Polskie przekłady Psalmów

Polskie przekłady Psalmów należały do najczęstszych tłumaczeń ksiąg Biblii w Polsce.

Lista przekładów[edytuj | edytuj kod]

Tabela przedstawia listę wszystkich wydanych przekładów Księgi Psalmów na język polski. Opisy poszczególnych pól:

  • autor – autor przekładu
  • samodzielne wydanie – tak: przekład był wydany osobno i samodzielnie; nie: przekład był częścią większego wydania
  • nazwa – nazwa przekładu lub wydania, w którego skład wchodził
  • rok pierwszego wydania
  • tekst źródłowy, który posłużył do tłumaczenia: Wulgata, Septuaginta, tekst masorecki lub Psalterium Pianum (łaciński przekład tekstu masoreckiego z 1945).
Autor Samodzielne wyd. Nazwa Rok Tekst źródłowy
nieznany T Psałterz floriański 1395-1405 Wulgata
nieznany T Psałterz puławski XV w. Wulgata
nieznany T Psałterz krakowski 1470 Wulgata
Walenty Wróbel z Poznania T[a] Żołtarz Dawida proroka 1528[b] Wulgata
Mikołaj Rej[c] T Psałterz Dawidów 1546[d] Wulgata[e]
Jakub Lubelczyk T Psałterz Dawida 1558 Wulgata
nieznany[f] N Biblia Leopolity 1561 Wulgata
zespół autorów N Biblia brzeska 1563 tekst masorecki
Jan Kochanowski T Psałterz Dawidów 1579 Wulgata
Szymon Budny N Biblia nieświeska 1582 tekst masorecki
Paweł Milejewski T Psalmy Dawidowe 1587[g]
Jakub Wujek T Psałterz Dawidów 1594 Wulgata
Jakub Wujek N Biblia Jakuba Wujka 1599 Wulgata
Maciej Rybiński T Psalmy Dawidowe 1605
Salomon Rysiński T Niektóre psalmy Dawidowe[h] 1614
Daniel Mikołajewski N Biblia gdańska 1632 tekst masorecki
Franciszek Karpiński T Psałterz Dawida 1806 Wulgata + Kochanowski
Bazyli Popiel P. Grodziski T Krótki wykład Psalmów Dawidowych 1806 włoski przekład francuskiej parafrazy
Paweł Byczewski T Psalmy Dawida przełożone dosłownie z osnowy języka hebrajskiego[1] 1854 tekst masorecki
Bolesław Goetze N Nowy Testament i Psalmy w przekładzie Bolesława Goetze ok. 1860 tekst masorecki
Kazimierz Bujnicki T Psałterz Dawidowy przełożony wierszem polskim 1878[i] Wulgata
Izaak Cylkow T[j] Psalmy 1884 tekst masorecki
Kazimierz Buczkowski T Psalmy Dawida na język polski wierszem przełożone[2] 1884 Wulgata
Albin Symon T Psałterzyk do użytku modlących się[k] 1906 tekst masorecki[l]
Jan Wiśniewski T Psałterz 1917 wolny przekład wierszowany
Jan M. Michał Kowalski N Księga Psalmów Dawidowych, w: Biblia mariawicka 1925 Wulgata + tekst masorecki
Fryderyk T. Aszkenazy T Chwała Boża (Psałterz Dawidowy), ks. 1–5[3] 1927[m] tekst masorecki
Józef Archutowski T Egzegeza psalmów wraz z przekładem 1928 brak informacji
Józef Kruszyński T[n] Księga Psalmów, przekład z oryginału hebrajskiego 1936 tekst masorecki
