Pomoc:Wzory

Dla każdego

Te informacje dotyczą zarówno edytora wizualnego, jak i edytora wikikodu (Czym to się różni?)

Wzory matematyczne są osadzane w Wikipedii za pomocą oprogramowania LaTeX, będącego zestawem makr upraszczających korzystanie z systemu składania tekstów TeX. Wzory te wprowadza się przy wykorzystaniu LaTeX-owego modułu Math. Wewnętrzna budowa tych wzorów jest taka sama jak reszty kodu artykułu, czyli jest w postaci zwykłego tekstu wykorzystującego odpowiednie znaczniki oraz rozbudowany zestaw własnych poleceń. Wzory chemiczne osadza się za pomocą wikipediowych szablonów {{Chem}} lub {{Chem2}}, ale można też skorzystać ze wzorów matematycznych, a nawet innych modułów LaTeX-u.

Za pomocą składni Math można składać nawet skomplikowane wzory, np.:

${\displaystyle \iiint {}U_{H}={\frac {IB}{hnq}}\neq R_{H}\cdot {\frac {IB}{h^{e\cos }}}h_{7}^{\sin }\neq \sum _{n=\infty }^{k}{\frac {A}{({\frac {b}{z}}+q)W}}v\Omega \pi }$

Jedynym ograniczeniem przy tworzeniu wzorów jest nasza wyobraźnia, a wzory mogą być nawet wielopiętrowe. W wypadku błędu składni pojawi się informacja, że program nie rozumie danego fragmentu kodu.

Wzory można wprowadzać na dwa sposoby:

• w edytorze wizualnym – wszystkie fragmenty wzoru są wybierane z menu za pomocą myszki, a edytujący wpisuje ręcznie jedynie wartości (argumenty), aczkolwiek zarówno kod, jak i jego efekt są wyświetlane na ekranie, a edytujący ma możliwość wprowadzanie poprawek czy uzupełnień ręcznie,
• w edytorze kodu – całość kodu wzoru jest wpisywana ręcznie.

Aby dodać wzór, wybierz menu „Wstaw”, a następnie „Wzory matematyczne”. Pojawi się okno składające się z trzech części: górna wyświetla wygląd wzoru, automatycznie odświeżający się, kiedy piszemy wzór, środkowa zawiera kod LaTeX, w dolnej zgromadzono najczęściej wykorzystywane komendy. Są one posegregowane w grupy. Nie musimy znać kodu LaTeX, ponieważ po kliknięciu na komendę program sam wstawia odpowiedni kod do środkowego pola i podpowiada nam, co możemy zmieniać bez psucia tego, co wstawiło się samo.

Tworzenie wzorów[edytuj | edytuj kod]

Jeżeli edytujemy artykuł w edytorze wikikodu, czyli edytorze kodu źródłowego, to aby wstawić jakikolwiek wzór, należy wpisać:

Znaczniki <math> i </math> nie należą do składni Math, są one typowymi znacznikami HTML, podlegając typowemu dla składni HTML zachowaniu (np. pominięcie, nadmiar lub złe położenie któregoś ze znaczników). Dopiero pomiędzy parą tych znaczników możemy mówić o składni Math.

Przykład składni prostego równania matematycznego

Kod	Efekt
<math>A\cdot{B} = 2\frac{C-E}{D+E}</math>	${\displaystyle A\cdot {B}=2{\frac {C-E}{D+E}}}$

Umieszczanie wzorów w treści artykułów[edytuj | edytuj kod]

Wzory umieszcza się w artykułach tak samo jak pozostałą treść. Jeżeli wzór będzie częścią zdania, to będzie w jego ciągu, nie przełamie się i nie zacznie od nowej linii. Wzory można umieszczać wszędzie tam, gdzie tekst, np. w przypisach, opisach grafiki, tabelach, szablonach itd. Popularną metodą jest umieszczanie wzoru od nowej linii, czyli standardowymi metodami formatowania wikitekstu: „* <math>wzór</math>” (1) lub „: <math>wzór</math>” (2), co daje efekt umieszczenia wzoru od nowej linii (z punktorem lub tylko z wcięciem):

przykład 1:

• wzór

przykład 2:

wzór

Używanie spacji, tabulatora i entera[edytuj | edytuj kod]

Spacje, tabulatory i entery, czyli tzw. białe znaki (ang. white spaces) są w kodzie wzorów zazwyczaj ignorowane przez program, który odstępy reguluje automatycznie. Możemy jednak używać wymienionych znaków na własne potrzeby, dla poprawienia przejrzystości wyglądu samego kodu. Wpływ tych znaków na wygląd wzoru jest żaden, a tylko czasami są one potrzebne składniowo. Jeżeli trzeba skorygować we wzorze światła, robi się to za pomocą specjalnych poleceń.

Kod	Efekt
<math>a^2+b^2=c^2</math>	${\displaystyle a^{2}+b^{2}=c^{2}}$
<math> a^2 + b^2 = c^2 </math>
<math>a^2+b^2= c^2</math>
<math> a^2+b^2=c^2 </math>
<math>     a^2+b^2=c^2             </math>

Tak naprawdę stosownie tabulatora, choć technicznie całkowicie poprawne, jest bez sensu, bo w niesprzyjających warunkach może być słabo bądź w ogóle niewidoczny (za krótki), chyba że użyjemy go na początku wiersza kodu. Ale z drugiej strony stosowanie tabulatora w kodzie artykułów jest w ogóle niezalecane. Pozostaje więc do wykorzystania spacja i enter. Trzeba tu podkreślić, że nawet entery (o ile są użyte wewnątrz składni Math), nie mają wpływu ani na wygląd wzoru, ani na położenie wzoru względem reszty treści artykułu.

W niektórych sytuacjach składnia Math wymaga jednak istnienia w kodzie odstępów. Jeżeli są one wymagane, to nie ma znaczenia, czy jest to spacja, tabulator czy enter. Poniżej podano przykład trzech alternatywnych poprawnych metod zapisu oraz czwartej – wadliwej.

Kod	Efekt	Komentarz
<math>\mathbb{A}</math>	${\displaystyle \mathbb {A} }$	argument poprawnie w klamrze
<math>\mathbb A</math>	${\displaystyle \mathbb {A} }$	argument poprawnie po spacji
<math>\mathbb {A}</math>	${\displaystyle \mathbb {A} }$	spacja lub klamra są nadmiarowe, ale nie przeszkadzają
<math>\mathbbA</math>	Parser nie mógł rozpoznać (nieznana funkcja '\mathbbA'): {\displaystyle \mathbbA}	argument bez spacji i bez klamry

Przełamywanie długich wzorów[edytuj | edytuj kod]

Przełamywanie automatyczne[edytuj | edytuj kod]

Nawet najdłuższe wzory są wyświetlane w artykule w jednej linii, nie podlegając przełamywaniu pomiędzy wierszami. Jeżeli okno przeglądarki jest za wąskie, to część wzoru pozostanie za ramką i trzeba będzie przewijać ekran w poziomie (albo powiększyć okno). Także na ekranach smartfonów nawet najdłuższe wzory są dostępne po przewinięciu ekranu. Jeżeli przewidujemy, że u czytelników dany wzór może się często nie mieścić, możemy użyć prostej sztuczki polegającej na podzieleniu wzoru na części (będące wewnętrznie całościami składniowymi), czyli na kilka wzorów i ułożyć obok siebie w linii lub sąsiednich wierszach (przylegających akapitach). Wtedy, w zależności od szerokości okna przeglądarki, wzór będzie się przełamywać.

Trzeba jednak wiedzieć, że dwa kody wzorów ułożone bezpośrednio obok siebie w wierszu (na styk) nie generują pomiędzy nimi odstępu (1).

Trzeba więc o ten odstęp jakoś zadbać:

• wstawić pomiędzy wzory spację (2) albo
• wstawić na końcu kodu w poprzedzającym wzorze polecenie spacji, np. „\;”  (3),
• a najlepiej tę spację dodatkowo zabezpieczyć (4).

Natomiast ułożenie kolejnych wzorów w kolejnych akapitach automatycznie wywołuje spacje (5).

