Powstanie Słowian połabskich
 Rozsiedlenie i ważniejsze grody konfederacji plemion słowiańskich Wieletów | |||
| Czas | 983 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | Bunt Słowian przeciwko podporządkowaniu się I Rzeszy, kolonizacji saskiej i chrystianizacji | ||
| Wynik | Zwycięstwo Słowian | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Powstanie Słowian połabskich (niem. Slawenaufstand von 983) – powstanie z 983 roku[1] Słowian połabskich – konfederacji plemion słowiańskich Wieletów oraz Obodrytów, żyjących na terenach dzisiejszych wschodnich Niemiec – skierowane przeciw podporządkowaniu Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu oraz chrystianizacji. W 983 roku powstańcy zdobyli Hamburg, który później spalili[2]. Ich pochód na zachód powstrzymała nierozstrzygnięta bitwa pod Białoziemiem, między dopływami Łaby – Tangerą i Muldą[2].
Tło polityczne[edytuj | edytuj kod]
Słowianie połabscy od VI wieku zamieszkiwali tereny obecnych wschodnich Niemiec między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Te najbardziej wysunięte na zachód plemiona Słowian zachodnich od wczesnego średniowiecza były przymusowo nawracane na chrześcijaństwo. Już we wczesnym średniowieczu stali się oni celem ekspansji Karola Wielkiego, a później najazdów Sasów. Obodrzyce i Wieleci w VII wieku dostali się pod wpływy państwa Franków, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Przez całe wczesne średniowiecze plemiona Słowian połabskich opierały się przymusowej chrystianizacji z zachodu. W 937 roku Otton I Wielki na południowo-wschodnich rubieżach Saksonii utworzył Marchię Wschodnią[3]. Obejmowała ona terytorium od gór Harz po rzeki Soławę i Muldę. Jej celem był podbój graniczących z nią ziem słowiańskich leżących na wschodzie. Przegrana antysaksońskiej koalicji składającej się z Obodrzytów, Czrezpienian oraz Redarów w bitwie nad Reknicą[4], która odbyła się 16 października 955 roku nie przyniosła ze sobą całkowitego podporządkowania Słowian władcom saskim z dynastii Ludolfingów – Henrykowi I Ptasznikowi oraz jego synowi Ottonowi I zwanemu Wielkim[5]. Udało im się jednak ustanowić na ziemiach Słowian zaczątki władzy politycznej oraz kościelnej tworząc m.in. z fundacji Ottona w 968 arcybiskupstwo magdeburskie, którego celem było stałe wcielenie słowiańskich obszarów w sferę wpływów Kościoła katolickiego oraz w granice Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Powstanie konfederacji plemion należących do Słowian połabskich zostało zaplanowane oraz przygotowane w głównym lutyckim sanktuarium, Retrze. Rozpoczęło się latem 983 roku z inicjatywy oraz pod przywództwem Wieletów, którzy wykorzystali spór duchowieństwa saskiego o następcę arcybiskupa Adalberta z Magdeburga oraz cesarza Ottona I. Słowianie wypędzili z Połabia politycznych oraz kościelnych przedstawicieli Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Ich celem były głównie misje chrześcijańskie oraz posterunki wojskowe ustanowione na terenie Połabia.
29 czerwca 983 roku wojska słowiańskie z zaskoczenia napadły na Hobolin niszcząc siedzibę tamtejszego biskupa. Trzy dni później (2 lipca) zajęta została również Brenna, gdzie znajdowała się chrześcijańska misja, z której udało się zbiec biskupowi Folkmarowi oraz margrabiemu Marchii Północnej – Dytrykowi. Pozostałe duchowieństwo zostało wzięte do niewoli, a kościoły splądrowano. Podobny los dotknął również wszystkie inne miejscowości, gdzie znajdowało się saskie osadnictwo, aż do naturalnej geograficznej granicy wyznaczonej przez rzekę Tanger.
Przeciw Słowianom wystąpiły wkrótce siły saskie prowadzone przez arcybiskupa magdeburskiego Giselhera, biskupa halbersztackiego Hildewarda oraz markgrafa Dytryka[6].
W powstaniu nie brały udziału marchie serbołużyckie w południowej części ziemi połabskiej, które również zamieszkane były przez Słowian połabskich – Serbołużyczan.
Skutki powstania[edytuj | edytuj kod]
Powstanie Słowian połabskich z roku 983 doprowadziło do wyparcia Sasów oraz wstrzymania saskiej kolonizacji (niem. Ostsiedlung) na tych terenach przez następne 200 lat. Pomimo corocznych wypraw interwencyjnych podejmowanych przez władców chrześcijańskich przeciw pogańskim władcom wieleckim i obodryckim zachowali oni swoją niezależność aż do XII wieku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Christian Lübke: Slavenaufstand. w „Lexikon des Mittelalters”. Bd. 7, Sp. 2003.
- ↑ a b Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 65, ISBN 978-83-7469-479-7, OCLC 169978949.
- ↑ Reuter, Timothy. Germany in the Early Middle Ages 800–1056. New York: Longman, 1991.
- ↑ A. Turasiewicz, Dzieje polityczne Obodrzyców, Kraków 2004, s. 93.
- ↑ Gerd Althoff: Saxony and the Elbe Slavs in the Tenth Century. w „The New Cambridge Medieval History”. cz. 3: Timothy Reuter: c. 900 – c.1024 Cambridge University Press, Cambridge u. a. 1999, ISBN 0-521-36447-7, S. 267–292, s. 282.
- ↑ Wolfgang Brüske: Untersuchungen zur Geschichte des Lutizenbundes. Böhlau-Verlag, Münster/Köln 1955, S. 39–45.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Papłoński, „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”, Warszawa 1862.
- „Helmolda Kronika Słowian”, tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974.
- Kronika Thietmara, tłum. M.Z. Jedlicki, Kraków 2002, ISBN 83-7052-568-7.
- Wolfgang Fritze: Der slawische Aufstand von 983 – eine Schicksalswende in der Geschichte Mitteleuropas. In: Eckart Henning, Werner Vogel (Hrsg.): Festschrift der landesgeschichtlichen Vereinigung für die Mark Brandenburg zu ihrem hundertjährigen Bestehen 1884–1984. Berlin 1984, S. 9–55.
- Herbert Ludat: An Elbe und Oder um das Jahr 1000. Skizzen zur Politik des Ottonenreiches und der slawischen Mächte in Mitteleuropa. Köln 1971, ISBN 3-412-07271-0.
- Christian Lübke: Slavenaufstand. In: Lexikon des Mittelalters. Bd. 7, Sp. 2003 f.
- Lutz Partenheimer: Die Entstehung der Mark Brandenburg. Mit einem lateinisch-deutschen Quellenanhang. Köln/Weimar/Wien 2007 (mit Quellen zum Slawenaufstand S. 98–103), ISBN 3-412-17106-9.
- Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, ISBN 978-83-7469-479-7, OCLC 169978949.