Pannonica de Koenigswarter

Kathleen Annie Pannonica de Koenigswarter, baronowa jazzu (z domu Rothschild, ur. 10 grudnia 1913 w Londynie, zmarła 30 listopada 1988) – mecenas muzyki jazzowej i autorka książki. Była najbardziej znanym i największym mecenasem bebopu. Zstępna angielskiej linii wielkiej dynastii finansowej Rothschildów^[1].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Kathleen Annie Pannonica Rothschild urodziła się w grudniu 1913 roku w Londynie. Była najmłodszą córką Charlesa Rothschilda i jego żony, węgierskiej baronowej Rozsiki Edle von Wertheimstein, córki barona Alfreda von Wertheimstein z Transylwanii. Należała do najbogatszej wówczas rodziny na świecie^[1]. Jej dziadek ze strony ojca to Lord Nathan Rothschild. Dzieciństwo spędziła, między innymi, w rodzinnych domach Tring Park Mansion i Waddesdon Manor. Imię "Pannonica" (przydomek "Nica") miała otrzymać w nawiązaniu do nazwy Kotliny Panońskiej. Jej przyjaciel Thelonious Monk twierdził, że imię pochodzi od gatunku motyla, którego odkrył jej ojciec, a jej prasiostrzenica precyzuje, że inspiracją imienia był rzadki rodzaj ćmy, Eublemma pannonica^[2]. Była siostrzenicą Waltera Rothschilda, drugiego barona Rothschild. Jej brat Victor Rothschild został trzecim baronem Rothschild. Jej starsza siostra Miriam Rothschild była wybitnym zoologiem.

W 1935 roku wyszła za mąż za francuskiego dyplomatę, barona Juliusza de Koenigswarter, późniejszego bohatera Wolnej Francji. Mieszkali razem w jednym z zamków w północno-zachodniej Francji. Podczas II wojny światowej pracowała dla de Gaulle'a. Kiedy para rozstała się w 1951 roku, zamieszkała na stałe w wynajętym apartamencie w hotelu Stanhope na Piątej Alei w Nowym Jorku^[3]. W wyniku separacji z mężem została wydziedziczona przez rodzinę Rothschildów. Para rozwiodła się w 1956 roku, a pod koniec W 1958 roku Panonica kupiła dom z widokiem na panoramę Manhattanu, pierwotnie zbudowany dla reżysera Josefa von Sternberga, na 63 Kingswood Road w Weehawken, New Jersey.

Jazz[edytuj | edytuj kod]

W Nowym Jorku baronowa de Koenigswarter została przyjaciółką i mecenasem wielu wybitnych muzyków jazzowych. W swoim hotelowym apartamencie gościła jam sessions. Wypożyczała swojego Rolls Royce'a wraz z szoferem, by podwoził ich na występy. Jest często nazywana "baronową bebopu" lub "baronową jazzu", gdyż objęła swoim patronatem między innymi Theloniousa Monka i Charlie Parkera. Po śmierci Parkera w jej pokoju w hotelu Stanhope w 1955 roku, została poproszona przez kierownictwo o jego opuszczenie. Wynajęła wtedy pokój w Bolivar Hotel przy 230 Central Park West, budynku upamiętnionym w 1956 roku przez Monka w melodii "Ba-lue Bolivar Ba-lues-are".

Monkowi przedstawiła ją w Paryżu, podczas "Salon du Jazz 1954", pianistka i kompozytor jazzowy Mary Lou Williams. Pannonica protegowała twórczość Monka w USA. W 1962 roku opracowała noty do jego albumu Criss-Cross wydanego przez Columbię. Kiedy został postawiony w stan oskarżenia przez policję za posiadanie marihuany, wzięła winę na siebie. Po tym, jak Monk zakończył na początku lat 70. publiczne występy, zamieszkał w jej domu w Weehawken, gdzie zmarł w 1982 roku.

Na jej cześć zostało skomponowanych wiele utworów. Tytuły

• "Nica's Tempo" (Gigi Gryce),
• "Nica" (Sonny Clark),
• "Nica's Dream" (Horace Silver),
• "To Nica" (Kenny Dorham),
• "Blues for Nica" (Kenny Drew),
• "Nica Steps Out" (Freddie Redd),
• "Inca" (Barry Harris),
• "Thelonica" (Tommy Flanagan),
• i "Pannonica" Monka

nawiązują do jej imienia.

Literatura[edytuj | edytuj kod]

W październiku 2006 roku francuskie wydawnictwo Buchet Chastel opublikowało jej książkę pt. Les musiciens de jazz et leurs trois vœux (fr.) muzycy jazzowi i ich trzy życzenia. Jest to zbiór przeprowadzonych między 1961 a 1966 rokiem wywiadów z trzystoma muzykami, którzy odpowiadają na pytanie jakie byłyby ich "trzy życzenia" i towarzyszących im zdjęć, które zrobiła Polaroidem. Książka została przygotowana do publikacji przez Nadine de Koenigswarter, którą Nica przedstawiała zawsze jako swoją wnuczkę, a której w rzeczywistości była babką cioteczną^[4]. Angielska wersja książki pojawiła się w miękkiej okładce jako Three Wishes: an Intimate Look at Jazz Greats (ang.) Trzy życzenia: intymne spojrzenie na gigantów jazzu.

Zrobione przez nią fotografie były wystawiane w 2007 roku na festiwalu Rencontres d'Arles (Francja).

Śmierć[edytuj | edytuj kod]

Baronowa de Koenigswarter zmarła 30 listopada 1988 roku, w wieku 74 lat. Z pierwszego małżeństwa miała pięcioro dzieci, dwoje wnuków i czterech prawnuków.

Wizerunki medialne[edytuj | edytuj kod]

Filmy[edytuj | edytuj kod]

• W filmie Clinta Eastwooda poświęconym życiu Parkera, Bird (1988) jej rolę zagrała Diane Salinger.
• Ukazuje się w wyprodukowanym przez Eastwooda filmie dokumentalnym Thelonious Monk: Straight, No Chaser (1988). Film zawiera przeprowadzony z nią wywiad.

Prace Hannah Rothschild[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 2009 roku brytyjski kanał telewizyjny BBC Four wyemitował film biograficzny The Jazz Baroness, którego autorem scenariusza i reżyserem jest cioteczna wnuczka baronowej, Hannah Rothschild^[5]. 25 listopada został on wyemitowany w Stanach Zjednoczonych, przez stację HBO^[6]. Dokumentalna audycja radiowa pt. The Jazz Baroness, autorstwa Hannah Rodshild, została nadana przez BBC Radio 4 12 lutego 2008 roku^[7][8]. Hannah Rothschild napisała również biografię baronowej (patrz poniżej).

Biografie[edytuj | edytuj kod]

• Hannah Rothschild: Baronowa jazzu. Dobromiła Jankowska (tłum.). Wydawnictwo Czarne, 2014-06-18. ISBN 978-83-7536-794-2.brak strony w książce
• David Kastin: Nica's Dream: The Life and Legend of the Jazz Baroness. New York: W. W. Norton & Co, 2011-08-26. ISBN 978-0-393-06940-2.brak strony w książce

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Nica De Koenigswarter w bazie IMDb (ang.)
• Zuzanna Kisielewska: Baronowa Jazzu. Focus Historia. [dostęp 2015-10-23].
• Edouard Launet: "Elle a fait jazzer". Libération, 13 sierpnia 2004. [dostęp 2015-10-23]. (fr.).