Rieszytielnyj (1901)
 „Akatsuki” (ex-„Rieszytielnyj”) w 1905 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | 1900 / kwiecień 1901 |
| Wodowanie | 26 lipca 1901 |
 MW Imperium Rosyjskiego | |
| Nazwa | „Kondor” → „Bakłan” → „Rieszytielnyj” (od 1902) |
| Wejście do służby | lipiec 1902 |
| Wycofanie ze służby | 12 sierpnia 1904 |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun | |
| Nazwa | „Akatsuki” → „Yamabiko” (od 1906) |
| Wejście do służby | sierpień 1904 |
| Wycofanie ze służby | 1918 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | normalna: 220 ton |
| Długość | 57,91 metra |
| Szerokość | 5,64 metra |
| Zanurzenie | 2,29 metra |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 8 kotłów Yarrow moc 3800 KM 2 śruby | |
| Prędkość | 26,5-27,5 węzła |
| Zasięg | 450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm 3 działa kal. 47 mm (3 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe | 2 x 381 mm (2 x I) |
| Załoga | 51-58 |
Rieszytielnyj (ros. Решительный) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku i wojny rosyjsko-japońskiej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt został zwodowany 26 lipca 1901 roku w Port Artur, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w lipcu 1902 roku, w składzie Eskadry Oceanu Spokojnego. 12 sierpnia 1904 roku okręt został opanowany przez Japończyków podczas internowania w chińskim porcie Czyfu. Niszczyciel został wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Akatsuki”, w 1906 roku zmienioną na „Yamabiko”. Okręt został wycofany ze służby w 1918 roku.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
„Rieszytielnyj” był jednym z kilkudziesięciu niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”[1]. Jednostka z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadała klasie torpedowców[1].
Budowę okrętu rozpoczęto w Zakładach Newskich w Petersburgu, kładąc stępkę w 1900 roku[1]. Następnie okręt w częściach przewieziono do Port Artur, gdzie został zwodowany jako „Kondor” (ros. „Кондор”) 26 lipca 1901 roku, po czym nazwę okrętu zmieniono na „Bakłan” (ros. „Баклан”), a następnie na „Rieszytielnyj” (ros. „Решительный”)[1][a].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem[3]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra[4][5][b]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton[2][5][c]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, do których parę dostarczało osiem kotłów Yarrow[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5-27,5 węzła[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów[1][d].
Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na rufie, z zapasem sześciu torped[1][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły: pojedyncze działo jedenastofuntowe kalibru 75 mm L/48 Canet, umieszczone na platformie nad pomostem bojowym oraz trzy pojedyncze trzyfuntowe działa Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm na śródokręciu (dwa za przednim kominem i jedno między dwoma kominami rufowymi)[1][6].
Załoga okrętu liczyła od 51 do 58 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Rosja[edytuj | edytuj kod]
„Rieszytielnyj” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w lipcu 1902 roku[1]. W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 2. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego[7][8]. W nocy z 25 lutego?/9 marca na 26 lutego?/10 marca 1904 roku „Rieszytielnyj” (z dowódcą zespołu kmdr. por. F. Bosse na pokładzie) i „Stierieguszczij” udały się z misją rozpoznawczą w rejon Wysp Elliota w poszukiwaniu japońskich sił desantowych[9]. Wracając, około 6:00 rosyjskie okręty napotkały na swej drodze (na południe od Port Artur) japońskie niszczyciele z 3 dywizjonu („Shinonome”, „Usugumo”, „Sazanami”, wspartymi przez „Akebono” z 2 dywizjonu)[10]. Wywiązała się walka, w wyniku której został zatopiony mogący rozwinąć jedynie prędkość 16 węzłów „Stierieguszczij”, a uszkodzony „Rieszytielnyj” z rannym dowódcą zespołu zdołał oderwać się od przeciwnika i powrócić do bazy[11][12]. 13 marca?/26 marca „Rieszytielnyj” wraz z 10 innymi niszczycielami ochraniał główne siły I Eskadry (pięć pancerników, cztery krążowniki i dwa krążowniki torpedowe), które wyszły na wody na południe od głównej bazy w celu przeprowadzenia ćwiczeń i kontroli żeglugi[13]. Po powrocie z rejsu, w nocy okręt uczestniczył w odparciu japońskiego ataku na Port Artur, zatapiając torpedami wraz z bliźniaczym niszczycielem „Silnyj” dwa wypełnione balastem brandery („Fukui Maru” o pojemności 2944 BRT i „Yoneyama Maru” o pojemności 2693 BRT), które Japończycy chcieli zatopić u wejścia do portu w celu jego zablokowania[14][15][e]. W nocy z 30 marca?/12 kwietnia na 31 marca?/13 kwietnia dozorujące redę Port Artur krążownik „Diana”, niszczyciele „Rieszytielnyj” i „Sierdityj” oraz kanonierki „Gilak” i „Bobr” nie zdołały zapobiec postawieniu przez Japończyków zagrody minowej nieopodal wejścia do głównej bazy, na której w dzień zatonął z większością załogi pancernik „Pietropawłowsk” z dowódcą I Eskadry admirałem Stiepanem Makarowem na pokładzie[17].