Mikołaj Biernacki T Księgi Psalmów i Pieśni nad pieśniami 1937 Wulgata i tekst masorecki[o]
Jan Szeruda T Księga Psalmów. Z języka hebrajskiego na nowo przełożył i z tłumaczeniem polskim z 1632 porównał. 1937 tekst masorecki
Leopold Staff T Księga Psalmów 1937 Wulgata
Aleksy Klawek T Psalmy z Wulgaty w formie modlitewnika 1938 Wulgata
Franciszek Mirek T Psałterz Rzymski : stopięćdziesiąt[p] Psalmów według wydania watykańskiego z r. 1945 do użytku wiernych[q] 1946 Psalterium Pianum
Stanisław Wójcik T Księga Psalmów oraz pieśni biblijne brewiarza rzymskiego 1947 Psalterium Pianum[r]
Adolf Tymczak T Księga Psalmów i pieśni brewiarzowe 1947 Psalterium Pianum
Benedyktyni Tynieccy N Biblia Tysiąclecia, wydanie I 1965 Psalterium Pianum
Roman Brandstaetter T[j] Przekłady biblijne z języka hebrajskiego: Psałterz 1968 tekst masorecki
Augustyn Jankowski i Lech Stachowiak N Biblia Tysiąclecia, wydanie II zm. 1971 tekst masorecki
Konrad Marklowski, Michał Stolarczyk N Biblia poznańska 1973 tekst masorecki
zespół biblistów N Biblia warszawska 1975 tekst masorecki
Marek Skwarnicki T Psalmy-Kantyki. Układ według liturgii godzin[s]. 1976 Biblia Tysiąclecia – adaptacja
Wojciech Bąk T Psalmy Dawidowe oraz Pieśni Brewiarza Rzymskiego 1979[t] Wulgata
Czesław Miłosz T[j] Księga Psalmów 1979 tekst masorecki
Władysław Borowski T Psalmy. Komentarz biblijno-ascetyczny 1983 tekst masorecki
Jadwiga Stabińska T Psałterz poetycki 1986 Przekład Marka Skwarnickiego – adaptacja poetycka
Anna Kamieńska T Do źródeł Psalmy i inne przekłady poetyckie[u] 1988 brak informacji
Stanisław Łach T Księga Psalmów: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy 1990 tekst masorecki
Harry Duda T Psalmy Dawida wierszem przez Harry’ego Dudę; zbiory I-VI[4] 1992 ?
Antoni Tronina T Psałterz Biblii Greckiej 1996 Septuaginta
Kazimierz Romaniuk N Biblia warszawsko-praska 1997 tekst masorecki
zespół tłumaczy N Przekład Nowego Świata 1997 PNS w jęz. angielskim
zespół tłumaczy N Nowa Biblia gdańska lata 90. XX w. Biblia gdańska, Przekład Cylkowa, Septuaginta
Alfred Tschirschnitz N Biblia Ekumeniczna 2001[v] tekst masorecki
Bohdan Drozdowski T Psalmy Króla Dawida[5] 2003 brak informacji
zespół tłumaczy N Biblia Paulistów 2005 tekst masorecki z uwzględnieniem Septuaginty
Piotr Zaremba N Nowe Przymierze i Psalmy 2012 tekst masorecki z uwzględnieniem Septuaginty
Anna Horodecka i Jurij Gołowanow z zespołem[w] T Księga Psalmów. Nowy Przekład Dynamiczny 2012 tekst masorecki
Remigiusz Popowski N Septuaginta w przekładzie Remigiusza Popowskiego 2013 Septuaginta
Henryk Paprocki T Psałterz z modlitwami za żywych i zmarłych[6] 2017[x] Septuaginta

