Powiat Glatz

Glatz
Landkreis Glatz
	powiat
	Herb
Państwo	Królestwo Prus
Prowincja	Śląsk
Siedziba	Glatz
Zarządzający	Heinrich Klosterkemper (1937–1945)
Powierzchnia	852,37 km²
Populacja (1939); • liczba ludności	; 123 130
• gęstość	144,4 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miast	5
Liczba gmin	96
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Powiat Glatz (niem. Landkreis Glatz, pol. powiat kłodzki) – prusko-niemiecka jednostka administracyjna istniejąca między 1816, a 1945 r. wchodząca w skład prowincji prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej. Obszarowo był dużo mniejszy od obecnego powiatu kłodzkiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Landkreis Glatz (powiat kłodzki) był częścią dawnego hrabstwa kłodzkiego, które stało się częścią Prus w 1763 r. w wyniku wojen śląskich prowadzonych z Austrią. W latach 1815–1816 wprowadzono w Prusach jednostkę administracyjną rejencję jako pośredni szczebel administracji pomiędzy prowincją a powiatem^[1]. Powiat Glatz należał do pruskiej prowincji śląskiej i do nowo utworzonej rejencji w Dzierżoniowie^[2]. Siedzibą starosty, urzędu powiatowego i sejmiku powiatowego było Kłodzko.

24 stycznia 1818 r. miała miejsce kolejna zmiana administracyjna, w wyniku której podzielono powiat Glatz na dwa mniejsze:

Powiat Glatz – składający się z 4 dystryktów w: Kłodzku, Lewinie, Nowej Rudzie i Radkowie
Powiat Habelschwerdt – składający się z 2 dystryktów w: Bystrzycy Kłodzkiej (Habelschwerdt) i Lądku Zdroju

2 maja 1855 r. miała miejsce kolejna reforma, wydzielono wtedy z powiatu Glatz 2 dystrykty północno-zachodnie (Radków i Nowa Ruda) tworząc nowy powiat w Nowej Rudzie.

1 października 1932 r. połączono powiat Glatz z powiatem Neurode tworząc nowy powiat Glatz. Przy tej okazji poszerzono go o 2 gminy wiejskie: Neu Wilmsdorf (poprzednio w powiecie Habelschwerdt) i Wiltsch (z powiatu Frankenstein). 1 stycznia 1945 r. powiat Glatz liczył 5 miast, 96 gmin i 1 dobra dziedziczne.

W maju 1945 r. do powiatu wkroczyła Armia Czerwona. Administrację w powiecie przejęli Polacy, którzy utworzyli na tym terenie powiat kłodzki, pokrywający się pod względem zajmowanego obszaru z powiatem Glatz.

Zmiany nazw miejscowości w 1938 r.[edytuj | edytuj kod]

Władze III Rzeszy chcąc zatrzeć słowiańskie nazwy niektórych miejscowości, w tym z tzw. czeskiego kątka dokonały zmiany tych nazw:

Hallatsch → Hallgrund (obecnie Gołaczów)
Koritau → Kartau (Korytów)
Labitsch → Neissenfels (Ławica)
Löschney → Talheim (Leśna)
Lewin → Hummelstadt (Lewin Kłodzki)
Nerbotin → Markrode (Witów)
Morischau → Neißtal (Morzyszów)
Pischkowitz → Schloßhübel (Piszkowice)
Poditau → Neißgrund (Podtynie)
Schlaney → Schnellau (Słone – dzielnica Kudowy-Zdroju)
Straußeney → Straußdörfel (Pstrążna)
Tscherbeney → Grenzeck (Czermna – dzielnica Kudowy-Zdroju)

Landraci (1816–1945)[edytuj | edytuj kod]

1816–1818 Wilhelm von Hertzberg^[3]
1818–1819 Friedrich Andreas von Falkenhausen
1819–1824 Felix Anton von Thassul zu Daxberg
1824–1839 Ernest von Köller
1839–1855 Constantin von Zedlitz-Neukirch(inne języki)
1855–1892 Carl von Seherr-Thoß(inne języki)
1892–1900 Arthur Bartels(inne języki)
1901–1913 Georg von Steinmann(inne języki)
1913–1916 Rudolf von Zastrow
1916–1919 Constantin von Jerin(inne języki)
1920–1933 dr Franz Peucker(inne języki)
1933–1934 dr Artur Joachim (landrat komisaryczny)
1934–1937 dr Georg Horstmann(inne języki)
1937–1945 Heinrich Klosterkemper(inne języki) (w latach 1941–1945 przebywał w Berlinie, zastępował go J. V. Spreu)^[4]

Ludność (1889–1939)[edytuj | edytuj kod]

1885 r. – 64 442,
1890 r. – 62 956, z czego: 4013 ewangelicy, 58 685 katolicy, 244 Żydów
1900 r. – 60 819, z czego: 4407 ewangelicy, 56 202 katolicy
1910 r. – 64 852, z czego: 5895 ewangelicy, 58 719 katolicy
1925 r. – 66 905, z czego: 7905 ewangelicy, 58 457 katolicy, 86 inni chrześcijanie, 215 Żydów
1933 r. – 124 507, z czego: 13 501 ewangelicy, 109 867 katolicy, 32 inni chrześcijanie, 194 Żydów
1939 r. – 123 130, z czego: 13 953 ewangelicy, 107 228 katolicy, 94 inni chrześcijanie, 38 Żydów

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia 1945 powiat dzielił się na:

5 miast: Glatz, Neurode, Wünschelburg, Reinerz i Hummelstadt
96 gmin wiejskich,
1 szlacheckie dobra dziedziczne.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Alicja Galas, Artur Galas, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 179.
↑ Została zlikwidowana 1 maja 1820 r. i podzielona między rejencję legnicką i wrocławską.
↑ Kłodzcy landraci patrz: Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 2009, s. 224.
↑ Zob.: „Glatzer Kreisblatt”, 1941 r., s. 153.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Arno Herzig, Małgorzata Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Wrocław–Hamburg 2006.
Landkreis Glatz na stronie geschichte-on-demand.de. geschichte-on-demand.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)]. (niem.).
Landkreis Glatz na stronie genealogy.net (niem.)

[1] Alicja Galas, Artur Galas, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 179.

[2] Została zlikwidowana 1 maja 1820 r. i podzielona między rejencję legnicką i wrocławską.

[3] Kłodzcy landraci patrz: Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 2009, s. 224.

[4] Zob.: „Glatzer Kreisblatt”, 1941 r., s. 153.

[1]

[2]

[3]

[4]