Wzory w jednej linii	Efekt	Komentarz
<math>...</math><math>...</math>	${\displaystyle \mathrm {fragment\ 1} }$${\displaystyle \mathrm {fragment\ 2} }$	(1) źle – brak odstępu
<math>...</math> <math>...</math>	${\displaystyle \mathrm {fragment\ 1} }$ ${\displaystyle \mathrm {fragment\ 2} }$	(2) może być – spacja pomiędzy wzorami
<math>...\;</math><math>...</math>	${\displaystyle \mathrm {fragment\ 1} \;}$${\displaystyle \mathrm {fragment\ 2} }$	(3) lepiej – polecenie spacji niezabezpieczone przed przypadkowym skasowaniem
<math>...\;{}</math><math>...</math>	${\displaystyle \mathrm {fragment\ 1} \;{}}$${\displaystyle \mathrm {fragment\ 2} }$	(4) najlepiej – polecenie spacji zabezpieczone pustą klamrą
Wzory w akapitach	Efekt	Komentarz
<math>...</math> <math>...</math>	${\displaystyle \mathrm {fragment\ 1} }$ ${\displaystyle \mathrm {fragment\ 2} }$	(5) entery pomiędzy akapitami same generują spacje pomiędzy wzorami

Z powyższego zestawienia wynika, że najlepszym rozwiązaniem jest (5), ale tylko dla dużych fragmentów. Natomiast gdy chcemy przełamywać dużo małych fragmentów, a szczególnie gdy będą one wewnątrz akapitu ze zwykłym tekstem, lepszym rozwiązaniem będzie (4).

Metoda (4)

Początek tekstu w zwykłym akapicie ${\displaystyle \left({\frac {a+b}{x}}\right)\,{}}$${\displaystyle \left({\frac {c+d}{x}}\right)\,{}}$${\displaystyle \left({\frac {e+f}{x}}\right)\,{}}$${\displaystyle \left({\frac {g+h}{x}}\right)}$ kontynuacja tego akapitu.

Metoda (5)

${\displaystyle \left({\frac {a+b}{x}}\;{\frac {c+d}{x}}\;{\frac {e+f}{x}}\;{\frac {g+h}{x}}\right)}$ ${\displaystyle \left({\frac {i+j}{x}}\;{\frac {k+l}{x}}\;{\frac {m+n}{x}}\;{\frac {o+p}{x}}\right)}$

Przy automatycznym przełamywaniu mamy jednak jeszcze jeden problem: gdy na styku wzorów są symbole operacji matematycznych, to te symbole przy podziale wzoru powinny zaczynać nowy wiersz. Schematycznie tę ogólną zasadę można przedstawić tak:

${\displaystyle \quad \;1+2+3+{}}$ ${\displaystyle \quad \;4+5+6}$	źle
${\displaystyle \quad \;1+2+3}$ ${\displaystyle {}+4+5+6}$	dobrze

Powyższy przykład – z wcięciem i wyrównaniem – jest najlepszym rozwiązaniem, ale tak można budować tylko wzory ze stałym podziałem, np. tworząc oddzielne wzory w kolejnych rzeczywistych akapitach (po dwóch enterach lub tworząc listę odpowiednimi znacznikami, np. dwukropkiem na początku wiersza) lub też tworząc jeden wzór zawierający wielowierszową tablicę. Tu jednak mówimy o ewentualnym przełamywaniu, czyli przełamywaniu automatycznym. W takiej sytuacji zasadę poprawnego dzielenia wzorów można przedstawić następująco:

${\displaystyle 1+2+3+{}}$ ${\displaystyle 4+5+6}$	źle
${\displaystyle 1+2+3}$ ${\displaystyle {}+4+5+6}$	dobrze

W powyższym przykładzie tracimy odpowiednie wcięcie, ale mówi się trudno – chodzi tylko o możliwość ewentualnego przełamywania. Co prawda można na sztywno wywołać na początku wcięcie poleceniami spacji (zabezpieczonymi klamrą), ale takie wcięcie będzie miało sens dopiero po przełamaniu, a przed przełamaniem będzie za duże na tle innych wzorów. Poza tym problem ten (wcięcia) odpada, gdy jest mowa o automatycznym przełamywaniu wzorów wewnątrz akapitu tekstowego.

Otóż wszystkie symbole operacji matematycznych wstawiane znakami (np. +, >, =), jak również niektóre symbole wstawiane poleceniami (np. „\cdot” (${\displaystyle \cdot }$), „\times” (${\displaystyle \times }$)), są otoczone automatycznie generowanymi odstępami, ale kontekstowo, co oznacza, że na początku lub końcu wzoru są tych niby-spacji pozbawione. W dodatku kontekstowość ta działa różnie w zależności od znaku – albo nie ma odstępów po obu stronach znaku, albo światła są tylko od strony wnętrza wzoru, np.:

przed wzorem${\displaystyle +a+b+}$po wzorze	przy skrajnych znakach brak świateł w ogóle
przed wzorem${\displaystyle -a-b-}$po wzorze
przed wzorem${\displaystyle \times a\times b\times }$po wzorze

przed wzorem${\displaystyle >a>b>}$po wzorze	przy skrajnych znakach światła zachowane od wnętrza wzoru
przed wzorem${\displaystyle =a=b=}$po wzorze
przed wzorem${\displaystyle :a:b:}$po wzorze

Aby temu zaradzić (aby zachować odstępy), najlepiej posłużyć się pustą klamrą, która „oszukuje” mechanizm dopasowania kontekstowego, np.:

Kod	Efekt	Komentarz
<math>a-b</math><math>+c-d</math>	${\displaystyle a-b}$${\displaystyle +c-d}$	plus nie ma świateł
<math>a-b</math><math>{}+c-d</math>	${\displaystyle a-b}$${\displaystyle {}+c-d}$	odzyskaliśmy oba światła
<math>a-b</math><math>=c-d</math>	${\displaystyle a-b}$${\displaystyle =c-d}$	znak równości nie ma światła z lewej strony
<math>a+b</math><math>{}=c-d</math>	${\displaystyle a+b}$${\displaystyle {}=c-d}$	odzyskaliśmy lewe światło

Jak widać, przy symbolach operacji matematycznych opatrzonych pustą klamrą nie trzeba wstawiać poleceń spacji opisanych na początku tego rozdziału.

Stały podział[edytuj | edytuj kod]

Jeżeli chcemy, aby zawsze, na stałe, wzór składał się z kilku wierszy, najwygodniej po prostu podzielić ten wzór na kilka mniejszych wzorów i zastosować podstawowe elementy składni wikitekstu.

Jest jednak pewien problem. Otóż nie wszystkie poniższe metody, choć popularne, są zalecane z powodu Zasady dostępności, która mówi: „nie należy stosować składni do czegoś, do czego ona nie służy (lub formalnie jej składnia jest błędna) – nawet jeśli coś wizualnie na danym urządzeniu prezentuje się poprawnie”.

Wzory bez wcięcia można zrobić tak:

Wzory z wcięciem:

Jeśli stosujemy elementy wypunktowania listy:

Justowanie wzorów[edytuj | edytuj kod]

Nie ma specjalnych poleceń układania kilku wzorów względem siebie i ich justowania (do lewej, w osi, do prawej), ale można wykorzystać do tego celu któreś z poleceń do budowy tablic, gdzie formalnie (składniowo) tablica jest jednym wzorem, ale w odpowiednim układzie każdy wiersz tablicy może wyglądać jak oddzielny wzór, np.:

${\displaystyle {\begin{aligned}x&=&1100&.1{\overline {01110}}\ldots \\x\times 2^{6}&=&1100101110&.{\overline {01110}}\ldots \\x\times 2&=&11001&.{\overline {01110}}\ldots \\x\times (2^{6}-2)&=&1100010101\\x&=&1100010101/111110\\x&=&(789/62)_{10}\end{aligned}}}$

W ten sam sposób (korzystając z tablicy) można także zapisać jeden dłuższy wzór w postaci trwale przełamanej, czyli w kilku wierszach, dodatkowo justując go względem wybranego znaku (w poniższym przykładzie znaku równości):

${\displaystyle {\begin{aligned}a&=(b+c)+(d+e)\\&=f+g\\&=h\end{aligned}}}$

Więcej informacji znajduje się w rozdziale o tablicach.

Numerowanie wzorów[edytuj | edytuj kod]

a) użycie szablonu

Wzory można numerować za pomocą szablonu {{wzór}}, dodającego numer przy prawym marginesie strony, np.:

daje wynik:

${\displaystyle c={\sqrt {a^{2}+b^{2}}}}$ (1)

Szablon generuje własny akapit. Numeracja nie jest automatyczna. To edytujący decyduje o wyborze konkretnego numeru. Trzeba więc pamiętać, aby numery narastały w treści artykułu po kolei i się nie powtarzały. Edytujący decyduje również o konwencji numeracji – zazwyczaj stosuje się kolejne liczby (np. 1, 2, 3...), ale stosować można inne rozwiązania (np. 1, 1a, 1b, 2...). W przypadku późniejszego dodania kolejnego szablonu gdzieś w środku artykułu, trzeba następne numery poprawić o jedną wartość. Szablon ma jeszcze kilka innych opcji, np. dopisywanie prostych komentarzy.

