Okole (Bydgoszcz)

Okole
Osiedle Bydgoszczy
Ilustracja
Południowa granica Okola – planty nad Kanałem Bydgoskim
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miasto

Bydgoszcz

W granicach Bydgoszczy

1920

Zarządzający

Andrzej Adamski

Powierzchnia

1.91 km²

Wysokość

35–50 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności


11.290[1]

• gęstość

5911 os./km²

Strefa numeracyjna

52

Tablice rejestracyjne

CB

Położenie na mapie Bydgoszczy
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Garbarnia Buchholza na Okolu pod koniec XIX wieku. Fragment obrazu Bertholda Jaeckela
Zabudowa Okola
Budynek III L.O. im. Adama Mickiewicza
Fragment campusu Wyższej Szkoły Gospodarki od strony Brdy
Kamienica przy ul. Kanałowej 15 (1897) nad Kanałem Bydgoskim
Śluza Okole
Najstarsze w Bydgoszczy mosty (1851, 1872, 1893)
Krajobraz przemysłowy – fabryka Unilever
Skrzyżowanie linii kolejowych nr 18 i 131 na Okolu
Brama cmentarza Starofarnego
Park nad Kanałem Bydgoskim
Brda na Okolu

Okole (niem. Okolla – 1789, Okollo – 1867, Schleusenau – 1885) – jednostka urbanistyczna (osiedle) miasta Bydgoszczy, położona w jego środkowo-zachodniej części, między Kanałem Bydgoskim a Brdą w obrębie tzw. wyspy kanałowej.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Okole położone na tzw. Dolnym Tarasie Bydgoszczy. Od zachodu poprzez odcinek Kanału Bydgoskiego sąsiaduje z osiedlami: Flisy i Czyżkówko, od północy poprzez Brdę z Jachcicami i Śródmieściem, natomiast od południa poprzez Stary Kanał Bydgoski z osiedlami: Jary i Wilczak.

Pod względem fizycznogeograficznym osiedle leży w obrębie makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, w mezoregionie Kotlina Toruńska i mikroregionie Miasto Bydgoszcz[2]. Teren łagodnie wznosi się ze wschodu na zachód obejmując holoceńskie terasy doliny Brdy: I (35 m n.p.m.), II, III i IV (50 m n.p.m.). Poszczególne poziomy ograniczone są mało wyraźnymi progami[2].

Historycznie do obecnej jednostki urbanistycznej należy obszar Bielany (45 ha) włączony do miasta przed rokiem 1876[3] (część wschodnia do ul. Granicznej) oraz reszta dawnej gminy Okole (131 ha) włączona do miasta w 1920 roku[4].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Osiedle Okole położone jest na płaskim terenie wyniesionym na 43–47 m n.p.m. w pobliżu Brdy i Kanału Bydgoskiego. W północnej części (ul. Nadrzeczna) występuje obszar płytkiego zalegania iłów, które od początku XIX wieku eksploatowano w tamtejszej cegielni. W tym rejonie syfonem pod Kanałem Bydgoskim przepływa potok Flis, który uchodzi do Brdy w pobliżu styku tej rzeki z Kanałem Bydgoskim.

Obszar Okola ma charakter mieszkalno-przemysłowy. Wschodnią część zajmuje zwarta zabudowa z XIX i początku XX wieku, część zachodnią tereny przemysłowe: Unilever (Bydgoszcz) (dawna Pollena) oraz Biznes Park przy ul. Kraszewskiego. Na obszarze dzielnicy znajdowała się także siedziba zakładów „Belma”. Obszary położone nad ciekami wodnymi są częściowo zagospodarowane pod względem rekreacyjnym. W części północnej, w pobliżu Brdy znajdują się kompleksy ogrodów działkowych: „Związkowiec” i „Przy Torze”. W części wschodniej ok. 8 ha zajmuje campus Wyższej Szkoły Gospodarki.

Osiedle przecinają ważne arterie drogowe – ul. Grunwaldzka, którą prowadzi droga krajowa nr 25 i 80, oraz kolejowe – linie nr 18, 131, 356. W latach 1895–1969 na terenie Okola funkcjonował dworzec kolejowy Bydgoszcz Wąskotorowa, do którego prowadziła z centrum miasta linia tramwajowa.

