Paramita

Ten artykuł dotyczy terminu buddyjskiego. Zobacz też: miejscowość na Cyprze.

Paramita (skt. pāramitā पारमिता; chiń. boluomi(duo) 婆羅蜜(多); kor. paramil(t'a) 바라밀(타); jap. harami(ta); wiet. ba-la-mật(-đa)) czyli „przekroczenie", „wyjście poza", „osiągnięcie drugiego brzegu": w buddyzmie praktyka bądź cnota pozwalająca na osiągnięcie oświecenia i przejście do nirwany.

Sześć paramit[edytuj | edytuj kod]

Sześć paramit (skr.; tyb. Pha Rol Tu Phjin Pa), tłumaczone na język polski również jako sześć cnot lub wyzwalających czynności to:

1. Paramita dawania, szczodrości (Dana-paramita)
2. Paramita przykazań, dyscypliny, właściwego postępowania (Śila-paramita)
3. Paramita cierpliwości (Kszanti-paramita)
4. Paramita zapału, odwagi, entuzjazmu, zdecydowania (Wirja-paramita)
5. Paramita medytacji, koncentracji (Dhjana-paramita)
6. Paramita mądrości (Pradźńa-paramita)

Sześć paramit łączy się z trzema podstawowymi praktykami:

1. moralna dyscyplina, poprzez paramitę dawania, paramitę przykazań i paramitę zapału,
2. duchowa równowaga, poprzez paramitę medytacji,
3. doskonałe zrozumienie, poprzez paramitę mądrości.

Dana[edytuj | edytuj kod]

Dana (w skr. i pali) – dar, jałmużna, ofiara.

Trzy rodzaje szczodrości (darowania):

Materialna[edytuj | edytuj kod]

Może być to ofiarowywanie pożywienia czy pieniędzy ludziom, zwierzętom, głodnym duchom czy innym istotom. Bardzo ważna jest przy tym czystość intencji dającego, czyli niemyślenie o swoich korzyściach, lecz pragnienie wsparcia wszystkich istot. Mówi się wręcz o tym, że jeśli trafi się nam posiadanie jakichś rzeczy, zatrzymywanie ich dla siebie jest objawem choroby. W tym życiu nie na wiele się przydadzą, a w przyszłym – wcale. Jeśli mamy co jeść i w co się ubrać – powinniśmy się tym również podzielić. Bezgraniczne rozdawanie oznacza również oddanie swojego życia, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Duchowa[edytuj | edytuj kod]

Dawanie na poziomie duchowym oznacza przekazywanie, nauczanie Dharmy. Co jest jednak istotne, takie dawanie może i powinno być wykonywane jedynie przez osoby urzeczywistnione, posiadające już wgląd w iluzoryczną – pustą naturę swojego „ja”.

Zapewnianie bezpieczeństwa, dawanie ukojenia[edytuj | edytuj kod]

Dawanie na tym poziomie oznacza wszystkie działania, które wyzwalają istoty od lęku i śmierci. Przykładowo może być to chronienie tych, którzy się boją, są zagubieni, odkupywanie zwierząt skazanych na rzeź, uwalnianie ryb, tonących owadów, robaków itp.

Śila[edytuj | edytuj kod]

Śila (skr.) – zobowiązania, przykazania, dyscyplina

Praktykowanie dyscypliny oznacza:

1. Nieczynienie zła. Przede wszystkim oznacza to porzucenie dziesięciu negatywnych działań i zaniechanie czynienia zła ciałem, mową i umysłem.
2. Czynienie dobra i przynoszenie pożytku innym, czyli praktykowanie dobrych działań przy nawet najdrobniejszej okazji.

Szczegółowo są one opisane w artykule dziesięć wskazań.

Kszanti[edytuj | edytuj kod]

Kszanti (skr.; pali: khanti) – cierpliwość

Trzy aspekty cierpliwości:

Cierpliwość w znoszeniu nienawiści, krzywd i niewdzięczności innych istot[edytuj | edytuj kod]

Ta forma cierpliwości polega na służeniu innym z oddaniem i miłością, bez niechęci i złości, nawet jeśli w zamian spotyka nas tylko niewdzięczność.

