Przewaga materialna

Przewaga materialna – w grze w szachy przewaga polegająca na posiadaniu silniejszych bierek lub większej ich liczby. Przewagę materialną można realizować na dwa podstawowe sposoby - wymuszając przejście do korzystnej końcówki lub atakując króla przeciwnika.

Jednym z rodzajów przewagi materialnej jest przewaga jakości: jeden z zawodników ma wieżę, a drugi lekką figurę - gońca lub skoczka. Przeważnie uznaje się, że skoczek ma wartość około trzech pionów, goniec w przybliżeniu tyle samo, wieża około pięciu pionów, hetman około dziewięciu pionów (to już oczywiście tylko przelicznik, jedna strona nie może mieć powyżej ośmiu pionów)[1]. Wartości króla nie przelicza się w ten sposób, ponieważ król nigdy nie może zostać pobity. Gońce poruszające się po polach przeciwnych kolorów bardzo dobrze współpracują ze sobą, więc goniec należący do takiej pary ma nieco wyższą wartość. W praktyce oznacza to, że równowartościowe są (w przybliżeniu) następujące zestawienia figur:

abcdefgh
8
b6 – Biały król
c6 – Biały pionek
d5 – Czarna wieża
a1 – Czarny król
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Pozycja Saavedry: wartość nominalna figur jest tu pozbawiona znaczenia (ruch białych).
BIAŁE CZARNE
skoczek i dwa piony wieża
goniec i dwa piony wieża
wieża i pion goniec i skoczek
dwa gońce i pion wieża i skoczek
dwa gońce i dwa piony hetman
goniec i dwa skoczki hetman
dwa gońce i skoczek dwie wieże
hetman i pion dwie wieże
hetman wieża, skoczek i pion
hetman wieża, goniec i pion
hetman i dwa piony wieża, goniec i skoczek
hetman i skoczek wieża i dwa gońce
hetman i goniec dwie wieże i dwa piony
hetman i wieża dwa gońce, dwa skoczki i pion

Nic się, oczywiście, nie zmienia w wypadku zamienienia kolorów. Przeważnie można uznać, że jeżeli układ bierek pasuje do którejś z tych równości, ale jedna ze stron ma coś ponadto, a druga nie, to ta pierwsza strona ma przewagę materialną. Niektóre pozycje z tabeli mają zastosowanie jedynie w pojedynczych przypadkach, sporadycznie zdarza się zwłaszcza możliwość wymienienia hetmana i wieży na cztery lekkie figury i piona. Koniecznie trzeba jednak pamiętać, że istnieją liczne pozycje, w których wartość faktyczna figur nie odpowiada ich wartości nominalnej, przykładowo w pozycji Saavedry wieża jest bezradna w walce z pionem.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tadeusz Czarnecki, ABC szachisty.