Wśród infrastruktury osiedla znajdują się m.in. trzy przedszkola, trzy szkoły podstawowe, dwa gimnazja, ośrodek szkolno-wychowawczy, III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza oraz liczne szkoły średnie, zawodowe i policealne. Swój campus urządziła tu Wyższa Szkoła Gospodarki, a w kamienicy przy ul. Grunwaldzkiej znajduje się Niepubliczne Kolegium Języków Obcych. Wśród obiektów kulturalnych wymienić należy multipleks kinowy Multikino, Muzeum Kanału Bydgoskiego oraz (do 2020) Akademicką Przestrzeń Kulturalną z Muzeum Fotografii[5].

Do przedsięwzięć ujętych w „Planie Rozwoju Bydgoszczy na lata 2009–2014”, a dotyczących Okola, należą m.in.: przebudowa Węzła Zachodniego, rewitalizacja bulwarów i nabrzeży Bydgoskiego Węzła Wodnego, w tym ciągów nad Brdą i Kanałem Bydgoskim, budowa parku Nauki, Kultury i Rekreacji „Ogniwo” przy ul. Nadrzecznej oraz szereg projektów związanych z campusem Wyższej Szkoły Gospodarki: Centrum Akademickie Królowej Jadwigi, Akademicka Przestrzeń Kulturalna, Bydgoskie Obserwatorium Meteorologiczne, Arboretum – Zielone Nabrzeża Brdy, slip nad Brdą[6].

W 2018 ogłoszono przetarg na wybudowanie do końca 2019 roku sali gimnastycznej przy Szkole Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 3 z boiskiem o wymiarach 16,46 × 25,75 m przeznaczonym do zespołowych rozgrywek sportowych oraz ćwiczeń, dwiema salami korekcyjnymi, salą rehabilitacyjną oraz salą integracji sensorycznej przeznaczoną do prowadzenia zajęć profilaktycznych i terapeutycznych dla dzieci[7]. Obiekt oddano do użytku w marcu 2020[8].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa osiedla pochodzi od dawnego przedmieścia, wyodrębnionego już w czasach I Rzeczypospolitej. W roku 1935 redaktor Wincenty Sławiński wydał pracę pt. „Babia Wieś, z legend podmiejskich starej Bydgoszczy” – w tej pracy zamieścił także legendę: „Na Okole”. Mianowicie za czasów Zygmunta III żył w Bydgoszczy podkomorzy królewski, który miał na Wyspie zwanej Młyńską dom wielki, który wynajął niejakiemu Niemcowi, luteraninowi. Ten zaś rozpoczął w nim bić królewskie monety. Jako że monety nie były godne królewskiego majestatu, podkomorzy sprowadził do niego drzeworytnika mistrza Krzysztofa, aby z jego rad skorzystał. Jako że Niemiec nie chciał zgodzić się na święty wizerunek na monecie doszło do bitki. Zagrożony przez mieszczan Niemiec uciekł na przełaj na zachód, przez drogę zwaną odtąd potocznie „okólną”. Odtąd gmin miejski nazwał to przedmieście Okolem[9].

Ludność[edytuj | edytuj kod]

W 1970 roku Okole zamieszkiwało 18,1 tys. osób, 20 lat później – 14,4 tys.[10] W kolejnych latach liczba mieszkańców spadała: w 1998 roku wynosiła 13,5 tys. osób, w 2007 – 11,9 tys., a w 2010 roku – 11,3 tys.[11]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Okole posiada stylową zabudowę z przełomu XIX i XX wieku, a także zabytkowe budynki administracyjne i sakralne. Ulice rozplanowano w większości w XIX wieku. Pozostałością dawnego układu przestrzennego są place miejskie, m.in. Kozi Rynek (u zbiegu ul. Granicznej oraz Śląskiej) i plac Petersona (obecny plac Chełmiński). Kluczowym zabytkiem jest Kanał Bydgoski (zarówno stary, jak i nowy odcinek) z systemem śluz. Wśród obiektów wpisanych do rejestru zabytków znajdują się m.in. założony w 1809 roku cmentarz Starofarny, neobarokowy kościół św. Wojciecha z 1913 roku, kamienice przy ul. Królowej Jadwigi 2, 4 i 6, ul. Garbary 20 oraz willa Buchholza przy ul. Garbary 2. Przy ul. Nadrzecznej zachowały się relikty zabudowań cegielni Petersona.

Rekreacja[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Okola znajduje się ok. 20 ha terenów zieleni urządzonej, zlokalizowanej przy starym Kanale Bydgoskim oraz 12 ha zieleni nieurządzonej[12]. Głównym obszarem rekreacyjnym jest najstarszy i drugi co do wielkości park w Bydgoszczy, jakim są planty nad Kanałem Bydgoskim. Po północnej stronie Kanału ciągnie się nabrzeże im. Sebastiana Malinowskiego. W parku znajdują się trzy zabytkowe śluzy: IV, V i VI.