Co więcej, do tak ponumerowanego wzoru można linkować za pomocą szablonu {{LinkWzór}}, np. {{LinkWzór|1}} stworzy link: (1). Kliknięcie w ten link przewija treść artykułu, umieszczając wzór na początku okna. Warto wiedzieć, że szablon z linkiem do wzoru może być użyty w treści artykułu nawet wcześniej, przed szablonem danego wzoru.

W pojedynczym szablonie {{wzór}} w jednym akapicie można umieszczać wiele wzorów, jak również zwykły tekst (może być nawet sam tekst), np.:

Kod	Efekt
{{wzór|<math>a+b</math> &nbsp; lub &nbsp; <math>c+d</math>|1}}	${\displaystyle a+b}$   lub   ${\displaystyle c+d}$    (1)

Trzeba jednak pamiętać, że w zwykłym tekście wewnątrz szablonów nie można używać natywnie znaków „|” i „=” oraz podwójnej prawej klamry „}}”, gdyż mają one działanie składniowe. Można je jednak wpisywać inaczej:

• encjami („&#61;” dla znaku równości, „&#124;” dla pałki, „&#125;” dla prawej klamry) lub
• stosując tagi „<nowiki>...</nowiki>”, np.:

Wprowadzenie dwukropka przed szablonem nie wywołuje w przypadku tego szablonu żadnego działania:

{{wzór|<math>a+b=c</math>|1}}	${\displaystyle a+b=c}$    (1)
: {{wzór|<math>a+b=c</math>|1}}	${\displaystyle a+b=c}$ (1)
:: {{wzór|<math>a+b=c</math>|1}}	${\displaystyle a+b=c}$ (1)

Dopiero wprowadzenie dwukropka do wnętrza szablonu (i od nowego wiersza) wywołuje działanie:

Pojedynczym szablonem {{wzór}} można obejmować także kilka wzorów w kolejnych wierszach. Stosuje się wtedy znacznik „<br />”. Poniżej oba warianty składniowe dające ten sam efekt.

{{wzór|<math>a+b=c</math><br /><math>d+e=f</math>|1}}	${\displaystyle a+b=c}$ ${\displaystyle d+e=f}$    (1)
{{wzór| <math>a+b=c</math><br /> <math>c+e=f</math> |1}}	${\displaystyle a+b=c}$ ${\displaystyle d+e=f}$    (1)

Z „breaków” można zrezygnować, jeśli użyjemy wcięć:

b) użycie tablicy

Do ręcznej numeracji można również wykorzystać któreś z poleceń opisanych w rozdziale o tablicach, np.:

${\displaystyle {\begin{array}{l}a+a+a&=&a+a+a&&(1)\\a+a&=&a+a&&(2)\end{array}}}$

c) użycie tabeli HTML

Wzór trzeba podzielić na mniejsze wzory i każdy umieścić w oddzielnej komórce tabeli. Dodatkowo w 2. komórce 1. wiersza trzeba wstawić dowolną metodą powiększony odstęp (poleceniami odstępu na końcu wzoru lub encjami spacji HTML po wzorze):

${\displaystyle a+a+a}$	${\displaystyle =a+a+a\qquad {}}$	(1)
${\displaystyle a+a}$	${\displaystyle =a+a}$	(2)

Powyżej standardowa tabela HTML, czyli rozpoczynająca się frazą „{| class="wikitable"”. Gdy tabelę rozpoczniemy tylko „{|” otrzymamy tabelę bez ramek:

${\displaystyle a+a+a}$	${\displaystyle =a+a+a\qquad {}}$	(1)
${\displaystyle a+a}$	${\displaystyle =a+a}$	(2)

Cytowanie kodu wzoru[edytuj | edytuj kod]

Aby kod wzoru razem ze znacznikami wyświetlał się czytelnikowi w postaci natywnej, wystarczy użyć znaczników <nowiki>...</nowiki> lub w otwierającym tagu HTML otwierający nawias ostrokątny zastąpić jego encją „&#60;” (także „&lt;”), aczkolwiek puryści zastąpią tą encją również początek tagu zamykającego:

Kod	Efekt
<math>a^2+b^2=c^2</math>	${\displaystyle a^{2}+b^{2}=c^{2}}$
<nowiki><math>a^2+b^2=c^2</math></nowiki>	<math>a^2+b^2=c^2</math>
&#60;math>a^2+b^2=c^2</math>	<math>a^2+b^2=c^2</math>
&#60;math>a^2+b^2=c^2&#60;/math>	<math>a^2+b^2=c^2</math>

Ewentualnie można użyć html-owych znaczników tekstu preformatowanego. Na przykład zapis „<pre><math>a^2+b^2=c^2</math></pre>” daje w wersji wikipediowej taki efekt:

<math>a^2+b^2=c^2</math>

Można też zapoznać się z <syntaxhighlight> i {{Kod}}:

<math>a^2+b^2=c^2</math> 

Wyszukiwanie wzorów[edytuj | edytuj kod]

Korzystając z wikipediowej wyszukiwarki, można tworzyć zapytania uwzględniające kod artykułu. W tym celu należy rozpocząć zapytanie frazą „insource:”, a po niej podać treść zapytania ujętą w dwa ukośniki. Treść zapytania podaje się, wykorzystując podstawowe elementy składni wyrażeń regularnych (grep) w wersji dla Javascript, przez co pewne elementy składniowe podaje się w nieco trudniejszej postaci. Na przykład:

\   →   \\

/   →   \/

|   →   \|

(   →   \(

)   →   \)

[   →   \[

]   →   \]

{   →   \{

}   →   \}

"   →   \"

*   →   \*

&   →   \&

<   →   \<

>   →   >   (ten znak normalnie)

.   →   \.   (sama kropka wyszuka dowolny znak prócz entera)

poza tym działają powtórzenia, kwantyfikatory itp., ale już dowolnej cyfry nie można podać jako „\d”, tylko trzeba posiłkować się „[0-9]”. Na przykład:

Więcej informacji o wikipediowej implementacji wyrażeń regularnych można znaleźć w tym artykule, aczkolwiek nie wszystko będzie tutaj działać.

Uwaga! W dalszej części artykułu w przykładach kodu, znaczniki <math> i </math> zostały najczęściej pominięte.

Można zmieniać kolor całego wzoru lub jego fragmentu. Robi to polecenie „\color{parametr}”.

a) parametr

Parametrem jest spora grupa nazw kolorów w języku angielskim. Nazwy te podaje się natywnie.

Nie ma sensu wymieniać wszystkich dostępnych nazw kolorów. Działają oczywiście wszystkie podstawowe nazwy jak: White, Yellow, Orange, Red, Green..., ale zdefiniowanych jest również wiele nazw rzadszych lub o bardziej skomplikowanym brzmieniu. Można stosować nazwy z dwóch list:

• nazwy utworzone dla składni Math (tu pełna lista 68 nazw)
• nazwy utworzone dla składni HTML (tu pełna lista 148 nazw).

Część nazw kolorów występuje jednocześnie na obu powyższych listach, ale są też takie nazwy, które występują tylko na 1. lub 2. liście.

Istnieje jednak pewien problem w wyglądzie najbardziej jaskrawych kolorów. System Math został pierwotnie stworzony na potrzeby druku, gdzie nie da się wydrukować najbardziej jaskrawych kolorów (jest to przestrzeń światła odbitego od papieru, czyli CMYK), natomiast język HTML odnosi się do kolorów wyświetlanych na ekranie monitora (jest to przestrzeń światła własnego monitora, czyli RGB, która jest szersza od CMYK). Dlatego wszystkie jaskrawe kolory z listy Math są zdefiniowane jako nieco przytłumione, podczas gdy na liście HTML nie ma takich ograniczeń. Oprogramowanie szuka nazwy koloru najpierw na liście Math, a gdy tam nie znajdzie, pobiera nazwę z listy HTML. Skutki tego są następujące:

• tylko te jaskrawe kolory HTML, które występują wyłącznie na liście HTML, są wyświetlane dokładnie tak samo we wzorze i poza wzorem (tzn. we wzorze nie są przytłumione),
• w przypadku kolorów HTML, które mają identyczne nazwy w Math, wyświetlane są kolory z listy Math, co daje czasami ledwo dostrzegalną różnicę, ale czasami ta różnica jest bardzo wyraźna, np.:

Brzmienie nazwy		We wzorze (lista Math)		Poza wzorem (lista HTML)
Orange		${\displaystyle \color {Orange}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Red		${\displaystyle \color {Red}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Green		${\displaystyle \color {Green}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Cyan		${\displaystyle \color {Cyan}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Blue		${\displaystyle \color {Blue}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Brown		${\displaystyle \color {Brown}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Aquamarine		${\displaystyle \color {Aquamarine}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Fuchsia		${\displaystyle \color {Fuchsia}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Lavender		${\displaystyle \color {Lavender}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
SpringGreen		${\displaystyle \color {SpringGreen}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888
Violet		${\displaystyle \color {Violet}{\boldsymbol {ABC888}}}$		ABC888

Porównanie wyglądu wszystkich kolorów w obu systemach można obejrzeć w: Pomoc:Nazwy kolorów Math i HTML.

