Omelan Konstantynowycz

Omelan Konstantynowycz
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1864
Synowódzko Niżne

Data i miejsce śmierci

10 grudnia 1943
Sanok

Miejsce pochówku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Proboszcz katedralny parafii Zesłania Ducha Świętego w Sanoku
Okres sprawowania

1897-1943

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

greckokatolicki

Prezbiterat

1887

Multimedia w Wikimedia Commons

Omelan Konstantynowycz, także jako Emil (Emilian) Konstantynowicz ukr. Омелян (Емиліян) Константинович (ur. 2 stycznia 1864 w Synowódzku Niżnym, zm. 10 grudnia 1943 w Sanoku) – duchowny greckokatolicki, wieloletni proboszcz parafii Zesłania Ducha Świętego w Sanoku, dziekan, kanonik, działacz społeczny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Omelan Konstantynowycz w młodości
Nagrobek rodziny Konstantynowyczów w Sanoku

Rodzina Konstantynowyczów pochodziła pierwotnie z terenów Ukrainy na Wołyniu[1][2]. W połowie XVII wieku dwaj bracia przybyli do podkarpackiej wsi Żydowskie, założyli tam cerkiew, którą prowadzili, zaś funkcja popa przechodziła z ojca na syna[1][2]. W pierwszych wiekach synowie byli nauczani w domu, a od XIX wieku potomkowie Konstantynowyczów kształcili się w seminarium duchownym[1]. Kolejny przedstawiciel rodu, Omelan[3] (starszy, 1834-1886) był parochem w Besku w latach 1877-1886 i budowniczym tamtejszej cerkwi[4][1][2]. Jego żoną została Teofila Ławrocka, córka księdza greckokatolickiego[1]. Ich syn, także Omelan, urodził się 2 stycznia 1864 w Synowódzku Niżnym[1]. Początkowo rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, po czym podjął i ukończył studia teologii na Wydziale Teologicznym tej uczelni[1][2]. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1887[2]. Został duchownym greckokatolickim. Od 1890 pracował jako paroch na probostwie w Cerkwi Wniebowzięcia NMP w Torkach[1][2].

Z Torek w maju 1897 został przeniesiony do Sanoka, otrzymując probostwo regiae coll.[5][1][2]. W okresie autonomii galicyjskiej sanocką parafią pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego w Sanoku kierował Wasylij Czemarnyk oraz Omelan Konstantynowycz, który sprawował tę funkcję najdłużej – przez 46 lat od 1897 do 1943, w tym w całym okresie międzywojennym II Rzeczypospolitej[1][6][7]. Pełnił także funkcję dziekana[8]. Jego staraniem wykonano remont sanockiej cerkwi (1897, 1933-1935), a także na początku XX wieku przed 1914 został wzniesiony obok budynek plebanii, na budowę którego Konstantynowycz pozyskiwał inwestorów[1]. W 1937 obchodził w Sanoku jubileusz 50. rocznicy święceń kapłańskich[9][6]. Otrzymał godność radcy honorowego wraz z prawem noszenia fioletowego kołpaka podczas tychże uroczystości[1]. Od około 1898 był greckokatolickim duszpasterzem przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku[10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24]. W sierpniu 1900 wszedł w skład komitetu mieszczańskiego w Sanoku, zajmującego się wyborami do Sejmu Krajowego Galicji[25].

Uchwałą Rady Miejskiej z 23 listopada 1905 został wybrany członkiem wydziału Kasy Oszczędności Miasta Sanoka w miejsce Józefa Mozołowskiego (przeciw tej decyzji protestował Wojciech Ślączka wskazując, iż następca powinien być tego samego wyznania co poprzednik)[26][27]. Pełnił funkcję radnego Sanoka (zarówno w okresie autonomii, jak też po wojnie), wybrany w 1907[28], w 1910[29][30], w 1912 w nowej radzie po przyłączeniu do Sanoka gminy Posada Sanocka[31]; był członkiem pierwszego magistratu w odrodzonej po I wojnie światowej Polsce w 1919[32]. 20 marca 1919 rada podjęła uchwałę o powołaniu zastępcy Konstantynowycza, który wówczas wyjechał z miasta i nie brał udziału w pracach rady nie zrzekając się mandatu[33]. Został usunięty z listy radnych za nieuczestniczenie w posiedzeniach rady[34]. W 1913 zakupił majątek w Płonnej, gdzie był właścicielem dworu i połaci ziemskich, które później częściowo dzierżawił oraz zbywał w 1914, 1922 (m.in. na rzecz Andrzeja Priadka)[35].

Nieformalnie przewodził społeczności ukraińskiej w Sanoku (nie należał do partii politycznej)[36], był zdecydowanym ukrainofilem, przeciwnikiem moskalofilstwa, zwolennikiem odrębności narodowej Ukraińców od Rosjan[1][2]. W czasie jego urzędowania miały powstać podziały polityczne wśród parafian greckokatolickich[37]. Z uwagi na swoje przekonania był zmuszony wyjechać podczas I wojny światowej w 1914 w obawie przed prześladowaniami ze strony wojsk rosyjskich[1][2]. Od 6 listopada 1914 przebywał w Wiedniu[38]. Po przeszło pół roku powrócił do Sanoka w 1915[1][2].

