Rada miasta Częstochowy

Rada Miasta Częstochowy – organ stanowiący i kontrolny gminy Częstochowa, istniejący kilkukrotnie w różnych okresach historii miasta, począwszy od jego utworzenia w 1826 roku.

Od IV kadencji (2002-2006) Rada Miasta Częstochowy składa się z 28 członków (wcześniej 50), wybieranych zgodnie z polską ordynacją na czteroletnie kadencje. Od kadencji 2018-2023 kadencje są pięcioletnie.

Obecnie (kadencja 2018-2023) zasiadają w niej przedstawiciele SLD (12), PiS (8), lokalnego ugrupowania Wspólnie dla Częstochowy (5) i KO (3). Koalicję w radzie utworzyło SLD, WdCz i KO^[1].

Skład Rady poszczególnych kadencji[edytuj | edytuj kod]

Lista przewodniczących Rady Miasta Częstochowy[edytuj | edytuj kod]

Historia[edytuj | edytuj kod]

W wyniku połączenia Starej Częstochowy i Nowej Częstochowy miasto uzyskało przywilej organizacji władz miejskich według zasad zarezerwowanych dla miast wojewódzkich. Prezydentem miasta został Józef Gąsiorowski, pierwszym radnym dotychczasowy burmistrz Starej Częstochowy Jan Muszyński, a drugim radnym dotychczasowy kasjer Tomasz Mientzer. Skład władz nie zmienił się do powstania listopadowego^[22].

Na początku grudnia 1830 r. powołane komitet obywatelski, który przejął funkcje administracyjne, odsuwając od nich prezydenta Gąsiorowskiego. Sprzeciwiła się temu jednak rada obywatelska województwa kaliskiego, która rozwiązała komitet i utworzyła w jego miejsce nowy trzyosobowy komitet niemający prawa ingerować w sprawy administracyjne miasta. 20 czerwca 1831 roku przeprowadzone zostały na nowych zasadach wybory do demokratycznej rady municypalnej, która działała do zajęcia miasta przez wojska rosyjskie, które przywróciły stary ustrój^[22].

W 1861 r. ukaz carski ustanowił w Polsce rady miejskie, powiatowe i gubernialne^[23]. Na podstawie tego prawa 2 kwietnia 1861 roku utworzona została w Częstochowie rada miejska^[24] złożona z ośmiu członków, przewodził jej prezydent^[23]. Początkowo był nim Walerian Grochowski, ale krytykowany za oportunizm wobec władzy, został zastąpiony w lipcu 1861 roku przez Stanisława Łąckiego. Sekretarzem rady został Julian Kalinka, a pozostałymi jej członkami byli Aleksander Ferencewicz, Leon Wodziński, Jan Stasiakowski, Władysław Bonasiewicz, Maciej Trojanowski i Berek Kohn^[24].

Do ważnych decyzji ówczesnej rady miasta należała likwidacja ograniczeń w osiedlaniu się ludności żydowskiej. Częstochowa stała się w tej kwestii pionierem w skali kraju, a podobna decyzja na szczeblu centralnym została wydana dopiero rok później dekretem margrabiego Wielopolskiego^[24].

Kompetencje rady były jednak ograniczone i sprowadzały się głównie do przedstawiania władzom powiatowym i gubernialnym postulatów, w związku z tym rada miejska zaczęła domagać się rozszerzenia swych kompetencji i podjęła krytykę Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego oraz ogłosiła w związku z tym swoją dymisję uznając, że istnienie rad w takim kształcie za bezcelowe (6 grudnia 1862 r.). Było to jedyne tego typu wystąpienie w całej Polsce^[23][25].

W czasie okupacji niemieckiej podczas I wojny światowej miasto ponownie uzyskało samorząd miejski. Rada miasta została utworzona z dniem 1 lipca 1915 roku, a w kwietniu 1917 r. odbyły się wybory do nowej rady miasta, która wybrała polskiego burmistrza miasta – dr. Józefa Marczewskiego. W październiku tego samego roku rada miejska zażądała od władz okupacyjnych zgody na likwidację pomnika cara Aleksandra II, na co zgodę wyraził generał-gubernator warszawski Hans Hartwig von Beseler^[26].

Tymczasowe władze miejskie istniały do wyborów samorządowych z marca 1919 roku. W wyborach tych na trzyletnią kadencję wybrano władze zdominowane przez prawicę i centrum. W 1922 roku kadencja samorządu została przez Sejm przedłużona o kolejne trzy lata, co spowodowało w mieście strajki. Po przeprowadzonych w 1925 roku wyborach zwycięski Chrześcijański Komitet Wyborczy musiał liczyć się z mającą tyle samo miejsc w radzie koalicją lewicową. Efektem pata było kompromisowe podzielenie władzy. Prezydentem został przedstawiciel prawicy, a jego zastępcą reprezentant lewicy. Skonfliktowane władze miejskie zostały po niecałych dwóch latach zawieszone przez MSW, które wprowadziło rządy komisaryczne. W wyborach z października 1927 roku wygrała zdecydowanie lewica skupiona wokół PPS i wspierające ją komitety żydowskie. Zdominowany przez lewicę Zarząd Miasta był niewygodny dla władz państwowych, został więc zawieszony w 1930 roku i zastąpiony przez rządy komisaryczne, które trwały do 1936 roku^[27].

Po zakończeniu niemieckiej okupacji podstawą prawną do powołania władz miejskich został dekret PKWN z 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, zgodnie z którym organem uchwałodawczym była miejska rada narodowa, a wykonawczym zarząd miejski^[28].

Zarząd miejski w miastach wydzielonych składał się z prezydenta, wiceprezydentów i 3-6 pozostałych członków zarządu. Prezydenci miasta pełnili jednocześnie funkcję starostów grodzkich i jako tacy podlegali wojewodzie. Organizacja administracji terenowej w latach 1945-1948 opierała się na strukturze przejętej z okresu międzywojennego, z wprowadzonymi do niej niewielkimi modyfikacjami, a dopiero w 1948 r. Ministerstwo Administracji Publicznej opracowało statuty zarządów miejskich dla różnych typów miast i był to obwiązujący model w latach 1949-1950, choć w 1949 Ministerstwo Administracji Publicznej dokonało jeszcze pewnych zmian w strukturze zarządów miejskich. Zarząd miał również za zadanie obsługę biura Miejskiej Rady Narodowej^[28].

Rady Narodowe były wybieralnymi, samorządowymi organami uchwałodawczymi, ale funkcjonowały na zasadzie hierarchicznego podporządkowania. W miastach wydzielonych liczących ponad 100 tys. mieszkańców, rady składały się z 56 radnych, spośród których wybierano Prezydium MRN, które tworzyli: przewodniczący, jego zastępcy oraz 3 członkowie. W Częstochowie Miejska Rada Narodowa ukonstytuowała się zaraz po zakończeniu okupacji niemieckiej, a jej pierwsze posiedzenie MRN odbyło się 20 stycznia 1945 r. przy ul. Sobieskiego 50^[28].

Ta struktura administracji terenowej funkcjonowała do kwietnia 1950 r., kiedy weszła w życie ustawa z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej^[28].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]