Śantidewa na początku szóstego rozdziału swojego dzieła "Bodhisattwa czaria awatara" poświęconego właśnie paramicie cierpliwości pisze:

Jakiekolwiek zasługi zgromadzilibyśmy przez tysiące kalp /.../ nagły wybuch gniewu może to wszystko zniweczyć. Nie ma zła gorszego niż nienawiść i nie ma ofiary większej niż cierpliwość. Dlatego pilnie ćwicz się w cierpliwości, korzystając z wszelakich sposobów. [1]

Należy szanować tych, którzy nam szkodzą, ponieważ gdyby ich nie było, to nie mielibyśmy nawet możliwości ćwiczyć się w cierpliwości.

Cierpliwość w znoszeniu przeciwności na ścieżce Dharmy[edytuj | edytuj kod]

Dla Dharmy powinno się cierpliwie znosić gorąco, zimno oraz inne niewygody. Nie należy zajmować się organizowaniem sobie komfortu codziennego życia, lecz raczej skupić się na samej praktyce.

Cierpliwość w zgłębianiu trudnych zagadnień nauk buddyjskich[edytuj | edytuj kod]

Należy mieć zaufanie do głębokich nauk i starać się uchwycić ich znaczenie.

Wirja[edytuj | edytuj kod]

Wirja (skr.; pali: wirija); siła woli, energia

Wirja jest identyczna z szóstym etapem Szlachetnej ośmiorakiej ścieżki

Odwaga mocna jak zbroja[edytuj | edytuj kod]

To entuzjazm do praktyki, oddanie całego siebie dharmie.

Odwaga wprowadzona w czyn[edytuj | edytuj kod]

Oznacza rozpoczęcie praktyki natychmiast, bez ociągania się i kontynuowanie jej cały czas.

Odwaga, która nie zna zaspokojenia[edytuj | edytuj kod]

To ciągłe poczucie niedosytu, które motywuje do dalszego wysiłku.

Dhjana[edytuj | edytuj kod]

Dhjana (skr.; pali: dźhana; chiń. channa lub chan; jap. zenna lub zen) – medytacja

Kolejne stopnie medytacji to:

1. Wyzbycie się pożądań i przywiązania do spraw światowych; niechęć do samsary, determinacja aby się wyzwolić oraz współczucie. To jest wstęp do dalszej praktyki.
2. Wewnętrzny spokój, skupienie na obiekcie medytacji. Stan ten cechuje też przywiązanie do doświadczeń płynących z głębokiej koncentracji – do błogości, radości i przejrzystości umysłu.
3. Kiedy ustaje wspomniane wyżej pożądanie, pozostaje jeszcze subtelne przywiązanie do pustki. Koncentracja zwana jest wówczas "jasno rozróżniającą".
4. Doskonałość medytacji osiągamy, tylko gdy żyjemy w rzeczywistości takiej, jaka jest, bez tworzenia czegokolwiek.

Pradźńa[edytuj | edytuj kod]

Pradźńa (skr.; pali: pańńa; jap. hannya) – mądrość

Pradźńa w najgłębszym sensie oznacza mądrość intuicyjną, nieintelektualną, pochodzącą z doświadczenia wglądu w naturę umysłu. Uzyskuje się ją poprzez studiowanie Dharmy, rozważanie jej i praktykę medytacji. Polega ona na zrozumieniu, że wszystkie przedmioty postrzegane przez nasze zmysły są pustymi formami, to znaczy są pozbawione niezależnego substancjalnego istnienia, przejawiając się w sposób uwarunkowany i zależny od psychofizycznych cech obserwatora.

Na głębszym poziomie zrozumienia dostrzega się, iż w każdej z sześciu paramit zawierają się wszystkie pozostałe.

Dziesięć paramit[edytuj | edytuj kod]

W buddyzmie tybetańskim wyróżnianych jest 10 paramit:

1. szczodrość
2. dyscyplina moralna
3. cierpliwość
4. determinacja
5. kontemplacja
6. moc
7. współczucie
8. modlitwa
9. metoda
10. mądrość

Do sześciu podanych wyżej dodano cztery kolejne, wyróżnione pogrubieniem.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Patrul Rinpocze "Słowa Mistrza Samantabhadry", Wydawnictwo Mandala, Warszawa 1996
• "Encyklopedia Mądrości Wschodu", Warszawski Dom Wydawniczy, Warszawa 1997
• Siantidewa, "Bodhiczaria-awatara"
• Mistrz Jin-szun, "Droga do Stanu Buddy", Pracownia Autorska DOMY POLSKIE, Warszawa 2000
• "The Sutra on Upasaka Precepts", Numata Center for Buddhist Translation and Research, USA 1994