Palowice
| wieś | |
 Kaplica św. Jana Nepomucena | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 1 468[2] |
| Strefa numeracyjna | 32 |
| Kod pocztowy | 44-246[3] |
| Tablice rejestracyjne | SRB |
| SIMC | 0214008 |
Położenie na mapie gminy Czerwionka-Leszczyny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rybnickiego  | |
 50°06′01″N 18°43′42″E/50,100278 18,728333[1] | |
| Strona internetowa | |
Palowice (niem. Pallowitz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie rybnickim, w gminie Czerwionka-Leszczyny. Wieś leży historycznie na Górnym Śląsku.
W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Palowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Według danych z 30 czerwca 2011 roku wieś liczyła 1468 mieszkańców[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś leży w dorzeczu Rudy, od południa, wschodu i zachodu okalają ją kompleksy leśne, będące częścią parku krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Południowe tereny wsi, leżące przy granicy z Żorami i Woszczycami (dzielnicą Orzesza), znane są pod nazwą Pojezierze Palowickie. Znajduje się tam zespół dużych stawów w dolinie potoku Jesionka: Jesionka, Łanuch i Garbocz. Poza tymi największymi, w Palowicach znajduje się także więcej mniejszych stawów.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214014 | Hochołóg | część wsi |
| 0214037 | Pawłów | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi po raz pierwszy pojawiła się w dokumencie wydanym 25 lutego 1308 r., w którym książę raciborski Leszek przekazał jednemu ze swych poddanych Hochołóg – przysiółek Palowic, resztę wsi zostawiając pod władaniem książęcym. Pierwszym prywatnym właścicielem Palowic został Maciej Osiński, który ok. 1480 r. sprzedał wieś Mikołajowi Skrzytowskiemu. Przez kolejne wieki, wieś niemal co chwilę przechodziła z rąk do rąk. Ostatnimi jej właścicielami (do 1945 r.) była rodzina Thiele-Wincklerów[6].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje stosunki ludnościowe na terenie wsi – "Das Dorf besteht aus 70 Haushaltungen mit 313 polnisch Sprechenden(...)." czyli w tłumaczeniu na język polski "Wieś składa się z 70 gospodarstw domowych z 313 [mieszkańcami] mówiącymi po polsku(...)"[7].
We wsi był przystanek kolejowy Palowice.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, we wsi znajdują się następujące zabytki[8]:
- kościół parafialny Trójcy Przenajświętszej – drewniany kościół katolicki z XVII wieku (nr rej.: A/563/66 z 5.02.1966 i A/689/2020 z 27.08.2020[9])
- zespół dworski – składający się z dworku wybudowanego w stylu klasycystycznym w latach 1860-1880 oraz około 1 ha parku z początku XIX wieku[10] (nr rej.: A/133/10 z 15.03.1966)
- Wieża Gichta – pozostałość po hucie szkła Waleska z XIX wieku (nr rej.: A/599/66 z 17.03.1966; obecnie nr rej. A/1015/22[11])
-
Kościół Trójcy Przenajświętszej -
Kaplica św. Floriana -
Gichta – ruiny Huty Waleska
-
Dwór -
Staw Węglornik -
Staw Gichta
Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Palowic działalność duszpasterską prowadzą:
- Kościół rzymskokatolicki (parafia Trójcy Przenajświętszej)[12],
- Kościół Wolnych Chrześcijan (zbór w Palowicach)[13].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez miejscowość przebiegają następujące trasy rowerowe:
niebieska trasa rowerowa nr 291 – Ornontowice – Woszczyce (18,5 km)
czerwona trasa rowerowa nr 305 – Palowice – Żory
Znane osoby związane z Palowicami[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Cofalik – sztangista, olimpijczyk
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96529
- ↑ a b Wieś Palowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-05-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 902 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Aleksander Żukowski, Anna Gudzik: Szlakami Zielonego Śląska 1. Czerwionka-Leszczyny: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Vectra, 2010, s. 233-234. ISBN 978-83-60891-27-8.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 799.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05]
- ↑ Obiekty zabytkowe [online], www.palowice.net [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 7 października 2022 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-10-14]
- ↑ Trójcy Przenajświętszej - Palowice [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Kontakt [online], palowicekwch.pl [dostęp 2024-02-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- R. Dulias, A. Hibszer; Województwo śląskie. Przyroda, Gospodarka, Dziedzictwo kulturowe, Kraków 2004, s. 198.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pałowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 834.
- Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan w Palowicach
