Piątkowo (Poznań)

Piątkowo
Część miasta Poznania
Ilustracja
Wieże radiowo-telewizyjne Stacji Linii Radiowych Piątkowo
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miasto

Poznań

W granicach Poznania

1 stycznia 1973[1]

SIMC

0970282

Powierzchnia

4,63 km²

Populacja (2010)
• liczba ludności


36 216

• gęstość

7822 os./km²

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, u góry znajduje się punkt z opisem „Piątkowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Piątkowo”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Piątkowo”
52°27′33,4800″N 16°54′19,8000″E/52,459300 16,905500
Multimedia w Wikimedia Commons
Osiedle Piątkowo
Osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki
Piątkowo w 1890

Piątkowo (niem. Schönherrnhausen) – część miasta Poznania obejmująca dwie jednostki samorządowe: „Osiedle Piątkowo” oraz „Osiedle Piątkowo Północ”, zabudowana głównie blokami mieszkalnymi.

Piątkowo i Winogrady posiadają zespół osiedli mieszkaniowych, mający podobny charakter i liczebność jak zespół osiedli: Rataje, Żegrze, Chartowo. Według danych z 1 stycznia 2010 r. osiedle Piątkowo zamieszkuje 36 216 osób, a osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki 9859 osób[2][3].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Piątkowo jest położone w północnej części miasta na wschód od ul. Obornickiej i północ od ul. Lechickiej, przez którą łączy się z Winogradami, dzielnicą o podobnym charakterze w tej jej części. Od północy ogranicza ją linia kolejowa nr 395, a od wschodu graniczy z Naramowicami.

Osiedle Piątkowo obejmuje obszar o powierzchni 3,84 km², a Osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki 0,79 km², co daje łącznie obszar 4,63 km²[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o Piątkowie pochodzi z dokumentu lokacyjnego Poznania (Panthcow) z 1253 roku. W końcu 1283 roku Przemysł II ufundował w Poznaniu klasztor dominikanek. Stało się to prawie natychmiast po śmierci w dziwnych okolicznościach jego żony Ludgardy, prawdopodobnie uduszonej przez służące. Książę był posądzany o inspirację zabójstwa żony, z którą nie miał potomstwa, a pożycie małżonków nie układało się zbyt dobrze. Do hojnego wyposażenia klasztoru należała również wieś Piątków. W rękach sióstr pozostała ona aż do kasaty klasztoru przez władze pruskie w roku 1822.

W 1885 r. Piątkowo liczyło 126 mieszkańców, z których większość stanowili Polacy. Aż 115 osób deklarowało katolicyzm, podlegając pod rozległą parafię św. Wojciecha w Poznaniu. Pozostałe 11 osób należało do ewangelickiej parafii św. Krzyża na poznańskiej Grobli. Przez następnych 20 lat struktura demograficzna Piątkowa niewiele się zmieniła. W 1905 r. wieś miała 116 mieszkańców, w tym 102 katolików i tylko 14 ewangelików[5].

W drugiej połowie XIX wieku teren Piątkowa stał się miejscem intensywnej niemieckiej akcji kolonizacyjnej. Wzdłuż dzisiejszej ulicy Obornickiej powstało wiele gospodarstw niemieckich osadników, tworzących formę ulicówki. Piątkowo nabrało cech wzorcowej wsi niemieckiej. W centralnej części wzniesiono szkołę oraz gospodę, wokół których koncentrowało się życie społeczne i towarzyskie osadników. Nowo powstała zabudowa niosła ze sobą wyraźne wpływy architektury nadreńskiej i bawarskiej[5].

Po odzyskaniu niepodległości gospodarstwa niemieckie zostały w większości wykupione przez uczestników powstania wielkopolskiego i żołnierzy walczących w wojnie polsko-bolszewickiej (wspomożonych przez władze) oraz przez reemigrantów z Ameryki, Niemiec i Francji. Zaczęły tu powstawać polskie stowarzyszenia i instytucje. W sali restauracji Gmurowskiego odbył się w 1923 roku patriotyczny koncert w wykonaniu orkiestry pod dyrekcją Feliksa Nowowiejskiego. Do kompozytora należało gospodarstwo i dom przy ul. Obornickiej pod numerem 303. Dom jest murowany, pochodzący z 1890 i potem przebudowany[6]. Odwiedzała go tu Maria Zientara-Malewska i tutaj kompozytor napisał muzykę do jej Kolendy Warmińskiej[7]. W 1924 zamieszkał w Piątkowie działacz ruchu ludowego Józef Rączkowski[8].

