Rak przełyku

Rak przełyku

carcinoma oesophagi
Endoskopowy i ultrasonograficzny obraz (EUS) raka przełyku
Klasyfikacje
ICD-10	C15

Rak przełyku (łac. carcinoma oesophagi) – nowotwór złośliwy przełyku, wywodzący się z nabłonka płaskiego – rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale), lub gruczołowego – rak gruczołowy (adenocarcinoma). Jego najczęstszym objawem jest dysfagia. Rozpoznanie stawia się na podstawie badania wycinków pobranych podczas endoskopii. Leczenie opiera się głównie na chirurgii (w przypadku zaawansowanych nowotworów również chemioterapii i radioterapii). Rokowanie jest złe.

Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]

Zapadalność: 3,4/100000/rok. Rocznie rozpoznaje się w Polsce około 1300 przypadków raka przełyku. Częściej chorują mężczyźni, prawie wyłącznie po 40. roku życia. Dynamizm wzrostu zachorowalności na gruczolakoraka przełyku jest największy spośród wszystkich rodzajów raka u ludzi (związane jest to ze wzrastającą częstością występowania przełyku Barreta).

Etiopatogeneza[edytuj | edytuj kod]

Rozwój raka przełyku jest spowodowany zaburzeniami kontroli proliferacji i różnicowania oraz apoptozy komórkowej. Dochodzi do mutacji w obrębie genów supresorowych, takich jak: p53, p21, p14, p16, a także onkogenów – Bcl-1.

Czynniki ryzyka[edytuj | edytuj kod]

Czynniki etiologiczne:

• palenie papierosów oraz fajki wodnej
• alkohol
• gorące napoje
• otyłość zwiększa ryzyko gruczolakoraka 4-krotnie^[1]
• niski status socjoekonomiczny^[2]
• refluks żołądkowo-przełykowy
• rak głowy i szyi w wywiadzie
• stan po radioterapii śródpiersia
• nitrozoaminy
• aflatoksyna
• orzeszki betelu
• wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV-16^[3])

Stany przedrakowe:

• przełyk Barretta
• wieloletnia achalazja
• oparzenia przełyku
• modzelowatość
• zespół Plummera-Vinsona
• zwężenia pozapalne i po oparzeniach
• brodawczak płaskonabłonkowy

Największym czynnikiem ryzyka gruczolakoraka przełyku jest przełyk Barretta.

Postaci[edytuj | edytuj kod]

• Rak płaskonabłonkowy – najczęstszy (85%)
• Gruczolakorak – zachorowalność wzrasta
• Rak śluzowonaskórkowy
• Rak torbielowatogruczołowy

Dwa ostatnie spotykane są bardzo rzadko.

Rzadkie są także inne typy histologiczne raka przełyku: rak płaskonabłonkowy bazaloidny, rak wrzecionowatokomórkowy, rak płaskonabłonkowy brodawkowaty^[4].

Objawy[edytuj | edytuj kod]

Najczęściej:

• dysfagia
• zmniejszenie masy ciała
• odynofagia

Rzadziej:

• duszność
• kaszel
• chrypka
• ból zamostkowy promieniujący do pleców
• czkawka

Powiększenie nadobojczykowych i szyjnych węzłów chłonnych świadczy o znacznym zaawansowaniu procesu chorobowego.

Umiejscowienie[edytuj | edytuj kod]

Najczęściej w obrębie 3 fizjologicznych przewężeń:

• przy wejściu do przełyku w miejscu zespolenia z gardłem – 15%
• w miejscu rozwidlenia tchawicy – 50%
• przy przejściu przez rozwór przepony – 35%

Powikłania[edytuj | edytuj kod]

Przetoka przełykowo-tchawicza
Objawy:

• kaszel
• gorączka
• zapalenie płuc

Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie badania endoskopowego i oceny histopatologicznej pobranego wycinka.

W celu ustalenia stopnia zaawansowania choroby należy wykonać następujące badania:

• bronchoskopię – ustalenie stopnia ucisku na tchawicę lub oskrzela
• PET – ocena miejscowego zaawansowania i przerzutów.

