Papieska elekcja 1118

Papieska elekcja 1118
Ilustracja
Daty i miejsce
24 stycznia 1118
Palatyn, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Crescenzio

Protoprezbiter

Bonifacy

Protodiakon

Giovanni Coniulo OSB

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


36
5

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Giovanni Coniulo
Przybrane imię: Gelazjusz II

Papieska elekcja 24 stycznia 1118 – wybór Gelazjusza II na następcę papieża Paschalisa II, który zmarł 21 stycznia 1118 w Rzymie po długim, blisko 19-letnim pontyfikacie.

Lista elektorów[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z dekretem In Nomine Domini z 1059 roku elektorami papieża byli jedynie kardynałowie biskupi, jednak w okresie schizmy antypapieża Klemensa III (1084-1100) do udziału w papieskich elekcjach dopuszczono także kardynałów prezbiterów (po raz pierwszy w 1086) i kardynałów diakonów (po raz pierwszy w 1088). Rozpowszechniana przy tym była sfałszowana wersja dekretu "In Nomine Domini", mówiąca, że wyborcami papieża są "kardynałowie", a nie "kardynałowie biskupi". Mimo to jeszcze w 1099 kardynałowie-biskupi odgrywali dominującą rolę w procedurze wyboru następcy Urbana II. Natomiast w wyborze następcy Paschalisa II nic nie wskazuje, by kardynałowie biskupi odgrywali jakąkolwiek uprzywilejowaną rolę.

Dane odnośnie do liczebności i składu Kolegium Kardynałów w styczniu 1118 roku są bardzo niepewne. Podstawowym źródłem jest spisana kilkanaście lat później relacja Pandolfo Alatrino[1], który twierdził, że w elekcji uczestniczyło 49 kardynałów (4 biskupów, 27 prezbiterów i 18 diakonów), wymienia jednak imiona tylko 35 z nich (4 biskupów, 20 prezbiterów i 11 diakonów, wliczając elekta)[2]. Według Pandolfo, jeden kardynał prezbiter (Hugo z Ss. Apostoli) był nieobecny, do którego należy doliczyć jeszcze dwóch kardynałów-biskupów, o których Pandolfo w kontekście elekcji wprawdzie nie wspomina, ale których istnienie i godność są udokumentowane w sposób nie budzący wątpliwości. Wiarygodność relacji Pandolfo, w tym także jest listy elektorów, jest podważana przez współczesnych historyków; wskazuje się na jej polemiczny charakter wynikający z atmosfery schizmy antypapieża Anakleta II (1130-38)[3]. Krytyczna analiza źródeł wykazała, że[4]:

  • w styczniu 1118 kardynałów prezbiterów i kardynałów diakonów było mniej niż wynika z relacji Pandolfo[5],
  • kilku kardynałów wymienionych przez Pandolfo uzyskało promocję dopiero od późniejszych papieży[6]

W styczniu 1118 roku Kolegium Kardynałów liczyło najprawdopodobniej jedynie 41 członków, w tym 6 biskupów, 20 prezbiterów i 15 diakonów, z czego 36 (4, 18 i 14) uczestniczyło w elekcji:

Kardynał Giovanni Coniulo został kreowany przez Urbana II, pozostali byli nominatami Paschalisa II.

Ponadto w elekcji uczestniczyli subdiakoni Świętego Kościoła Rzymskiego, z których dwóch jest znanych z imienia: Mikołaj, primicerius scholae cantorum, oraz Amico, O.S.B.Cluny, opat S. Lorenzo fuori le mura[8].

Nieobecni[edytuj | edytuj kod]

Prawdopodobnie pięciu kardynałów, w tym dwóch prezbiterów, dwóch biskupów i jeden diakon, było nieobecnych:[9]

Giovanni z Subiaco był nominatem Grzegorza VII, pozostali – Paschalisa II.

Wybór Gelazjusza II[edytuj | edytuj kod]

Paschalis II przez cały swój pontyfikat toczył spór o inwestyturę z cesarzem Henrykiem V, którego popierała rzymska arystokracja. Po jego śmierci kardynałowie musieli schronić się w benedyktyńskim klasztorze na Palatynie w obawie przed zwolennikami cesarza. Tam 24 stycznia, po trzech dniach zwyczajowych modłów i nabożeństw, jednogłośnie obrali starego kardynała Giovanni Coniulo z Gaety, diakona S. Maria in Cosmedin oraz kanclerza Stolicy Apostolskiej. Elekt przyjął wybór jako Gelazjusz II.