W latach 1934–1954 istniała gmina Piątkowo. Według spisu powszechnego z 1921 r. Piątkowo miało 486 mieszkańców, w tym 228 Polaków i 256 Niemców[9].

W latach 30. XX w. we wschodniej części Piątkowa – na gorszej gatunkowo ziemi – rozwinęło się robotnicze osiedle zwane „Maderą”[10].

Tereny obecnego Piątkowa, Moraska, Umultowa i Naramowic sfotografowane przez amerykańskiego satelitę w 1965 r.

W 1973 roku 602 ha wsi Piątkowo i 111 ha Suchego Lasu zostało włączone w granice Poznania[11]. W 1976 roku na polach położonych na wschód od ul. Obornickiej rozpoczęto budowę typowych „gierkowskich” osiedli mieszkaniowych. Powstało sześć skupisk bloków nazwanych imionami królów Polski. Bliżej ulicy Obornickiej, patrząc od północy, są to osiedla: Jana III Sobieskiego, Zygmunta Starego, Władysława Jagiełły i Bolesława Chrobrego. Od strony ulicy Umultowskiej, osiedla Stefana Batorego i Bolesława Śmiałego. Środkiem wytyczono nową arterię komunikacyjną biegnącą z Winograd, ulicę Szeligowskiego. W północno-zachodniej części Piątkowa, obok osiedla Jana III Sobieskiego, powstało osiedle Marysieńki, zabudowane domami jednorodzinnymi.

Do 1990 r. Piątkowo należało do dzielnicy Stare Miasto.

W 2004 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Piątkowo-Zachód[12]. W 2007 r. przyłączono do osiedla obszar między ul. Obornicką a ul. T. Mateckiego (Stare Piątkowo) oraz Osiedle Hulewiczów, a także tereny między ul. Księcia Mieszka I a ul. Umultowską, ul. Lechicką a linią kolejowa nr 395 (Osiedle Stefana Batorego, Os. Bolesława Śmiałego)[13]. Nowy statut od 2011 r. przedstawiał już nazwę „Osiedle Piątkowo”[14].

Zabudowa[edytuj | edytuj kod]

Widok z Góry Moraskiej na Piątkowo

Projekt ogólny osiedli piątkowskich wyłoniono w zamkniętym konkursie architektonicznym z 1972. Zwyciężył zespół z Gdańska pod kierownictwem Wiesława Andersa, który przewidywał realizację ośmiu jednostek osiedlowych rozlokowanych wzdłuż linii szybkiej kolei miejskiej (obecnego PST). Plany szczegółowe stworzyły dwa zespoły architektów: Piątkowo zaprojektował Anders, a Naramowice zespół pod wodzą Świętosława Tatarkiewicza. Oprócz budownictwa mieszkaniowego przewidziano dziewięć lokalnych centrów handlowo-usługowych i dodatkowo trzy duże o znaczeniu ogólnomiejskim. Technologia budowy bloków, jaką realizowano na Piątkowie to wielka płyta dwóch systemów: szczecińskiego i winogradzkiego. Plomby realizowane po ukończeniu poszczególnych osiedli wznoszone są do dziś w technologiach tradycyjnych[15].

Pierwszy blok mieszkalny na Piątkowie oddano do użytku w 1977 r. Powstał on na osiedlu Kazimierza Jagiellończyka (dzisiaj – część osiedla Bolesława Chrobrego)[16].

Oprócz osiedli, na Piątkowie znajdują się obok siebie dwie wieże radiowo-telewizyjne Stacji Linii Radiowych Piątkowo. Starszą, żelbetową, o wysokości 76 m wybudowano na początku lat 60. XX wieku. W 1993 r. Mostostal Zabrze zakończył budowę drugiej, o konstrukcji stalowo-kratowej i wysokości 128 m. Wieże są niedostępne dla zwiedzających.[17]

W południowej części Piątkowa znajduje się zabytkowy Fort Va, będący jednym z fortów Twierdzy Poznań.

Osiedla mieszkaniowe na Piątkowie:

Przy północno-wschodniej części Piątkowa, przy ul. Umultowskiej znajdują się Lasy Komunalne Poznania.

