Operacja Skok-1
| Wojna w Chorwacji | |||
 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | góry Dinara, dolina Livanjsko Polje, pogranicze chorwacko-bośniackie | ||
| Terytorium | |||
| Wynik | zwycięstwo Chorwatów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny  | |||
 44°03′40,8″N 16°23′24,4″E/44,061333 16,390111 | |||
Operacja Skok-1 (chorw. Operacija Skok-1, ang. Operation Leap-1) – jednodniowa, wspólna operacja wojskowa sił Armii Chorwackiej (HV) i Chorwackiej Rady Obrony (HVO) przeprowadzona, 7 kwietnia 1995 r., w rejonie pasma górskiego Dinara i doliny Livanjsko Polje. Jedna z czterech kolejnych operacji, obok Zima ’94, Skok-2 i Lato ’94, wchodzących w skład większej chorwackiej ofensywy w południowo-zachodniej Bośni.
Preludium[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec 1994 r., za pośrednictwem prezydenta Stanów Zjednoczonych, Jimmy'ego Cartera, Serbowie i Muzułmanie podpisali czteromiesięczne zawieszenie broni. 2 stycznia 1995 r. do porozumienia dołączyli Chorwaci. Po udanej chorwackiej operacji Operacja Zima ’94 Sztab Generalny SVK dostrzegał nadciągające zagrożenie z rejonu Livanjsko Polje. Serbowie podjęli decyzję, że za obronę i koordynację działań w rejonie pasma górskiego Dinara odpowiadać będzie 7 Korpus Połnocnodalmatyński SVK[1]. Serbowie zmuszeni byli rozlokować w rejonie dodatkowe siły. Ponadto kilkukrotnie, łamiąc postanowienia rozejmowe, próbowali bez powodzenia odbić zajęte tereny na obszarze Livanjsko Polje. Siły chorwackie utrzymywały wcześniej zajęte tereny. Wraz z wiosną, sprzyjającymi warunkami pogodowymi i wygasającym zawieszeniem broni, rosło zagrożenie chorwackich pozycji[2]. Aby mu zapobiec, dowództwo ZP Split pod komendą gen. Ante Gotoviny, rozpoczęło przygotowania do operacji poszerzenia kontrolowanych terenów i zajęcia dogodniejszych pozycji, co w dłuższej perspektywie ułatwiłoby również zdobycie ostatecznego celu Chorwatów przed Operacją Burza, czyli miasta Bosansko Grahovo – bramy do Kninu[3]. Chorwaci podjęli decyzję o przeprowadzeniu operacji Skok-1[2].
- szybką i zaskakującą ofensywą zająć dogodne pozycje po zachodniej stronie pasma Dinara i doliny Livanjsko Polje,
- zbliżyć się do nieprzyjacielskich umocnień w rejonie wsi Unište (kluczowy punkt na trasie Bosansko Grahovo–Knin) i Cetiny (stanowiska artylerii SVK),
- zabezpieczenie zachodniej flanki w górach Dinara i zapobiegnięcie możliwości kontrataku wroga z kierunku Kijevo-Unište w celu odzyskania utraconych zimą pozycji.
Natarcie miało zająć 1-2 dni[3].
Przebieg i rezultat[edytuj | edytuj kod]
W trakcie zimy w rejonie pasma Dinara również chorwaci łamali postanowienia rozejmowe, dokonując pewnych niewielkich posunięć. Po operacji Zima ’95 obszar Livanjsko Polje znalazł się w centrum uwagi obu stron. Oddziały HV i HVO przesuwały się w kierunku dogodniejszych pozycji. Jednym z większych chorwackich sukcesów w tym czasie było zajęcie kilku wzniesień pasma Dinara w dniach 14–18 marca[7]. Wtedy to 4. Zmechanizowana Gwardyjska Brygada, przy wsparciu 126. Pułku Domobranów, zajęła i utrzymała dwie istotne szczyty – Presedla i Jankovo Brdo[3].
Główna ofensywa została przeprowadzona 7 kwietnia ok. godz. 6–7 i w tym też dniu zakończyła się sukcesem[6]. Ofensywę przeprowadziła 7. Gwardyjska Brygada (zmieniła 4. Gwardyjską) z pomocą 126. Pułku Domobranów. Chorwaci zdobyli kilka szczytów, wdarli się na 5 km w głąb terytorium serbskiego i poszerzyli front do 15 km; zajęli łącznie 75 km². Serbowie przeprowadzili ograniczony kontratak. 14 kwietnia chorwacka 7. Gwardyjska Brygada ponownie zajęła kilka wzniesień ostatecznie stabilizując front w rejonie Livanjsko Polje i pasma Dinara na linii wsi Sajković[2]. Pozycji serbskich broniła 9. Brygada Lekkiej Piechoty z 2. Korpusu Krajina VRS[6]. Cele operacji zostały osiągnięte. Siły chorwackie nie poniosły strat[2]. W mniej istotnej wschodniej części Livanjsko Polje Chorwaci utrzymali zajęte wcześniej pozycje, bez znaczących posunięć taktycznych[4].
Ważną rolę w przebiegu operacji odegrały chorwackie wojska inżynieryjne, torując drogę przez niedostępny zalesiony obszar górski. Dzięki temu wojska operacyjne miały możliwość wjechania na góry Dinara czołgami i artylerią, co okazało się kluczowe w kolejnych operacjach – Skok-2, Lato ’95 i ostatecznie, Operacji Burza[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marijan 2016 ↓, s. 328.
- ↑ a b c d Marijan 2016 ↓, s. 329.
- ↑ a b c d Central Intelligence Agency, Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995 [online], 2002, s. 295-296 [dostęp 2020-03-11] (ang.).
- ↑ a b Rakić i Dubravica 2009 ↓, s. 233.
- ↑ Davor Marijan, Storm, Zagrzeb 2010, s. 56, ISBN 978-953-7439-25-5 (ang.).
- ↑ a b c Karlo Vinković, Vojnogeografska analiza vojnih operacija Zima 94', Skok 1 i Skok 2, Zagrzeb 2018 [dostęp 2020-03-11] (chorw.).
- ↑ Rakić i Dubravica 2009 ↓, s. 232.
- ↑ Započela ratna operacija "Skok-1" pod vodstvom generala Ante Gotovine [online], HKM, 7 kwietnia 2019 [dostęp 2020-03-11] (chorw.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Davor Marijan: Domovinski rat. Zagrzeb: Despot Infinitus, 2016. ISBN 978-953-7892-53-1. (chorw.).
- Davor Marijan. Godina 1995. u suvremenoj hrvatskoj povijesti. „Časopis za suvremenu povijest”. 47 (3), s. 463-483, 2015. Zagrzeb: Hrvatski institut za povijest. (chorw.).
- Rajko Rakić, Branko Dubravica: Kratak pregled vojnih djelovanja u Domovinskom ratu 1991.–1995.. Zagrzeb: Ministarstvo obrane Republike Hrvatske, 2009. ISBN 978-953-193-059-8. (chorw.).