Wielkość liter parametru teoretycznie jest nieistotna (red = Red = RED). Zazyczaj użytkownicy stosują pisownię małymi literami. Jednak w praktyce przy bardziej skomplikowanych nazwach warto respektować zalecane wielkie litery, bo ich pominięcie może czasami stwarzać problemy, np.:

<math>\color{BrickRed}abc</math> → ${\displaystyle \color {BrickRed}abc}$

<math>\color{brickred}abc</math> → ${\displaystyle \color {brickRed}abc}$ (!)

<math>\color{BurntOrange}abc</math> → ${\displaystyle \color {BurntOrange}abc}$

<math>\color{burntorange}abc</math> → ${\displaystyle \color {burntorange}abc}$ (!)

Powyższy przykład pokazuje nazwy zdefiniowane tylko w składni Math. Poniżej zaś przykład nazw kolorów z HTML i jak widać, tu nie ma problemu wielkich/małych liter:

<math>\color{DARKORANGE}abc</math> → ${\displaystyle \color {DARKORANGE}abc}$

<math>\color{DarkOrange}abc</math> → ${\displaystyle \color {DarkOrange}abc}$

<math>\color{darkorange}abc</math> → ${\displaystyle \color {darkorange}abc}$

b) składnia

• Tak nadaje się kolor całemu wzorowi:

<math>\color{red}...

• Tak nadaje się kolor od wybranego miejsca do końca wzoru:

<math>...\color{red}...

• Tak zmienia się kolory:

<math>...\color{red}...\color{green}...\color{blue}...

• Stąd wniosek, że można zmienić tylko fragment, przywracając potem kolor czarny:

<math>...\color{red}...\color{black}...

• Jednak prościej jest nadać kolor wybranemu fragmentowi, używając dodatkowej klamry:

<math>...{\color{red}...}...

Spacje w składni są, jak zwykle, ignorowane:

c) inne metody

Parametrem koloru mogą być również jego składowe, ale tego rozwiązania używa się na Wikipedii bardzo rzadko:

parametr [RGB]{#,#,#}

Wartościami są typowe składowe modelu kolorów RGB w postaci liczb całkowitych od 0 do 255.

• Wiodącego zera nie można podawać.
• Spacje są ignorowane.
• Przykłady użycia parametru [RGB] można zobaczyć w: Pomoc:Wzory (parametr RGB).

\color[RGB]{0,80,128}ABC123	${\displaystyle \color [rgb]{0,0.3137254901960784,0.5019607843137255}ABC123}$
\color[RGB]{    0,  80,128}ABC123	${\displaystyle \color [rgb]{0,0.3137254901960784,0.5019607843137255}ABC123}$
\color[RGB]{000,080,128}ABC123	nie działa

parametr [rgb]{#,#,#}

Wartościami są składowe modelu kolorów RGB przeliczone na postać ułamków liczb dziesiętnych od 0 do 1.

• Wiodące zero można pominąć (np. „.5” = „0.5”).
• Zero na końcu można zostawić dla wartości od 0.0 do 0.999... (np. „0” = „0.0”, „0.5” = „0.50”).
• Spacje są ignorowane.
• Przykłady użycia parametru [rgb] można zobaczyć w: Pomoc:Wzory (parametr rgb).

\color[rgb]{1,.5,.25}ABC123	${\displaystyle \color [rgb]{1,.5,.25}ABC123}$
\color[rgb]{1,0.50,0.25}ABC123	${\displaystyle \color [rgb]{1,0.50,0.25}ABC123}$
\color[rgb]{1,  .50,  .25}ABC123	${\displaystyle \color [rgb]{1,.50,.25}ABC123}$

Oprócz parametrów [RGB] i [rgb] istnieją jeszcze w składni Math parametry [HTML], [cmyk] i [gray], ale nie są na Wikipedii zaimplementowane.

d) kolory poza wzorami

Poza kodem wzorów można zastosować składnię HTML:

W przypadku kolorowania tła, warto objąć stylem także spacje przed i po, stosując encje „&nbsp;” (spacji natywnych nie da się pokolorować).

Uwaga: stosowanie polecenia „<span>” jest metodą zalecaną. Starsza metoda kolorowania znaków przy użyciu polecenia „<font>” (np. <font color=red>…</font>) jest przestarzała (ang. deprecated).

Tak wygląda biały kolor w tabeli (w drugim wierszu wszystko pogrubione). Czarny to kolor w tabeli (HTML), biały kolor jest zdefiniowany we wzorze (czyli składnia Math):

${\displaystyle \color {white}\alpha _{1}+b^{2}{\frac {1}{2}}{\sqrt[{3}]{\tfrac {1}{2}}}}$

${\displaystyle \color {white}{\boldsymbol {\alpha _{1}+b^{2}{\frac {1}{2}}{\sqrt[{3}]{\tfrac {1}{2}}}}}}$

Przegląd stylów[edytuj | edytuj kod]

W LaTeX-u istnieje wiele zdefiniowanych stylów czcionki (ang. font style) i jeszcze więcej fontów mogących je obsługiwać. W składni wiki działają tylko niektóre style, każdy obsługiwany tylko przez jeden font niezależnie od przeglądarki.

Podstawowy sposób wyświetlania wzorów to czcionka kursywna dla zmiennych (litery), dla pozostałych znaków zwykła antykwa. Litery w zmiennych zazwyczaj lekko rozsunięte (choć dla niektórych liter bywa odwrotnie). Rozsuwane są też światła przy podstawowych znakach działań matematycznych: plus, dywiz jako minus itd.

Dlaczego w składni wzorów matematycznych mówi się o stylach czcionki, a nie po prostu o odmianach krojów pisma? Otóż style czcionki robią więcej niż przeformatowanie tekstu na inną odmianę kroju:

• wpływają tylko na znaki wstawiane natywnie, a nie mają wpływu na znaki wstawiane poleceniami (np. działają na litery łacińskie, ale nie na polecenia liter greckich, działają na nawiasy okrągłe i kwadratowe, ale nie na polecenia znaków klamry),
  • wyjątkiem jest polecenie „\boldsymbol”, które nie zmienia odmiany, tylko do istniejącej niejako dokłada bold, a działa także na znaki wstawiane poleceniami,
• zmieniają odstępy pomiędzy wybranymi znakami (w odróżnieniu od stylu domyślnego zazwyczaj dają standardowe odstępy zamiast powiększonych), ale czasami dodają światło lub nawet pozwalają na wyświetlanie powtórzonych spacji,
• zmieniają wygląd lub położenie niektórych znaków (np. można przywrócić wygląd dywizu zamiast interpretowania go jako minus, czy też można podnieść znak asterysku),
• niektóre działają tylko na wybrane znaki (np. na wielkie litery łacińskie, a na małe – nie).

Zestawienie poleceń

Styl	Efekt	Polecenia
		seria \math...	seria \text...	\rm (itp.)	różne inne
Roman	${\displaystyle \mathrm {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta } }$	\mathrm	\textrm	\rm	\hbox, \mbox, \text, \operatorname
Italic Roman	${\displaystyle {\mathit {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	\mathit	\textit	\it	\mathop
Bold Roman	${\displaystyle \mathbf {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta } }$	\mathbf	\textbf	\bf	\bold
Bold + Italic	${\displaystyle {\boldsymbol {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	–	–	–	\boldsymbol
Sans serif	${\displaystyle {\mathsf {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	\mathsf	\textsf	–	–
Typewriter	${\displaystyle {\mathtt {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	\mathtt	\texttt	–	–
Script	${\displaystyle {\mathcal {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	\mathcal	–	\cal	–
Fraktur	${\displaystyle {\mathfrak {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta }}}$	\mathfrak	–	–	–
Double-struck	${\displaystyle \mathbb {ABCabc...0123456789...MMMIIImmmiii...\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta \alpha \beta \gamma \delta } }$	\mathbb	–	–	\Bbb

• Kolor czerwony – polecenia niezalecane.
• Styl double-struck („\mathbb”) ma wpływ tylko na wielkie litery, pozostawiając resztę znaków w postaci antykwy.
• Style script i fraktur mają cyfry nautyczne.
• Wyjaśnienie nazw niektórych poleceń: Bold Roman = boldface (bf), Double-struck = blackboard bold (bb), Script = calligraphic (cal).