Tabela nie zawiera modernizacji tekstów Biblii Wujka, której do początków XX wieku dokonywali liczni autorzy. M.in. J. Kruszyński (1909), E. Górski (1915), W. Michalski (1926), Stanisław Styś (1935). Jako samodzielne wydania ukazywały się również tłumaczenia psalmów z Biblii brzeskiej (1564), Biblii Leopolity (1579) i Biblii gdańskiej (1633). Ponadto wydawane były tłumaczenia lub parafrazy pojedynczych psalmów (na przykład Mikołaja Sępa Szarzyńskiego)[7], wybory psalmów zaczerpnięte z różnych tłumaczeń oraz psalmy zawarte w modlitewnikach, kancjonałach i katechizmach.

Na przełomie XIX i XX w. Władysław Nehring oraz Aleksander Brückner, opierając się na wzmiance w żywocie św. Kingi, sformułowali hipotezę, że pod koniec XIII w. istniał w jej otoczeniu przekład psalmów na język polski, nazwany hipotetycznie Psałterzem św. Kingi. Późniejsze psałterze, jak Psałterz puławski czy Psałterz floriański, miałyby wywodzić się z tego pierwszego tłumaczenia. Psałterz św. Kingi byłby więc najstarszym tłumaczeniem psalmów na język polski. Jednak hipoteza o istnieniu takiego przekładu nie jest potwierdzona innymi dowodami[8][9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Psałterz został wydany drukiem w 1539 roku przez Andrzeja Glabera z Kobylina w Krakowie w oficynie Heleny Unglerowej.
  2. ↑ Z 1528 roku pochodzi rękopiśmienny kodeks, zawierający Żołtarz Dawida Proroka, przechowywany obecnie w Bibliotece Kórnickiej, sygn. 7. Transliteracja Psalmu 50 zob. w: W. Wydra, W. R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław (...) 1984, s. 79–82.
  3. ↑ Psałterz ukazał się bez podania tłumacza. Badacze przypisują go Rejowi m.in. na podstawie analizy języka i stylu.
  4. ↑ Książka nie zawiera roku wydania. Przyjmuje się, że pierwsze wydanie wyszło najpóźniej w 1546.
  5. ↑ Tłumaczenie nie jest oparte bezpośrednio na Wulgacie, lecz na parafrazie psalmów Jana Campensisa (Psalmorum omnium… paraphrastica interpretatio, Kraków 1532)
  6. ↑ Nazwiska tłumacza Biblia Leopolity nie podaje, redaktorem drugiego wydania był Jan Nicz.
  7. ↑ Drugie wydanie. Data pierwszego wydania nie jest znana.
  8. ↑ Wybór psalmów. Nie zachował się, znane są rękopiśmienne odpisy.
  9. ↑ przekład powstał w pierwszej połowie XIX wieku, ale zgodę na jego publikację autor wyraził dopiero przed śmiercią; por.Maria Kossowska: Biblia w języku polskim. T. II. Poznań: Księgarnia św.Wojciecha, 1969, s. 277-279.
  10. ↑ a b c Autor publikował też przekłady innych ksiąg, jednak Psalmy wydano niezależnie.
  11. ↑ Wybór psalmów.
  12. ↑ W miejscach niezgodnych z Septuagintą i Wulgatą, autor odchodzi od TM; por. Antoni Szlagowski: Wstęp ogólny do Pisma świętego. T. II.: Przekłady Ksiąg św. Starego i Nowego Testamentu. Warszawa: Nakład księgarni Gebethnera i Wolffa, 1908, s. 250.
  13. ↑ Księga 1 – 1927; księgi 2–5 – 1930
  14. ↑ Kruszyński wydał księgę Psalmów jako niezależny IV tom swojego przekładu Starego Testamentu.
  15. ↑ podtytuł wydania Łódź, 1937: Nowy przekład według Wulgaty i tekstu hebrajskiego.
  16. ↑ Taka pisownia w tytule.
  17. ↑ Jeden z niewielu przekładów prozą.
  18. ↑ Pierwsze wydanie przekładu Wójcika powstało na podstawie Wulgaty z uwzględnieniem tekstu masoreckiego, na końcu zaś zostało dostosowane do Psalterium Pianum. Kolejne wydania 1959–1983 były już oparte na przekładzie piusowym.
  19. ↑ Wydanie Psalmy-kantyki z 1976 zawierało też pieśni brewiarzowe w przekładzie Placyda Galińskiego. W 1990 ukazało się samodzielne wydanie Psałterza.
  20. ↑ przekład wydany pośmiertnie; powstał około 1947.
  21. ↑ Opublikowany został wyłącznie przekład Psalmów 1-47.
  22. ↑ Wyd. wraz z Nowym Testamentem. W 2008 ukazało się tom Księgi dydaktyczne, w którym tłumaczenie Psalmów zostało zmienione, por. Słowo wstępne redakcji naukowej ksiąg dydaktycznych Starego Testamentu, s. 10.
  23. ↑ Dokładnie: "Przekład przygotowany redakcyjnie na podstawie tłumaczenia z języka hebrajskiego dokonanego przez: Annę Horodecką i Jurija Gołowanowa" za: Księga Psalmów. Nowy Przekład Dynamiczny. Vocatio.pl. [dostęp 2013-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-24)].
  24. ↑ Wydanie internetowe 2010.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Paweł Byczewski: Psalmy Dawida. Warszawa: A. Krethlow, 1854.
  2. ↑ Kazimierz Buczkowski: Psalmy Dawida na język polski wierszem przełożone przez Ks. Kazimierza Buczkowskiego, Proboszcza w Górze Ropczyckiej. Kraków: 1884. [dostęp 2009-03-29].
  3. ↑ Fryderyk Aszkenazy: Chwała Boża (Psałterz Dawidowy). Lwów: Nakładem autora, 1927.
  4. ↑ Harry Duda (ur. 1944 r.). Dział Informacji i Promocji Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu. [dostęp 2013-12-14].
  5. ↑ Marek Piela. Uwagi o przekładzie "Psałterza" przez Bohdana Drozdowskiego. „Oriental Languages in Translation”. 2, 2005. 
  6. ↑ Henryk Paprocki, Psałterz grecki : psałterz proroka i króla Dawida : z komentarzami Świętych Ojców Nauczycieli Kościoła i pisarzy bizantyjskich, Zaleszany: Żeński Dom Zakonny Zaleszany, 2017, ISBN 978-83-8043-219-2.
  7. ↑ Mikołaj Sęp Szarzyński: Parafrazy psalmów. staropolska.pl. [dostęp 2016-10-18]. (pol.).
  8. ↑ Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 294-295, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 83-01-11452-5.
  9. ↑ Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 731-732. ISBN 978-83-01-16675-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Polskie przekłady Biblii
Przekłady
historyczne
(XV–XIX w.)
Katolickie
Protestanckie
Tylko Nowy Testament
Przekłady
współczesne
(XX–XXI w.)
Katolickie
Tylko Nowy Testament
Tylko Stary Testament
Protestanckie
Tylko Nowy Testament
Inne
Zobacz też
Specjalistyczne
Literackie
Adaptacje gwarowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polskie_przekłady_Psalmów&oldid=73453094”