[6][7]. Od roku 1932 młoda Margarita Carmen Cansino występowała wraz ze swoim ojcem, tancerzem flamenco w nocnych klubach i na pokazach tańców hiszpańskich[8].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

W filmach zaczęła się pokazywać od roku 1935, ale nie były to znaczące role. Jedną z ważniejszych w jej karierze stała się kreacja Judy MacPherson w dramacie Howarda Hawksa Tylko aniołowie mają skrzydła (Only Angels Have Wings, 1939). Aby podreperować finanse w latach 40. dorabiała jako modelka i tak stała się znaną pin-up girl[9][10]. Jej zdjęcie każdy żołnierz albo miał albo kojarzył. Innej opcji nie było – wspominał aktor Eli Wallach, weteran wojenny[11].

Prawdziwy sukces przyszedł w roku 1946 za sprawą tytułowej roli Gildy Mundson Farrell, nieszczęśliwej żony właściciela kasyna, która w pracowniku męża rozpoznaje dawnego ukochanego w filmie noir Charlesa Vidora Gilda. Scena, w której Hayworth śpiewa „Put the Blame on Mame” i zdejmuje rękawiczkę, przeszła do historii kina jako jedna z najbardziej erotycznych scen. Rita Hayworth została jedną z najlepiej zarabiających gwiazd w historii Hollywood, okrzyknięta uosobieniem seksu i femme fatale[12][13][14].

Kryzys przyszedł w połowie lat 50. Dalej grała, m.in. w filmach: biblijnym Salome (1953), W drodze do Cordury (1958) czy Osobne stoliki (1958). Pojawiły się problemy z alkoholem. Definitywny koniec jej kariery nastąpił w 1972. Powodem była postępująca choroba Alzheimera, na którą zmarła w samotności w 1987 roku.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

29 maja 1937 roku, kiedy miała 18 lat wyszła za mąż za sprzedawcę samochodów Edwarda Charlesa Holmgrena Judsona[15], jednak 22 maja 1942 rozwiedli się. Potem poznała reżysera i aktora Orsona Wellesa, z którym wzięła ślub 7 września 1943 i miała córkę Rebeccę Welles (ur. 17 grudnia 1944). Kryzys w związku spowodowała ponoć jej niewierność, za którą Orson się zemścił. Zrealizował film noir Dama z Szanghaju (The Lady from Shanghai, 1948), do którego Hayworth ścięła swoje słynne długie, rude włosy i ufarbowała się na blond, a na dodatek zagrała podstępną Elsę Bannister. Film odniósł sukces, ale małżeństwo nie przetrwało, a kariera Hayworth zaczęła chylić się ku upadkowi. 1 grudnia 1948 małżeństwo rozpadło się przez jej zdrady. 27 maja 1949 roku poślubiła księcia Alego Khana, z którym miała córkę Yasmin Khan (ur. 26 grudnia 1949). Po dwóch latach, 26 stycznia 1953 jednak się rozwiodła. Z piosenkarzem Dickiem Haymesem tworzyła małżeństwo od 24 września 1953 do 12 grudnia 1955 roku. Piątym jej mężem (od 2 lutego 1958 do 7 września 1961) był producent filmowy James Hill.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Grób Rity Hayworth na Holy Cross Cemetery w Culver City

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rita Hayworth (Actress) – Pics, Videos, Dating. spokeo.com. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  2. ↑ Rita Hayworth, Movie Legend, Dies. The New York Times. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  3. ↑ Rita Hayworth. TV.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-01)]. (ang.).
  4. ↑ Rita Hayworth - Movies and TV. LocateTV. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  5. ↑ AFI’s 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-13)]. (ang.).
  6. ↑ Volga Hayworth Cansino (1897 - 1945). Find A Grave. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  7. ↑ Volga Cansino (Haworth) (1898 - 1945) – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  8. ↑ Rita Hayworth. Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  9. ↑ Rita Hayworth - Biography - Dancer, Film Actress, Pin-up (1918–1987). biography.com. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  10. ↑ LIFE With Rita Hayworth: Hollywood Legend, Pinup Icon. Time.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-12)]. (ang.).
  11. ↑ List of Eli Wallach & Rita Hayworth movies together. Gomolo.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-01)]. (ang.).
  12. ↑ Rita Hayworth in Gilda (1946). Classic Hollywood Style. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  13. ↑ Gilda (1946). Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  14. ↑ Gilda is pure, undistilled Rita Hayworth. The Guardian. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).
  15. ↑ Who is Edward C. Judson?. Omnilexica. [dostęp 2015-06-28]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rita_Hayworth&oldid=72303181”