Właściwości poleceń

Polecenia	Znaki spoza ASCII	Spacje	Wyświetlanie innych poleceń	Proste działania
				1+2	1-2	1:2	1/2	1*2	1=2	1^2_3
\mathrm, \rm, \mathit, \it \mathbf, \bf \mathsf \mathtt \mathcal, \cal \mathfrak \mathbb	Parser nie...	ignoruje	jako wzór, np. ${\displaystyle \mathrm {\sqrt[{3}]{a-b}} }$	${\displaystyle \mathrm {1+2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1+2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1+2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1+2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1+2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1+2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1+2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1+2} }$	${\displaystyle \mathrm {1-2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1-2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1-2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1-2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1-2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1-2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1-2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1-2} }$	${\displaystyle \mathrm {1:2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1:2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1:2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1:2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1:2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1:2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1:2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1:2} }$	${\displaystyle \mathrm {1/2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1/2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1/2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1/2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1/2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1/2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1/2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1/2} }$	${\displaystyle \mathrm {1*2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1*2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1*2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1*2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1*2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1*2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1*2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1*2} }$	${\displaystyle \mathrm {1=2} }$ ${\displaystyle {\mathit {1=2}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1=2} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1=2}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1=2}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1=2}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1=2}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1=2} }$	${\displaystyle \mathrm {1_{3}^{2}} }$ ${\displaystyle {\mathit {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle \mathbf {1_{3}^{2}} }$ ${\displaystyle {\mathsf {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle {\mathtt {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle {\mathcal {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle {\mathfrak {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle \mathbb {1_{3}^{2}} }$
\operatorname	Parser nie...	ignoruje, na krańcach dodaje własne	jako wzór, np. ${\displaystyle \operatorname {\sqrt[{3}]{a-b}} }$	${\displaystyle \operatorname {1+2} }$	${\displaystyle \operatorname {1-2} }$	${\displaystyle \operatorname {1:2} }$	${\displaystyle \operatorname {1/2} }$	${\displaystyle \operatorname {1*2} }$	${\displaystyle \operatorname {1=2} }$	${\displaystyle \operatorname {1_{3}^{2}} }$
\mathop	Parser nie...	ignoruje, na krańcach dodaje własne	jako wzór, np. ${\displaystyle \mathop {\sqrt[{3}]{a-b}} }$	${\displaystyle \mathop {1+2} }$	${\displaystyle \mathop {1-2} }$	${\displaystyle \mathop {1:2} }$	${\displaystyle \mathop {1/2} }$	${\displaystyle \mathop {1*2} }$	${\displaystyle \mathop {1=2} }$	${\displaystyle \mathop {1_{3}^{2}} }$ lub ${\displaystyle \mathop {1} _{3}^{2}}$
\textrm, \textit (itd.)	Parser nie...	ignoruje	jako kod, np. ${\displaystyle {\textrm {\sqrt[{3}]{a-b}}}}$	${\displaystyle {\textrm {1+2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1+2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1-2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1-2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1:2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1:2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1/2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1/2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1*2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1*2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1=2}}}$ ${\displaystyle {\textit {1=2}}}$ …	${\displaystyle {\textrm {1_{3}^{2}}}}$ ${\displaystyle {\textit {1_{3}^{2}}}}$ …
\text, \hbox, \mbox	tak	wyświetla	Parser nie mógł...	${\displaystyle {\text{1+2}}}$	${\displaystyle {\text{1-2}}}$	${\displaystyle {\text{1:2}}}$	${\displaystyle {\text{1/2}}}$	${\displaystyle {\text{1*2}}}$	${\displaystyle {\text{1=2}}}$	Parser...

Część stylów jest zaszłością historyczną, są niezalecane, pozostawione dla kompatybilności wstecznej, kompatybilności z kodem spoza Wikipedii lub do szczególnych, rzadkich zastosowań. Najczęściej stosowane to:

• seria „\mathrm”, „\mathit” itd... uniwersalna, dla większości zastosowań, szczególnie bardziej skomplikowanych,
• polecenie „\text” dla prostych fragmentów (głównie dla zamiany liter z kursywy na antykwę), fragmentów ze spacjami oraz znakami spoza ASCII (w tym polskimi).
• polecenie „\operatorname” dla nazw poleceń niemających własnego polecenia w kodzie.

Składnia[edytuj | edytuj kod]

Kod Efekt \mathrm{abc} \mathrm {abc} \mathrm {a b c } ${\displaystyle \mathrm {abc} }$ \mathrm {a\;b\;c} ${\displaystyle \mathrm {a\;b\;c} }$ \mathbf abc \mathbf {abc} ${\displaystyle \mathbf {a} bc}$ ${\displaystyle \mathrm {\mathbf {abc} } }$

Wyświetlany tekst powinien być w klamrze, przy czym spacje pomiędzy poleceniem a klamrą otwierającą są ignorowane, np. „\mathrm {abc}” = „\mathrm{abc}”. Można jednak użyć zapisu bez klamry (dla liter konieczna spacja), ale wtedy zmodyfikowany zostanie tylko pierwszy znak, np. w zapisie „\mathrm abc” zostanie zmodyfikowana tylko pierwsza litera, czyli „a”, a dla „\mathrm123” tylko pierwsza cyfra. Jedynie polecenie „\text” (a więc także „\hbox” i „\mbox”) zawsze wymaga klamry. Odmiennie od powyższych zasad działa tylko przestarzała seria poleceń „\rm”, „\it”, „\bf” i „\cal”. Spacje wewnątrz klamry są ignorowane, np. „\mathrm{ a b c }” = „\mathrm{abc}” (wyjątkiem jest polecenie „\text”), Klamra nie jest potrzebna, jeśli po poleceniu stylu jest polecenie operacji. Wtedy to drugie polecenie jest „jakby klamrą”. Np. „\mathrm\sqrt” nada styl wszystkiemu, co jest opisane w pierwiastku, a „\mathrm\frac” nada styl całemu ułamkowi niezależnie od jego skomplikowania. Działa to także przed konstrukcją „\left...\right”. Aby wyświetlić spacje (lub inne odstępy), dla większości stylów trzeba użyć specjalnych poleceń, np. „\mathrm{a\;b\;c}”. Tylko „\text” wyświetla natywne spacje, a „\operatorname” i „\mathop” dodaje własne na początku i końcu.

W wikipediowej wersji składni Math stylów zasadniczo nie można łączyć, np. w wyrażeniu <math>\mathit{\mathbf ...}</math> zadziała tylko ostatnie polecenie, czyli uzyskamy tylko pogrubienie. Wyjątkiem są polecenia „\operatorname” (i podobne mu „\mathop”) oraz „\hbox” (i podobne mu „\mbox”).

Polecenia z serii \math...[edytuj | edytuj kod]

To jest podstawowa i zalecana seria poleceń.

• Zawierają wszystkie style (rm, it, bf, sf, tt, cal, frak, bb). Są to polecenia:
  • „\mathrm”, „\mathit”, „\mathbf”, „\mathsf”, „\mathtt”, „\mathcal”, „\mathfrak”, „\mathbb”.
• Można nimi obejmować dowolny fragment kodu (aczkolwiek nie wpływają na działania, tylko na argumenty, a do wnętrza tablic nie sięgają, trzeba każdą komórkę oznaczać oddzielnie), np.:

\frac{\mathrm{km}}{\mathrm{godz.}}	${\displaystyle \mathrm {\frac {km}{godz.}} }$
\frac\mathrm{km}\mathrm{godz.}
\mathrm{\frac{km}{godz.}}
\mathrm\frac{km}{godz.}

\mathrm p \to (\mathrm p \or \mathrm q)	${\displaystyle \mathrm {p\to (p\lor q)} }$
\mathrm{p \to (p \or q)}

...aczkolwiek w stylu double-struck można pozwolić sobie nawet na większe uproszczenie, gdyż styl ten zachowuje niezmienione znaki cyfr (pozostają w stylu roman), jednak znak minusa zostaje zmieniony:

\sqrt[3]2 \mathbb{P} + \frac12 \mathbb{Q} - \mathbb{R}	${\displaystyle {\sqrt[{3}]{2}}\mathbb {P} +{\frac {1}{2}}\mathbb {Q} -\mathbb {R} }$
\mathbb{\sqrt[3]2 P + \frac12 Q - R}	${\displaystyle \mathbb {{\sqrt[{3}]{2}}P+{\frac {1}{2}}Q-R} }$

• Nic się nie zmienia w zasadach tworzenia kodu („białe znaki” ignorowane, znaki spoza ASCII nieakceptowane).

• Polecenie „\mathit” wyświetla kursywę trochę inaczej niż znaki wstawione bez tego polecenia. Różnica dotyczy nie tylko szerokości znaków, ale także sposobu regulacji odstępów pomiędzy konkretnymi parami znaków, zwanego fachowo kerningiem. Jest to ta sama czcionka, tylko z innymi parametrami kerningu i szerokości znaków.