Krótko po swoim wyborze papież został aresztowany przez rzymskiego barona Cenzio II Frangipani, zwolennika cesarza. W marcu uwolniło go wprawdzie powstanie ludowe, musiał jednak uchodzić z Rzymu do Francji, gdzie pozostał aż do swojej śmierci na początku następnego roku. W tym czasie cesarz wyznaczył antypapieża w osobie arcybiskupa Maurycego Burdinusa z Bragi, który przyjął imię Grzegorz VIII.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Gelasius II – Vita Operaque (Auctore Pandulpho Aletrino Familiari)
  2. ↑ Brakujące w relacji Pandolfo imiona kardynałów próbował uzupełnić szesnastowieczny historyk Alphonso Chacón (1530/40-1599) w swym wydanym pośmiertnie dziele Vitae et res gestae Pontificum Romanorum et S. R. E. Cardinalium, jednakże dodani przez niego kardynałowie albo zostali mianowani dopiero przez późniejszych papieży (Ugo Lectifredo z S. Vitale, Romano z S. Maria in Portico, Pietro z S. Adriano), albo ich istnienie nie jest w żaden wiarygodny sposób udokumentowane (Giovanni z S. Callisto, Pietro Vuilhelmus z S. Sabina, Bosone z Ss. IV Coronati, Crisostomo z S. Ciriaco, Amico z Ss. Vito e Modesto), a nadto dwóch kardynałów zostało wymienionych podwójnie (Teobaldo Boccapecora jako diakon S. Maria Nuova i jako prezbiter S. Anastasia, w rzeczywistości został promowany z pierwszej rangi do drugiej w 1123; oraz Divizzo jako prezbiter Ss. Silvestro Martino i jako biskup Tusculum, promocja z tej pierwszej rangi do drugiej miała miejsce w 1121)
  3. ↑ Pandolfo był stronnikiem Anakleta II, który mianował go kardynałem. Szerzej na ten temat Robinson, s. 63, oraz Fūrst, s. 69
  4. ↑ Klewitz, s. 100-101, 119-134; Fūrst, s. 69-80; Hūls, passim, zwł. s. 63-64.
  5. ↑ Klewitz podaje liczbę 23 prezbiterów i 16 diakonów; Fūrst –18 prezbiterów i 12 diakonów; w artykule listę przedstawiono zgodnie z analizą Hūlsa, s. 63-64.
  6. ↑ Od Kaliksta II nominację z pewnością otrzymali Amico z S. Croce, Gerardo z S. Prisca i Sigizo z S. Sisto, być może także Gregorio z S. Eustachio, choć w tym ostatnim przypadku jest to mało prawdopodobne. Stefano z S. Lucia in silice został mianowany dopiero przez Honoriusza II. Kardynałem S. Prisca był wówczas Gregorio a nie Gerardo, choć vacat nie jest całkowicie wykluczony. Ponadto Teobaldo Boccapeccora został wymieniony przez Pandolfo jako prezbiter S. Anastasia, mimo że wówczas był jeszcze diakonem S. Maria Nuova (promocja w 1121/22). Klewitz, z wyjątkiem ostatniego przypadku, zaakceptował imiona podane przez Pandolfo
  7. ↑ Daty nominacji podane są w przybliżeniu. Podstawowym źródłem dla tych przybliżonych dat jest Hüls, s. 84-86
  8. ↑ Pandolfo błędnie oznaczył opata Amico jako kardynała-prezbitera S. Croce in Gerusalemme, w rzeczywistości otrzymał tę godność dopiero od Kaliksta II. Być może wśród niższego kleru był także Sigizo, późniejszy kardynał prezbiter S. Sisto, którego Pandolfo wymienił jako elektora wśród kardynałów-prezbiterów
  9. ↑ Na nieobecność dwóch kardynałów-biskupów oraz Ugone d'Alatri wskazuje sam Pandolfo, absencji Bosone z S. Anastasia dowiódł Klewitz, s. 100. Na temat opata Giovanni z Subiaco zob. Hūls, s. 233.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • H.W. Klewitz, Reformpapsttum und Kardinalkolleg, Darmstadt 1957
  • C.G. Fūrst, Kennen Wir die Wählern Gelsius' II?, w: Festschrift Karl Pivec. Zum 60. Geburtstag gewidmet von Kollegen, red. Anton Haidacher, Hans Eberhard Mayer, wyd. Sprachwissenschaftliches Institut der Leopold-Franzens-Universität, 1966, s. 69-80
  • I.S. Robinson, The Papacy 1073-1198. Continuity and Innovations, Cambridge University Press 1990
  • R. Hüls, Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049-1130, Tybinga 1977

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Papieska_elekcja_1118&oldid=66696270”