PZL-101 Gawron
 | Ten artykuł od 2013-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
 PZL-101A Gawron podczas pikniku lotniczego w Góraszce w 2008 roku. | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja | jednosilnikowy, metalowy górnopłat |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 14 kwietnia 1958 |
| Lata produkcji | 1960–1968 |
| Liczba egz. | 325 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1× silnik gwiazdowy PZL AI-14R |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 12,68 m |
| Długość | 9,00 m |
| Wysokość | 3,12 m |
| Powierzchnia nośna | 23,8 m² |
| Masa | |
| Własna | 1004 kg |
| Startowa | 1660 kg |
| Zapas paliwa | 180 l (dodatkowo możliwość montażu 2× 95 l) |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 170 km/h |
| Prędkość przelotowa | 130 km/h |
| Prędkość minimalna | 50 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 2,5 m/s |
| Pułap | 3380 m |
| Zasięg | 240 km |
| Rozbieg | 100 m |
| Dobieg | 100 m |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 3 | |
| Przestrzeń ładunkowa | |
| 500 kg chemikaliów w proszku lub 605 l płynnych | |
| Użytkownicy | |
| Austria, Bułgaria, Finlandia, Hiszpania, Indie, Polska, Turcja, Wenezuela, Węgry, Wietnam, ZSRR | |
PZL-101 Gawron – samolot rolniczy i wielozadaniowy konstrukcji polskiej, produkowany w WSK-Okęcie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Konstrukcja powstała jako rozwinięcie radzieckiego Jaka-12M, produkowanego w Polsce na licencji. Przeróbkę opracował mgr inż. Stanisław Lassota. Celem było uzyskanie konstrukcji o większej ładowności oraz lepszych właściwościach lotnych. Z uwagi na zmianę środka ciężkości skrzydłom nadano niewielki skos, a na ich końcu zamontowano płyty brzegowe, które później zdemontowano w wielu samolotach, gdyż znacznie utrudniały lądowanie przy bocznym wietrze. Przesunięto w tył golenie podwozia głównego, zmniejszono masę wyposażenia usuwając jego część i dodano dodatkowy zbiornik na chemikalia. W ten sposób uzyskano samolot mogący zabrać 550 kg chemikaliów.
Samolot oblatano 14 kwietnia 1958, a do produkcji seryjnej wszedł w 1960. Od 1962 produkowano wersję PZL-101A, w której m.in. dodano drzwi po prawej stronie kabiny. Od 1965 do produkcji weszła ulepszona wersja PZL-101B, różniąca się m.in. brakiem „garbu” nad zbiornikiem na chemikalia i dużym chwytem powietrza pod silnikiem. Oprócz dwumiejscowej wersji rolniczej produkowano czteromiejscową wersję wielozadaniową oraz wersję sanitarną przewożącą chorego na noszach. Do 1968 wyprodukowano łącznie 325 samolotów, w tym:
- 215 dwumiejscowych rolniczych
- 78 czteromiejscowych aeroklubowych
- 32 sanitarne
134 Gawrony wyeksportowano, głównie do Bułgarii 40 szt. i Węgier 67 szt., a w mniejszych liczbach do Austrii 5 szt., Finlandii 3 szt., Hiszpanii 4 szt., Indii 6 szt., Turcji 5 szt., Wenezueli 1 szt. Wietnamu 1 szt., ZSRR 2 szt.
PZL-101 Gawron został wyparty pod koniec lat 70. przez nowocześniejszą konstrukcję rolniczą PZL-106 Kruk. Niektóre samoloty pozostają w użyciu w aeroklubach lub rękach prywatnych do dziś (2017).
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jednosilnikowy górnopłat zastrzałowy. Kadłub spawany z rur stalowych, z przodu kryty jest blachą duraluminiową, a w tylnej części płótnem. Skrzydła dwudźwigarowe duralowe kryte płótnem, o niewielkim skosie, wyposażone w klapy szczelinowe i stałe sloty. Usterzenie klasyczne, konstrukcji metalowej kryte płótnem. Podwozie samolotu stałe, klasyczne z kółkiem ogonowym. Istniała możliwość zainstalowania nart zamiast kół. W wersji rolniczej posiada wymienne komplety urządzeń do rozpylania proszków i nawozów, rozpryskiwania ciekłych chemikaliów i rozpylania aerozoli. Szerokość opylanego pasa wynosi 30-70 m.
Napęd stanowi silnik gwiazdowy 9-cylindrowy PZL AI-14R o mocy 191 kW (260 KM). Dwa zbiorniki paliwa w płacie mieszczą łącznie 180 litrów. Można podwieszać pod skrzydłami dwa dodatkowe zbiorniki o pojemności po 95 l.
Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]
- Rozpiętość: 12,68 m
- Długość: 9 m
- Wysokość: 3,12 m
- Powierzchnia nośna: 23,8 m²
- Masa użyteczna: 660 kg
- Masa startowa: 1660 kg
- Prędkość maksymalna: 170 km/h
- Prędkość minimalna: 50 km/h
- Prędkość wznoszenia: 2,5 m/s
- Pułap: 3380 m
- Zasięg: 240 km