<math>\mathit{...}</math>	${\displaystyle {\mathit {qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNM}}}$
<math>...</math>	${\displaystyle qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNM}$

Polecenie \bold[edytuj | edytuj kod]

Polecenie jest niezalecane[1] i należy je zmieniać na identyczny odpowiednik „\mathbf”.

Polecenie \Bbb[edytuj | edytuj kod]

Polecenie zaczyna się nietypowo, bo wielką literą. Wyświetla znaki w stylu Double-struck.
Polecenie jest niezalecane[2] i należy je zmieniać na identyczny odpowiednik „\mathbb”.

Polecenie \boldsymbol[edytuj | edytuj kod]

Jest to nietypowe polecenie, które nie zmienia, tylko dokłada styl Bold. W szczególności oznacza to, że:

• jeśli w podstawowej składni Math jest antykwa, to pozostaje ona zachowana, a styl zmienia się na Bold,
  • dotyczy: cyfry, znaki i polecenia operacji matematycznych, wielkie litery greckie,
• jeśli w podstawowej składni Math jest kursywa, to pozostaje ona zachowana, a styl z Italic zmienia się na Bold Italic,
  • dotyczy: małe i wielkie litery łacińskie, małe litery greckie.

${\displaystyle 012...9}$	${\displaystyle ABC}$	${\displaystyle abc}$	${\displaystyle \mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta }$	${\displaystyle \alpha \beta \gamma \delta }$	${\displaystyle ()[]\{\}}$	${\displaystyle +-\times :=}$	brak polecenia stylu
${\displaystyle {\mathbf {012...9}}}$	${\displaystyle {\mathbf {ABC}}}$	${\displaystyle {\mathbf {abc}}}$	${\displaystyle {\mathbf {\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta }}}$	${\displaystyle {\mathbf {\alpha \beta \gamma \delta }}}$	${\displaystyle {\mathbf {()[]\{\}}}}$	${\displaystyle {\mathbf {+-\times :=}}}$	„\bold”
${\displaystyle {\boldsymbol {012...9}}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {ABC}}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {abc}}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {\mathrm {A} \mathrm {B} \Gamma \Delta }}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {\alpha \beta \gamma \delta }}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {()[]\{\}}}}$	${\displaystyle {\boldsymbol {+-\times :=}}}$	„\boldsymbol”

Tylko tym poleceniem można uzyskać:

• litery łacińskie (wielkie i małe) w stylu Bold Italic,
• litery greckie (wielkie) w stylu Bold,
  • chodzi o uzyskanie pogrubienia dla WSZYSTKICH wielkich liter greckich za pomocą pojedynczego polecenia, ponieważ polecenie „\mathbf” pogrubia tylko greckie litery o „greckim” wyglądzie, a te o „łacińskim” – nie (więcej opisano w rozdziale „Problem liter greckich”),
• litery greckie (małe) w stylu Bold Italic.

Polecenie \operatorname[edytuj | edytuj kod]

Polecenie „\operatorname” działa niemal identycznie z „\mathrm”. Przeznaczone jest do tworzenia nazw operacji matematycznych (czyli fragmentów pisanych antykwą), niemających własnych poleceń w składni Math (stąd nazwa „operatorname”). Np. tangens można wyświetlić jako „tan” poleceniem „\tan”, ale alternatywna postać „tg” nie ma w składni Math polecenia „\tg” i trzeba posiłkować się konstrukcją „\operatorname{tg}”.

• Polecenie tworzy odstępy (3/18) przed i po frazie ujętej tym poleceniem, np. „a\operatorname{xyz}b” daje ${\displaystyle a\operatorname {xyz} b}$ (robi to także „\mathop”), pozostałe polecenia tego nie robią, wymagając dodatkowych poleceń spacji. Te odstępy są właśnie charakterystyczne dla wyświetlania nazw poleceń.
• W szczególny sposób traktuje dwa znaki mogące występować w nazwach operacji:
  • dywiz – wyświetla natywnie, czyli nie zamienia na znak minusa i nie dodaje odstępów,
  • asterysk – wyświetla we frakcji górnej, ale niepomniejszony i także nie dodaje odstępów.

Kod	Efekt	Użyte polecenie
1ab-cd*ef2	${\displaystyle 1ab-cd*ef2}$	brak
1\operatorname{ab-cd*ef}2	${\displaystyle 1\operatorname {ab-cd*ef} 2}$	\operatorname

Polecenie „\operatorname” bywa nadużywane do zapisu antykwą wszelkich fragmentów wzoru, nawet tych niebędących nazwami operacji, co nie jest wskazane, gdyż w zastosowaniach niepoprawnych semantycznie potrafi zachowywać się nieprzewidywalnie (a tak naprawdę – kontekstowo), generując w niektórych przypadkach błędne odstępy w działaniu sąsiednich wyrażeń, szczególnie na styku ze znakami lub poleceniami operacji matematycznych. Należy wtedy korzystać z zalecanych poleceń, czyli poleceń ogólnego zastosowania, takich jak „\mathrm” czy „\text”, np.:

${\displaystyle {\text{A}}+x}$	${\displaystyle {\text{A}}^{2}\cdot x}$	użyte „\text”	OK
${\displaystyle \operatorname {A} +x}$	${\displaystyle \operatorname {A} ^{2}\cdot x}$	użyte „\operatorname”	brak odstępu

Jednak nawet gdy takiego ryzyka nie ma, lepiej nie nadużywać polecenia „\operatorname” do zastosowań niesemantycznych ze względu na czytnik dla osób niedowidzących, bo jednostka miary „km/s” nie jest nazwą operacji matematycznej:

7{,}91\,\mathrm\frac{km}{s}	${\displaystyle 7{,}91\,\mathrm {\frac {km}{s}} }$
7{,}91\operatorname\frac{km}{s}	${\displaystyle 7{,}91\operatorname {\frac {km}{s}} }$

Co ciekawe, polecenie to jest rodzajem nakładki, to znaczy umożliwia zmianę swojego domyślnego formatowania poprzez dodanie (po nim) któregoś z innych poleceń stylów czcionki (zachowuje się tak również „\mathop”), np.:

Kod	Wynik
ABCabc \operatorname {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\operatorname {DEFdef} GHIghi}$
ABCabc \operatorname\mathbf {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\operatorname {\mathbf {DEFdef} } GHIghi}$
ABCabc \operatorname\mathfrak {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\operatorname {\mathfrak {DEFdef}} GHIghi}$

Polecenie \mathop[edytuj | edytuj kod]

Polecenie „\mathop” jest niemal identyczne z „\mathit”, ale frazę otacza spacjami tak samo jak „\operatorname”.

${\displaystyle 1\operatorname {abc} 2}$   ← użyte „\operatorname”

${\displaystyle 1\mathop {abc} 2}$   ← użyte „\mathop”, wzór jest krótszy tylko z tego powodu, że kursywa daje węższy tekst

Jednak w odróżnieniu od „\operatorname” znaki minusa i asterysku wyświetla typowo dla składni Math:

Kod	Efekt	Użyte polecenie
1ab-cd*ef2	${\displaystyle 1ab-cd*ef2}$	brak
1\mathop{ab-cd*ef}2	${\displaystyle 1\mathop {ab-cd*ef} 2}$	\mathop
1\operatorname{ab-cd*ef}2	${\displaystyle 1\operatorname {ab-cd*ef} 2}$	\operatorname

Co ciekawe, polecenie to jest rodzajem nakładki, to znaczy umożliwia zmianę swojego domyślnego formatowania poprzez dodanie (po nim) któregoś z innych poleceń stylów czcionki (zachowuje się tak również „\operatorname”), np.:

Kod	Wynik
ABCabc \mathop {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\mathop {DEFdef} GHIghi}$
ABCabc \mathop\mathbf {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\mathop {\mathbf {DEFdef} } GHIghi}$
ABCabc \mathop\mathfrak {DEFdef}GHIghi	${\displaystyle ABCabc\mathop {\mathfrak {DEFdef}} GHIghi}$

Polecenie „\mathop” służy do umieszczania frakcji dokładnie nad i/lub pod wyrażeniem („\operatorname” tego nie robi), ale tylko gdy w składni frakcje są niejako poza działaniem polecenia, tzn. stoją zaraz za nim, np.:

Kod	Efekt
\mathop {a^1} \mathop {a_2}	${\displaystyle \mathop {a^{1}} \mathop {a_{2}} }$
\mathop a^1 \mathop a_2	${\displaystyle \mathop {a} ^{1}\mathop {a} _{2}}$
\mathop{abcd^{12}_{34}}	${\displaystyle \mathop {abcd_{34}^{12}} }$
\mathop{abcd}^{12}_{34}	${\displaystyle \mathop {abcd} _{34}^{12}}$

Efekt jest identyczny z poleceniami „\underset” i „\overset” (także „\stackrel”) z zastrzeżeniem, że „\mathop” dodaje chude spacje:

Efekt	Komentarz
${\displaystyle \mathop {a} ^{1}\quad \mathop {a} _{2}\quad \mathop {a} _{y}^{x}\quad \mathop {a+b+c+d} ^{\text{komentarz}}\quad \mathop {x} _{\text{komentarz}}\quad \mathop {x} _{\mbox{komentarz}}}$	użyte „\mathop”
${\displaystyle {\overset {1}{a}}\quad {\underset {2}{a}}\quad {\overset {x}{\underset {y}{a}}}\quad {\overset {\text{komentarz}}{a+b+c+d}}\quad {\underset {\text{komentarz}}{x}}\quad {\underset {\mbox{komentarz}}{x}}}$	użyte „\underset” i „\overset”

W powyższych przykładach tych dodatkowych spacji nie widać, zobaczyć je można poniżej:

${\displaystyle {\mathcal {S}}\mathop {\otimes } _{n=1}^{N}\mathbf {w} _{n}}$	użyte „\mathop”
${\displaystyle {\mathcal {S}}{\underset {n=1}{\overset {N}{\otimes }}}\mathbf {w} _{n}}$	użyte „\underset” i „\overset”

Polecenia „\mathop” i „\operatorname” wywierają też wpływ na odstępy przy znakach operacji, zastępując domyślny duży odstęp własnymi chudymi spacjami:

Kod	Efekt
n = 0	${\displaystyle n=0}$
n \mathop = 0	${\displaystyle n\mathop {=} 0}$
n \operatorname = 0	${\displaystyle n\operatorname {=} 0}$
n \! = \! 0	${\displaystyle n\!=\!0}$
n {=} 0	${\displaystyle n{=}0}$

Mechanizm odstępów przy znakach operacji matematycznych jest w składni Math niedopracowany, często te odstępy wydają się rażąco duże. W powyższym zestawieniu metod regulacji tych odstępów polecenia „\mathop”, a także „\operatorname”, sprawiają wrażenie najbardziej odpowiednich. Szkoda, że program sam nie wyświetla tych odstępów lepiej, bo specjalne wstawianie dodatkowych elementów kodu tylko do takich poprawek estetycznych jest oczywiście bez sensu.

Jednak tak samo jak przy „\operatorname”, także i tutaj pojawia się problem wpływu na niektóre znaki lub polecenia operacji matematycznych z prawej strony, wobec których polecenie dobiera odstępy kontekstowo:

${\displaystyle A+x}$	${\displaystyle A^{2}\cdot x}$	składnia podstawowa
${\displaystyle \mathop {A} +x}$	${\displaystyle \mathop {A^{2}} \cdot x}$	użyte „\mathop”
${\displaystyle {\text{A}}+x}$	${\displaystyle {\text{A}}^{2}\cdot x}$	użyte „\text”
${\displaystyle \operatorname {A} +x}$	${\displaystyle \operatorname {A} ^{2}\cdot x}$	użyte „\operatorname”

Wniosek jest taki, że przy tych poleceniach trzeba po prostu uważać, a zamiast korekty odstępów dodatkowymi poleceniami można rozważyć użycie od początku innego pomysłu na napisanie danego fragmentu wzoru.

Trzeba w tym miejscu powiedzieć o jeszcze jednej rzeczy: automatyczne spacje wstawiane przez „\mathop” to spacje, które czasami na styku z poleceniami operacji likwidują (zastępują) spacje domyślne, przez co czasami polecenie to bywa używane do zupełnie niepoprawnych rozwiązań, gdy nawet całkiem duży fragment wzoru jest obejmowany poleceniem „\mathop” tylko po to, by poprawić gdzieś odstępy. Takich rozwiązań należy oczywiście unikać.

Poleceniem „\mathop” można się posiłkować w innych sytuacjach, np. gdy dodanie znaku „prim” do polecenia „\sum” blokuje domyślny mechanizm wyświetlania granic ciągu:

Kod	Efekt	Komentarz
\sum'	${\displaystyle \sum '}$	pożądane położenie prim
\sum_{i=0}^n'	${\displaystyle \sum _{i=0}^{n}'}$	prim za wysoko
\sum_{i=0}^n{'}	${\displaystyle \sum _{i=0}^{n}{'}}$	prim za nisko
{\sum'}_{i=0}^n	${\displaystyle {\sum '}_{i=0}^{n}}$	prim OK, ale reszta wyświetlana w trybie inline
\mathop{\sum'}_{i=0}^n	${\displaystyle \mathop {\sum '} _{i=0}^{n}}$	ręczne przywrócenie położenia granic sumy, do położenia niemal pierwotnego
\mathop{\sum'}_{\!\!i=0}^{\!\!n}	${\displaystyle \mathop {\sum '} _{\!\!i=0}^{\!\!n}}$	dla wytrwałych: korekta powyższego spacjami ujemnymi do położenia idealnego
\mathop{\sum'''}_{i=0}^{n} \mathop{\sum'''}_{\!\!\!\!i=0}^{\!\!\!n}	${\displaystyle \mathop {\sum '''} _{i=0}^{n}}$   ${\displaystyle \mathop {\sum '''} _{\!\!\!\!i=0}^{\!\!\!n}}$	dla bis, a szczególnie dla ter, spacje ujemne są już konieczne

Na marginesie można dodać, że konstrukcje o nieco zbliżonym wyglądzie do powyższych można budować przy użyciu polecenia „\atop”.

\mathop →   ${\displaystyle \mathop {a} _{2}^{1}}$   ${\displaystyle 1 \atop a}$   ← \atop

Polecenia z serii \text...[edytuj | edytuj kod]

• Są to polecenia: „\textrm”, „\textit”, „\textbf”, „\textsf” i „\texttt”.
• Nie należy do nich polecenie „\text”.
• W odróżnieniu od serii „\math...”:
  • nie ma wersji dla: cal, frak, bb,
  • fragmenty kodu zawierające polecenia wyświetlane są w nietypowy sposób ukazujący składnię,
  • proste działania matematyczne (dodawanie, odejmowanie itp.) są nieinterpretowane, są wyświetlane dosłownie jako tekst: w szczególności nie pojawiają się wokół ich zwiększone odstępy, a dywiz pozostaje dywizem (zamiast stać się nieco dłuższym minusem).
  • mogą być wykorzystywane do:
    • przedstawiania wzorów w postaci ich składni,
    • podawania nazw z dywizem,
    • wpisywania liczb z separatorem dziesiętnym w postaci przecinka bez odstępu, aczkolwiek ten ostatni problem można też zrealizować prostszą metodą „{,}” (problem szerzej opisany w rozdziale „Znaki interpunkcyjne i separator dziesiętny”).

\textrm{a^b} \mathrm{a^b}	\textrm{a\,\ \;b} \mathrm{a\,\ \;b}	\textrm{1-2+3} \mathrm{1-2+3}	\textrm{1,2x} \mathrm{1,2x}	\textrm{1:2} \mathrm{1:2}	\textrm{pre-norm} \mathrm{pre-norm}	\textrm{\alpha} \mathrm{alpha}
${\displaystyle {\textrm {a^{b}}}}$ ${\displaystyle \mathrm {a^{b}} }$	${\displaystyle {\textrm {a\,\ \;b}}}$ ${\displaystyle \mathrm {a\,\ \;b} }$	${\displaystyle {\textrm {1-2+3}}}$ ${\displaystyle \mathrm {1-2+3} }$	${\displaystyle {\textrm {1,2x}}}$ ${\displaystyle \mathrm {1,2x} }$	${\displaystyle {\textrm {1:2}}}$ ${\displaystyle \mathrm {1:2} }$	${\displaystyle {\textrm {pre-norm}}}$ ${\displaystyle \mathrm {pre-norm} }$	${\displaystyle {\textrm {\alpha }}}$ ${\displaystyle \mathrm {\alpha } }$

Seria tych poleceń wyświetla składnię, ale niekonsekwentnie, np.:

\textrm{\sqrt[3]a}	${\displaystyle {\textrm {\sqrt[{3}]{a}}}}$
\textrm{\frac12}	${\displaystyle {\textrm {\frac {1}{2}}}}$
ale...
\textrm{1 \over 2}	${\displaystyle {\textrm {1 \over 2}}}$
\textrm{1 \atop 2}	${\displaystyle {\textrm {1 \atop 2}}}$

Co ciekawe, seria tych poleceń sama ustala kolejność wyświetlania frakcji – najpierw dolną, potem górną, np.:

\textrm{1_2^3} \textrm{1^2_3}	${\displaystyle {\textrm {1_{2}^{3}}}}$ ${\displaystyle {\textrm {1_{3}^{2}}}}$
\textit{1_2^3} \textit{1^2_3}	${\displaystyle {\textit {1_{2}^{3}}}}$ ${\displaystyle {\textit {1_{3}^{2}}}}$
\textbf{1_2^3} \textbf{1^2_3}	${\displaystyle {\textbf {1_{2}^{3}}}}$ ${\displaystyle {\textbf {1_{3}^{2}}}}$
\textsf{1_2^3} \textsf{1^2_3}	${\displaystyle {\textsf {1_{2}^{3}}}}$ ${\displaystyle {\textsf {1_{3}^{2}}}}$
\texttt{1_2^3} \texttt{1^2_3}	${\displaystyle {\texttt {1_{2}^{3}}}}$ ${\displaystyle {\texttt {1_{3}^{2}}}}$

Polecenie \text[edytuj | edytuj kod]

• Jako jedyne przyjmuje wszystkie znaki spoza ASCII, w tym polskie znaki, grekę, cyrylicę itd... oraz znaki zaawansowanej typografii jak półpauzę czy rozmaite formy cudzysłowu. Wszystkie znaki spoza ASCII są jednak wyświetlane inną czcionką, przez co należy ich unikać, o ile dla danych znaków istnieją stosowne polecenia w składni Math. Jeśli nie, warto rozważyć użycie języka „polskawego” (czyli znaków łacińskich zamiast polskich znaków diakrytycznych), lub o ile to możliwe, wyrzucenie takich znaków poza wzór, czyli do zwykłej treści artykułu (np. ${\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}$ zł, zamiast ${\displaystyle {\tfrac {1}{2}}{\text{ zł}}}$).
• ASCII:
  • akceptowane: !'()*+,-./:;=?[]`
    • apostrof prosty wyświetlany jest jako apostrof typograficzny (górny przecinek), podczas gdy normalnie we wzorze jest to znak prim
  • nieakceptowane: "#$%&<>@\^_{|}~
    • a więc nie można wstawiać frakcji (indeksów), ani poleceń działań (np. \frac), ani poleceń znaków (np. \{ czy \alpha)
• Jako jedyne wyświetla spacje, ale:
  • wewnątrz wyrażenia wyświetla wszystkie spacje, nawet powtórzone wiele razy,
  • na początku i końcu wyrażenia wyświetla tylko jedną, nawet jeśli w kodzie jest ich więcej, co ilustruje poniższy przykład:.

abc\text{    x    y    }def

${\displaystyle abc{\text{ x y }}def}$

• Można używać tylko pomiędzy innymi poleceniami składni Math, np. jako argumenty lub komentarze. Na przykład akceptowane są znaki nawiasu okrągłego, bo są wprowadzane natywnie, ale już znak nawiasu klamrowego jest poleceniem „\{”, co zakończy się wyświetleniem błędu.
• Proste działania matematyczne nie są interpretowane: znak plusa czy dywizu są traktowane jako tekst.
• W odróżnieniu od poprzednich poleceń zawsze trzeba użyć klamry (nawet dla jednego znaku).

Na uwagę zwraca fakt, że poleceniem tym można wyświetlić także tzw. spacje wiodące i kończące (ang. leading i trailing spaces), przez co można tworzyć odstępy pomiędzy innymi elementami wzoru. Podobnie zachowuje się polecenie „\operatorname”, dając jednak mniejszy odstęp:

abc\mathrm{def}ghi abc\mathrm{ def }ghi	${\displaystyle abc\mathrm {def} ghi}$
abc\operatorname{def}ghi abc\operatorname{ def }ghi	${\displaystyle abc\operatorname {def} ghi}$
abc\text{def}ghi abc\text{ def }ghi	${\displaystyle abc{\text{def}}ghi}$ ${\displaystyle abc{\text{ def }}ghi}$

Polecenia \hbox i \mbox[edytuj | edytuj kod]

Polecenia te działają niemal identycznie z poleceniem „\text” (ich specyfika ma większe znaczenie poza wzorami wikipediowymi).

Istnieje jednak odmienne zachowanie się tych poleceń we frakcjach. Oczywiście, aby to w ogóle zadziałało, trzeba tak samo jak w poleceniu „\text” nadać styl czcionki bezpośrednio wewnątrz frakcji. Polecenia „\hbox” i „\mbox” nie zmniejszają znaków we frakcjach, np.:

\text{a}^\text{b}_\text{c}	${\displaystyle {\text{a}}_{\text{c}}^{\text{b}}}$
\hbox{a}^\hbox{b}_\hbox{c}	${\displaystyle {\hbox{a}}_{\hbox{c}}^{\hbox{b}}}$
\mbox{a}^\mbox{b}_\mbox{c}	${\displaystyle {\mbox{a}}_{\mbox{c}}^{\mbox{b}}}$

Polecenia „\hbox” i „\mbox” można łączyć z innymi stylami czcionki (kolejność istotna), np.:

Xy_{Xy}	${\displaystyle Xy_{Xy}}$
Xy_\mbox{Xy}	${\displaystyle Xy_{\mbox{Xy}}}$
Xy_\mathbf\mbox{Xy}	${\displaystyle Xy_{\mathbf {\mbox{Xy}} }}$

Tak samo (niepomniejszone frakcje) polecenia „\hbox” i „\mbox” działają w innych poleceniach, np.:

\overset {abc}{nnnnn}	${\displaystyle {\overset {abc}{nnnnn}}}$
\overset \text {abc}{nnnnn}	${\displaystyle {\overset {\text{abc}}{nnnnn}}}$
\overset \mbox {abc}{nnnnn}	${\displaystyle {\overset {\mbox{abc}}{nnnnn}}}$
\underset\mbox{xyz}\overset\mbox{abc}{nnnnn}	${\displaystyle {\underset {\mbox{xyz}}{\overset {\mbox{abc}}{nnnnn}}}}$
\sqrt[3]a	${\displaystyle {\sqrt[{3}]{a}}}$
\sqrt[\mbox{3}]a	${\displaystyle {\sqrt[{\mbox{3}}]{a}}}$
\sum_{i=1}^n	${\displaystyle \sum _{i=1}^{n}}$
\sum_{\mathit\mbox{i}\mbox{=1}}^\mbox{n}	${\displaystyle \sum _{{\mathit {\mbox{i}}}{\mbox{=1}}}^{\mbox{n}}}$

Polecenia \rm, \it, \bf, \cal[edytuj | edytuj kod]

Są to polecenia przestarzałe (ang. deprecated) i o odmiennej składni od reszty. Należy używać ich odpowiedników: „\mathrm”, „\mathit”, „\mathbf” i „\mathcal”, od których różnią się jedynie składnią:

• jeśli chcemy zmienić fragment tekstu, klamrą zaznaczamy również polecenie, np. „{\rm ...}”, podczas gdy „\mathrm {...}”,
• użycie bez klamry działa jak przełącznik, wpływa na resztę wzoru po prawej stronie (chyba że nastąpi zmiana stylu kolejnym poleceniem).

Problem liter greckich[edytuj | edytuj kod]

• Liter greckich nie wstawia się natywnie, tylko odpowiednimi poleceniami, np. „\Alpha”, „\alpha”, „\Beta”, „\beta” itd...
  • Wyjątkiem, gdzie można wstawiać natywnie, są polecenia „\text” (a więc i „\hbox” oraz „\mbox”), jednak nawet tam wielkie litery greckie będą w antykwie, a małe w kursywie.
• Małe litery greckie nie reagują na polecenia stylu czcionki. Style mogą je obejmować, ale wygląd pozostanie bez zmian, czyli w kursywie.
  • Powyższe oznacza m.in., że w wikipediowej wersji Math nie ma możliwości uzyskania małych liter greckich w antykwie (prostych).
  • Jedynie polecenie „\boldsymbol” do istniejącej kursywy dokłada bold.
• Wielkie litery greckie są domyślnie w antykwie, czyli proste.
  • Domyślnie (bez stylu) wyglądają tak, jak w stylu Roman (rm).
  • Style Script (cal), Fraktur (frac) i Double-struck (bb) również nic nie zmieniają.
  • Style Italic (it), Bold (bf), Sans serif (sf) i Typewriter (tt) działają, ale tylko na niektóre wielkie litery greckie. Problem polega na tym, że niektóre wielkie litery greckie wyglądają identycznie z literami łacińskimi (np. polecenie „\Alpha” daje identyczny efekt z natywnie wstawioną literą „A”). Style nie działają na żadne z poleceń wielkich liter greckich o wyglądzie „łacińskim”. Wygląda na to, że polecenia tych liter są mapowane do zwykłych znaków z alfabetu łacińskiego, stąd jeżeli trzeba takie litery ostylować, to trzeba to wykonać na zwykłych znakach łacińskich. Natomiast polecenia liter greckich o greckim wyglądzie można modyfikować wymienionymi stylami, jak poniżej.
  • Styl Bold (bf) działa jednak na wszystkie litery, ale tylko w poleceniu „\boldsymbol”.