W południowej części Piątkowa, między ul. K. Tymienieckiego a ul. Lechicką znajduje się Pracowniczy Ogród Działkowy im. 23 Lutego.

Samorząd pomocniczy[edytuj | edytuj kod]

Rada Osiedla Piątkowo – jednostki pomocniczej miasta

Na Piątkowie istnieją dwie jednostki pomocnicze miasta. Osiedle Piątkowo obejmuje większą część miasta między ul. Obornicką a Umultowską oraz ul. Lechicką a linią kolejową nr 395. Z tego obszaru wyłączona jest jednostka "Osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki", obejmująca mieszkaniowe Osiedle Jana III Sobieskiego oraz Osiedle Marysieńki – obszar od ulicy T. Mateckiego do Szeligowskiego oraz od Szymanowskiego i Magnacka do linii kolejowej nr 395[18]. Obie jednostki posiadają osobne rady osiedlowe i zarządy. Rada Osiedla Piątkowo posiada 21 radnych, a Rada Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki 15 radnych[19].

 Zobacz też: Podział administracyjny Poznania.

Administracja[edytuj | edytuj kod]

Piątkowo znajduje się w obszarze właściwości Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu[20].

Piątkowo jest w zasięgu działania Urzędu Skarbowego Poznań-Winogrady[21], który mimo swej nazwy znajduje się w obrębie osiedla Piątkowo, przy ul. Z. Wojciechowskiego.

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Lista placówek oświatowych w obrębie Osiedla Piątkowo oraz Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki:

  • Szkoła Podstawowa nr 15 im. Jana III Sobieskiego – utworzona w 1983[22]
  • Szkoła Podstawowa nr 17 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego – utworzona w 1985[23]
  • Szkoła Podstawowa nr 34 im. Wojska Polskiego – utworzona w 1988[24]
  • Piątkowska Szkoła Społeczna im. dr Wandy Błeńskiej – utworzona w 1990[25]
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 15
    • XV Liceum Ogólnokształcące im. prof. Wiktora Degi – utworzone w 1991[26]
    • Gimnazjum nr 11 – utworzone w 1999[27]
  • Gimnazjum nr 12 im. Jacka Kuronia – utworzone w 1999[28]
  • Zespół Szkół Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza – utworzony w 2005[29]
    • Szkoła Podstawowa im. św. Józefa Kalasacjusza
    • Gimnazjum im. św. Józefa Kalasancjusza
    • Liceum Ogólnokształcące im. św. Józefa Kalasancjusza

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Tramwaj wyjeżdżający z pętli PST

W północnej części Piątkowa znajduje się Dworzec Jana III Sobieskiego, będący dworcem komunikacji autobusowej oraz tramwajowej. Wychodzi z niego linia tramwajowa PST – linie 12, 14, 15, 16 oraz 201, 202 (nocne)

W różne rejony dzielnicy można dojechać autobusami miejskimi: 146, 169, 174, 185, 188, 190, 191, 193, 198, oraz podmiejskimi: 348, 832, 901, 902, 904, 905, i 907[30] oraz nocnymi: 215, 218 i 253.

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

Na Osiedlu Jana III Sobieskiego znajduje się Komisariat Policji "Północ"[31]. Na Osiedlu Bolesława Chrobrego zlokalizowana jest remiza Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 5 Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej, posiadająca Specjalistyczną Grupę Ratownictwa Wysokościowego[32].

Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]

Sanktuarium Miłosierdzia Bożego

Na Piątkowie utworzono 5 parafii Kościoła rzymskokatolickiego, które są skupione w dekanacie Poznań-Piątkowo. Lista parafii na Piątkowie:

Kościół pw. Miłosierdzia Bożego jest sanktuarium archidiecezji poznańskiej[33].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 323
  2. ↑ Mapa 1:25 000 Jednostki pomocnicze miasta Poznania projekt z dnia 1 stycznia 2010 r. ZGiKM Geopoz (Roman Gęzikiewicz) [dostęp 2011-04-19]
  3. ↑ Załącznik nr 2 do Uchwały Nr LXIX/941/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 16 marca 2010 r.
  4. ↑ Mapa 1:25 000 Jednostki pomocnicze miasta Poznania projekt z dnia 12 sierpnia 2010 r. ZGiKM Geopoz (Roman Gęzikiewicz) [dostęp 2011-04-19]
  5. ↑ a b M. Witaszek, Utracona pamięć. Losy mieszkańców Piątkowa, "Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego Gniazdo" 2017, Gniezno 2017, s. 40.
  6. ↑ Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, s.168, ISBN 83-89525-07-0
  7. ↑ Jan Boehm, Feliks Nowowiejski. Zarys biograficzny, Pojezierze, Olsztyn, 1968, s.67,107
  8. ↑ Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa 1989, s. 342.
  9. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 10. cz. 1, Województwo poznańskie, Warszawa : Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 74.
  10. ↑ M. Witaszek, Utracona pamięć. Losy mieszkańców Piątkowa, "Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego Gniazdo" 2017, Gniezno 2017, s. 43.
  11. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. (Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 323)
  12. ↑ Uchwała Nr LX/636/IV/2004 Rady Miasta Poznania z dnia 21 grudnia 2004 r. ws. utworzenia Osiedla Piątkowo-Zachód w Poznaniu (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2004 r., Nr 206, poz. 5146)
  13. ↑ Uchwała Nr XXII/207/V/2007 z dnia 25 września 2007 r. ws. zmiany granic Osiedla Piątkowo-Zachód w Poznaniu (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2007 r., Nr 159, poz. 3449)
  14. ↑ Uchwała Nr LXXVI/1138/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 31 sierpnia 2010 r. ws. uchwalenia statutu Osiedla Piątkowo (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2010 r., Nr 240, poz. 4483)
  15. ↑ Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 232, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
  16. ↑ M. Witaszek, Utracona pamięć. Losy mieszkańców Piątkowa, "Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego Gniazdo" 2017, Gniezno 2017, s. 45.
  17. ↑ Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z : leksykon krajoznawczy, Wyd. 1, Poznań: Wyd. Kurpisz, 1998, s. 328-329, ISBN 83-87621-39-0, OCLC 41598841 [dostęp 2023-01-23].
  18. ↑ Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr LXXVI/1132/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 31 sierpnia 2010 r. ws. uchwalenia statutu Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2010 r., Nr 237, poz. 4434)
  19. ↑ Wyniki wyborów do rad osiedli. Urząd Miasta Poznania. [dostęp 2011-04-19].
  20. ↑ Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 163, poz. 1161)
  21. ↑ Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 listopada 2003 r. (Dz.U. z 2003 r. nr 209, poz. 2027, s. 14432)
  22. ↑ Z historii szkoły. SP nr 15 im. Jana III Sobieskiego. [dostęp 2011-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-17)].
  23. ↑ Szkolne kalendarium. SP nr 17 w Poznaniu. [dostęp 2011-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-13)].
  24. ↑ Historia szkoły. SP nr 34 im. Wojska Polskiego. [dostęp 2011-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-13)].
  25. ↑ O szkole | Piątkowska Szkoła Społeczna {6} [online], www.pss.poznan.pl [dostęp 2018-07-20] (pol.).
  26. ↑ Historia szkoły. XV LO w Poznaniu. [dostęp 2011-04-19].
  27. ↑ O szkole. Gimnazjum Nr 11 w Poznaniu. [dostęp 2011-04-19].
  28. ↑ O Szkole. Gimnazjum nr 12 im. Jacka Kuronia w Poznaniu. [dostęp 2011-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-03)].
  29. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej. Zespół Szkół Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza. [dostęp 2011-04-19].
  30. ↑ Zmiana numeracji poznańskich linii autobusowych od stycznia 2019 [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2019-02-11] (pol.).
  31. ↑ Komisariaty. Komenda Miejska Policji w Poznaniu.
  32. ↑ JRG 5. Komenda Miejska PSP Poznań.
  33. ↑ Sanktuaria. Kuria Archidiecezji Poznańskiej. [dostęp 2020-05-18].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Podział administracyjny Poznania
Osiedla
administracyjne

Poznań – Osiedle Piątkowo
Obszary Systemu Informacji Miejskiej
Osiedla mieszkaniowe
Atrakcje
Parki
Ulice
Kościoły
Inne

Poznań – Osiedle Piątkowo Północ
Obszary Systemu Informacji Miejskiej
Osiedla mieszkaniowe
Kościoły

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piątkowo_(Poznań)&oldid=73163611”