Paulsborn

Paulsborn

Paulsborn w Tarnowskich Górach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Położenie	Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum), ul. Cegielniana
Pasmo	Garb Tarnogórski
Rodzaj	źródło krasowe, ogród
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Paulsborn
Położenie na mapie Polski Paulsborn
Położenie na mapie województwa śląskiego Paulsborn
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Paulsborn
50°26′18,4″N 18°52′27,3″E/50,438444 18,874250
Multimedia w Wikimedia Commons

Paulsborn^[1] (pol. tłum. „źródło Pawła”^[2][3]) – źródło krasowe wypływające na powierzchnię na Garbie Tarnogórskim, na terenie Tarnowskich Gór^[2][4][5], a także nazwa założonego wokół niego w 1895 roku ogrodu.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Ogród Paulsborn wraz ze znajdującym się na jego terenie źródłem i stawem zlokalizowany jest w południowej części ROD „Wyzwolenie” przy ul. Cegielnianej w Tarnowskich Górach^[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historia ogrodu sięga 1895 roku, kiedy to dr Paul Wossidlo(inne języki), ceniony botanik, pedagog i od 1870 roku pierwszy dyrektor tarnogórskiej szkoły realnej (obecne II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica) nabył w pobliskiej Kolonii Lasowice (niem. Kol. Lassowitz)^[6] posiadłość z trzema stawami (do czasów współczesnych zachował się jeden^[7]) zasilanymi wodą pochodzącą z miejscowego źródełka krasowego Paulsborn. Dało ono następnie nazwę całemu założeniu^[8] [7].

Po przejściu na emeryturę w 1900 roku Wossidlo zajął się rozbudową posiadłości, w której zgromadził swoje bogate zbiory florystyczne, faunistyczne i mineralogiczne. Stała się ona również miejscem spotkań tarnogórskiej masonerii, do której Wossidlo należał^[9].

Wokół źródła oraz stawów przyrodnik zasadził kilkadziesiąt okazów drzew i krzewów rodzimych gatunków, natomiast runo ukształtował inspirując się florą lasów z okolic Tarnowskich Gór^[7]. Zdaniem Tadeusza B. Hadasia, jeszcze pod koniec XX wieku u podnóża niektórych sędziwych drzew występować miała rzadka ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum Bernh.)^[7].

W maju 1921 roku na Paulsborn napadli powstańcy śląscy. Doszło do zdewastowania ogrodu, grabieży cennych zbiorów przyrodniczych, księgozbioru i kolekcji dzieł sztuki oraz kradzieży żywego inwentarza. 85-letni Wossidlo wraz ze swoją rodziną zmuszony był uciec z Tarnowskich Gór. Osiadł we Wrocławiu, gdzie wkrótce – 27 lipca 1921 roku – zmarł^[8] [9]. Po jego śmierci sprzedano Paulsborn rodzinie Giołdów, która posiadłość tę odbudowała^[8] .

Do okresu przed II wojną światową źródło Paulsborn oraz okoliczne studnie wykorzystywane były przez właścicieli ogrodu i mieszkańców miasta, którzy bardzo cenili walory smakowe i krystaliczną czystość pozyskiwanej wody^[2]. Współcześnie Paulsborn pozostał jednym z dwóch ostatnich – obok Źródła Młodości w Reptach – czynnych źródeł w południowej części miasta; większość z nich zanikła w wyniku obniżenia wód gruntowych wskutek działalności Głębokiej Sztolni „Fryderyk”. Również Paulsborn jest źródłem o niskiej wydajności, które pomału zanika^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Tadeusz B. Hadaś. Dr Paul Wossidlo (1836-1921). Tarnogórski florysta i dydaktyk. „Przyroda Górnego Śląska”. 11, s. 14–15, 1998. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1425-4700. (pol.). 
• Tadeusz B. Hadaś: Przyroda i jej przemiany w dziejach Tarnowskich Gór. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
• Mirosław Syniawa: Biograficzny słownik przyrodników śląskich. T. 1. Jerzy B. Parusel (red.). Katowice: Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, 2006. ISBN 83-906910-7-8. OCLC 169994756.