W nocy z 27 maja?/9 czerwca na 28 maja?/10 czerwca niszczyciel (wraz z bliźniaczymi okrętami „Skoryj”, „Strojnyj” i „Smiełyj”) wziął udział w nierozstrzygniętej bitwie z japońskimi niszczycielami z 2 dywizjonu pod Port Artur, zaś kolejnej nocy zderzył się ze „Smiełyj”[18][19].
W trakcji służby jednostkę dostosowano do stawiania min, usuwając w tym celu z pokładu zapasowe torpedy (w zamian okręt mógł zabrać 10 min)[20]. Pierwszą (i jedyną), zakończoną powodzeniem misję okręt odbył w nocy z 22 lipca?/4 sierpnia na 23 lipca?/5 sierpnia, stawiając zagrodę minową w odległości 10 Mm na południe od Port Artur[20]. 28 lipca?/10 sierpnia „Rieszytielnyj”, dowodzony przez kpt. mar. Michała Roszczakowskiego, wyszedł z oblężonego portu (wraz z większością zgromadzonych tam okrętów, które podjęły próbę przedarcia się do Władywostoku, zakończoną bitwą na Morzu Żółtym)[21][22]. Okręt wymanewrował ścigające go japońskie niszczyciele „Asashio” oraz „Kasumi” i 29 lipca?/11 sierpnia o godzinie 4:00 udało mu się dotrzeć do chińskiego portu Czyfu, skąd wysłał depeszę do namiestnika Rosyjskiego Dalekiego Wschodu, adm. Jewgienija Aleksiejewa, informującą o podjętej przez flotę próbie pokonania japońskiej blokady Port Artur[21][23]. Nazajutrz „Rieszytielnyj” podczas procedury internowania został rankiem niespodziewanie zaatakowany przez marynarzy z przybyłych do chińskiego portu niszczycieli „Asashio” i „Kasumi”, którzy po walce zdobyli abordażem rosyjską jednostkę (lekko uszkodzoną podczas walki), którą następnie przeholowano do świeżo zajętego Dalnego[21][24]. Załogę okrętu (w tym sześciu rannych wraz z postrzelonym w biodro dowódcą) uratowały stacjonujące w porcie statki[25].
Japonia[edytuj | edytuj kod]
Niszczyciel został wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Akatsuki” (暁) i wziął udział w bitwie pod Cuszimą, zderzając się w jej trakcie z torpedowcem nr 69[26][24]. Po remoncie w 1906 roku nazwę jednostki zmieniono na „Yamabiko” (山彦)[26][27]. Podczas remontu wymieniono kotły na typu Miyabara oraz zainstalowano japońskie uzbrojenie w postaci trzech dział kalibru 47 mm i dwóch wyrzutni torped kalibru 450 mm[27]. Okręt został wycofany ze służby w 1918 roku[2][28][f].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 stępkę okrętu położono w 1897 roku[2].
- ↑ Według Navypedii długość okrętu wynosiła 61 metrów[1].
- ↑ Według Navypedii wyporność normalna wynosiła 250 ton, zaś pełna 305 ton[1].
- ↑ Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 zapas węgla wynosił 60 ton[2].
- ↑ Okręt wystrzelił dwie torpedy, z których jedna trafiła i zatopiła „Yoneyama Maru”[16].
- ↑ Według Navypedii okręt wycofano ze służby w 1917 roku[26], zaś według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 w 1913 roku[27].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: 1979, s. 206.
- ↑ Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: 1979, s. 205.
- ↑ a b Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: 1979, s. 205-206.
- ↑ a b Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: 2012, s. 247.
- ↑ Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001, s. 279.
- ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 15.
- ↑ The Naval Annual, 1905. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: 1905, s. 331.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 79.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 80.
- ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 38-39.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 80-81.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 91-92.
- ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 42.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 92-93.
- ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 106.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 99-102.
- ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 54.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 129.
- ↑ a b Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 90.
- ↑ a b c Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: 2011, s. 79.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 196, 205.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 205.
- ↑ a b Dyskant 1996 ↓, s. 206.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 207.
- ↑ a b c Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 226.
- ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 545.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
- Ivan Gogin: FUMIZUKI destroyers (1902-1903/1904-1905). Navypedia. [dostęp 2022-01-12]. (ang.).
- Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2022-01-12]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: Stratus, 2011. ISBN 978-83-61421-55-9.
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
- The Naval Annual, 1905. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.).