Badania pomocnicze[edytuj | edytuj kod]

• badanie radiologiczne przełyku po podaniu kontrastu – może wykazać owrzodzenia lub zwężenia przełyku
• endoskopia – umożliwia wykrycie zmiany płaskiej w ścianie przełyku, owrzodzenia, guza wpuklającego się do światła przełyku, usztywnienia ściany spowodowanego naciekiem lub zwężenia przełyku.
• tomografia komputerowa – diagnostyka przerzutów odległych i określenie stopnia zaawansowania choroby
• endosonografia (EUS) – ocena głębokości penetracji raka w obrębie przełyku i sąsiadujących struktur, a także zajęcie regionalnych węzłów chłonnych. Umożliwia także wykonanie celowanej biopsji cienkoigłowej węzła chłonnego.
• markery nowotworowe (CEA, CA 19-9, CA 125) – mała czułość i swoistość. Mogą być przydatne w monitorowaniu nawrotów.

Różnicowanie[edytuj | edytuj kod]

Inne przyczyny dysfagii (patrz odpowiedni rozdział).

Klasyfikacja TNM[edytuj | edytuj kod]

Stopień zaawansowania[edytuj | edytuj kod]

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Leczenie radykalne[edytuj | edytuj kod]

Kwalifikują się do niego tylko chorzy bez przerzutów. Wybór metody zależy od stopnia zaawansowania choroby:

• T1 N0 M0 – wstępna operacja lub wstępna chemioterapia (stosuje się 5-fluorouracyl i cisplatynę)
• T4 N1 M0 – nowotwór nieoperacyjny, wstępna chemioradioterapia
• T2/3 N0 M0/1a – wstępna operacja + terapia adiuwantowa; wstępna chemioradioterapia; chemoradioterapia neoadiuwantowa z późniejszą operacją

Podstawową metodą operacyjną w leczeniu raka przełyku jest jego całkowite lub subtotalne wycięcie wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Ciągłość przewodu pokarmowego odtwarza się przez przemieszczenie żołądka do klatki piersiowej lub wytworzenia wstawki z jelita.

Leczenie paliatywne[edytuj | edytuj kod]

Metody:

• radiochemioterapia
• elektrokoagulacja
• terapia laserowa
• koagulacja argonowa
• terapia fotodynamiczna – 72 h po podaniu substancji uczulającej na światło (np. hematoporfiryny) stosuje się napromienianie guza laserem. Wcześniejsze podanie fotouczulacza prowadzi do powstania wolnych rodników w guzie. Powodują one destrukcję błony komórkowej, śmierć komórki i martwicę guza.
• protezowanie przełyku
• gastrostomia

Leczenie ma na celu zminimalizowanie objawów i poprawę jakości życia pacjentów z nieoperacyjnym rakiem przełyku.

Rokowanie[edytuj | edytuj kod]

W większości przypadków rozpoznanie raka przełyku następuje w stadium zaawansowanym, dlatego średni odsetek przeżyć wynosi 5-10%.

Profilaktyka[edytuj | edytuj kod]

Przede wszystkim opiera się na modyfikacji stylu życia:

• leczenie otyłości
• zaprzestanie palenia tytoniu
• spożywanie świeżych owoców i warzyw.

Regularne badania endoskopowe chorych ze zwiększonym ryzykiem zachorowania.

Klasyfikacja ICD10[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• "Choroby wewnętrzne" pod red. prof. dr hab. Andrzeja Szczeklika, tom 1, str. 761–763 ISBN 83-7430-031-0
• "Interna" pod red. prof. dr hab. Franciszka Kokota, tom 1, str. 444–445 ISBN 83-200-2871-X
• "Medycyna wewnętrzna" Gerd Herold i współautorzy, str. 506–508 ISBN 83-200-3322-5
• "Chirurgia" Bruce E. Jarrel, R. Anthony Carabasi, III, str. 212–213 ISBN 83-85842-56-X
• Zastosowanie terapii fotodynamicznej w paliatywnym leczeniu raka przełyku i wpustu
• Leczenie skojarzone nowotworów przewodu pokarmowego
• Postępy w chirurgii przełyku w 2004 roku

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Zakład Brachyterapii COI w Warszawie – sposoby leczenia raka przełyku.. brachyterapia.coi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-31)].