Działał społecznie, w tym jako organizator i współtwórca sanockich oddziałów organizacji: Towarzystwa Wzajemnego Kredytowego „Beskyd” (działające w budynku przy ul. Tadeusza Kościuszki; na początku XX wieku był członkiem dyrekcji[39][40]), „Narodna Torhiwla”, „Proswita”[1][2][41]. W 1931 był współzałożycielem i został zastępcą przewodniczącego Towarzystwa Muzealnego Łemkowszczyzna w Sanoku[1][42]. Ponadto na cele działalności Towarzystwa przekazał pomieszczenia w budynku parafialnym (parter plebanii)[42]. Od 1910 był członkiem C. K. Rady Szkolnej Okręgowej w Sanoku[43][44][45][46][47][48][1]. Był członkiem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[49].

Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1929 Omelan Konstantynowycz został uznany przynależnym do gminy Sanok[50]. Do końca życia zamieszkiwał na plebanii przy ul. Zamkowej 16[51]. Zmarł 10 grudnia 1943 w Sanoku[51]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[51][52][53].

Jego żoną była Jewhenija (Eugenia) z domu Podłuska (1865-1924), córka księdza greckokatolickiego[1]. Ich synami byli Wołodymyr (wzgl. Włodzimierz, ur. 1888[54], prawnik, w latach 20. przewodniczący zarządu Kółka Ukraińskiego Pedagogicznego Towarzystwa w Sanoku[55]) oraz Jarosław Bohdan (ur. 1893[56], profesor gimnazjalny[57], historyk sztuki)[1][2]. Na początku XX wieku rodzina Konstyntynowyczów zamieszkiwała w Sanoku na Wójtostwie pod numerem 221[56]. Żona i syn Jarosław zostali pochowani w grobowcu Omelana Konstantynowycza[58].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wojciech Sołtys: Sanok jako miejsce kultur religijnego chrześcijan obrządku wschodniego (do 1939 r.). W: Jerzy Czajkowski (red.): Łemkowie w historii i kulturze Karpat. T. 2. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1994, s. 168-171.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Wojciech Sołtys: Życie religijne w mieście, W epoce autonomii galicyjskiej. W: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995, s. 445-446. ISBN 83-86077-57-3.
  3. ↑ W 1854 jako Emil Konstantynowicz zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Przemyślu; zob. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1894. Przemyśl: 1894, s. 123.
  4. ↑ Kanikuła. besko.pl. [dostęp 2014-10-06].
  5. ↑ Kronika. zatwierdzenie cesarskie. „Gazeta Sanocka”. Nr 112, s. 3, 23 maja 1897. 
  6. ↑ a b Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 545.
  7. ↑ Parafia greckokatolicka p.w. św. Dymitra w Sanoku. cerkwa.net. [dostęp 2014-10-06].
  8. ↑ Andrzej Priadka: Łemkowska odyseja. Koszalin: 2005, s. 84, 99, 198, 202.
  9. ↑ Wojciech Sołtys: Sanok jako miejsce kultur religijnego chrześcijan obrządku wschodniego (do 1939 r.). W: Jerzy Czajkowski (red.): Łemkowie w historii i kulturze Karpat. T. 2. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1994, s. 170.
  10. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 70.
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 102.
  12. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 102.
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 107.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 107.
  15. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 107.
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 107.
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 123.
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 123.
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 123.
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 137.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 137.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 139.
  23. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 142.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 143.
  25. ↑ Kronika krajowa. Z ruchu wyborczego. „Słowo Polskie”, s. 4, Nr 391 z 23 sierpnia 1900. 
  26. ↑ Księga uchwał Rady Miejskiej w Sanoku od 22.11.1900 - 4.02.1907 roku. sanockabibliotekacyfrowa.pl. [dostęp 2021-12-13].
  27. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 386.
  28. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 387.
  29. ↑ Po wyborach. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 34 z 18 grudnia 1910. 
  30. ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 75. ISBN 83-909787-8-4.
  31. ↑ Z Rady Miejskiej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 26 z 30 czerwca 1912. 
  32. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 36, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  33. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 47, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  34. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 513.
  35. ↑ Andrzej Priadka: Łemkowska odyseja. Koszalin: 2005, s. 25, 84-85, 99, 202, 216, 225, 228-229.
  36. ↑ Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 564.
  37. ↑ Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Życie kulturalne. W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 463.
  38. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 140.
  39. ↑ Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1903. Lwów: 1904, s. 39.
  40. ↑ Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1905. Lwów: 1906, s. 46.
  41. ↑ Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 546.
  42. ↑ a b Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Środowisko kulturalne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 613-614.
  43. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 457, Nr 25 z 9 września 1910. 
  44. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 624.
  45. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 623.
  46. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 686.
  47. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 695.
  48. ↑ Wojciech Sołtys, Oświata i szkolnictwo, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 428.
  49. ↑ Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 67, 1912. 
  50. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 242 (poz. 259).
  51. ↑ a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. poz. 3410.
  52. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. google.com. [dostęp 2014-10-06].
  53. ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 25. ISBN 83-919470-9-2.
  54. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 336.
  55. ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 184.
  56. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 490.
  57. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 257 (poz. 451).
  58. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 25.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Omelan_Konstantynowycz&oldid=66891756”