Na północ od ul. Marszałka Focha znajduje się niewielki skwer im. prof. Józefa Kałużnego, zrewitalizowany w 2022[13].

Na terenie Okola znajdują się dwa obszary rekreacyjne o znaczeniu ogólnomiejskim. Oprócz plant nad Kanałem Bydgoskim jest to teren u zbiegu Kanału Bydgoskiego i Brdy (obecnie zieleń nieurządzona), położony między ulicami Żeglarską, Nadrzeczną i Ludwikowo o powierzchni ok. 47 ha, przeznaczony docelowo pod funkcję z zakresu aktywnej rekreacji wraz z przystanią wodną oraz towarzyszącą zabudową noclegową i gastronomiczną[12].

W 2011 roku na terenie osiedla znajdowały się następujące obiekty sportowe i rekreacyjne[12]:

  • dwa zespoły typu Orlik 2012 – ul. Śląska 7, ul. Nowogrodzka 3
  • przystań kajakarska – ul. Nadrzeczna 2
  • trzy place zabaw – ul. Graniczna 12, ul. Staroszkolna 12, w parku nad Starym Kanałem w rejonie ul. Wrocławskiej.

Osiedle posiada ścieżkę rowerową biegnącą wzdłuż Kanału Bydgoskiego oraz wzdłuż linii tramwajowej do dworca PKP. Studium transportowe Bydgoszczy przewiduje realizację m.in. drogi rowerowej wzdłuż ulic Grunwaldzkiej, Czarna Droga, Bronikowskiego[12].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Okola znajdują się liczne pomniki przyrody: dąb szypułkowy przy ul. Młyńskiej o obwodzie w pierśnicy ponad 400 cm, wiąz szypułkowy na terenie cmentarza Starofarnego. W drzewa o wymiarach pomnikowych obfitują promenady wiodące wzdłuż Starego Kanału Bydgoskiego. Znajduje się tam m.in. 15 szt. olsz czarnych, 2 szt. klonów srebrzystych, 11 szt. „Topoli Wilhelma” o obwodach 265–500 cm[14].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okres staropolski[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej połowie XVII wieku na terenie dzisiejszego Okola znajdowały się ogrody, należące do miasta Bydgoszczy, wydzierżawiane mieszczanom[15]. W 1745 roku bydgoska rada miejska wydzierżawiła na prawie olęderskim folwark Wielkie Okole Franciszkowi i Salomei Więckiewiczom i ich sukcesorom na okres 40 lat[16].

Okres zaboru[edytuj | edytuj kod]

Na początku XIX w. posiadłości Okola rozdzielono na dwie części: Okole 1A (przy ul. Nadrzecznej) i Okole 1B (u zbiegu dzisiejszych ulic Śląskiej i Chełmińskiej)[17]. W 1818 r. radca budowlany Ernst Conrad Peterson nabył prawo do korzystania z dziedzicznej dzierżawy obu majątków. W Okolu 1A znajdowały się: dom mieszkalny, stajnia, czworaki oraz cegielnia, natomiast w Okolu 1B cztery domy mieszkalne. Petersonowie pozostali właścicielami Okola aż do 1945 roku. W pierwszej połowie XIX wieku zaczęli dzielić majątki na parcele, tworząc małe gospodarstwa zasiedlane przez osadników[17]. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 roku podaje, że we wsi i folwarku Okole mieszkało 115 osób (60 ewangelików, 55 katolików) w 16 domach[18]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 roku wieś Okole należała do majątku ziemskiego należącego do miasta Bydgoszczy[19].

Tereny między ul. Grunwaldzką i starym Kanałem należały dawniej do Wielkiego Wilczaka. Dopiero po wybudowaniu Kanału oddzieloną część Wilczaka nazwano Colonie Wilczak, a następnie Schleusenau. Na początku XIX wieku na Okolu założono również najstarszy zachowany bydgoski cmentarz zwany Starofarnym.

W II połowie wieku przez Okole poprowadzono linie kolejowe: Pruską Kolej Wschodnią Berlin-Królewiec (1851), linię do Inowrocławia (1872), Poznania (1895) i wąskotorową do Koronowa (1895)[17]. Rozwój kolei na Okolu stanowił dla gminy perspektywę rozwoju. Z czasem dawne majątki ziemskie w całości rozparcelowano, a na działkach powstały ulice i domy mieszkalne. W 1860 roku znajdowało się tu 56 budynków, a w roku 1880 – 160, w tym kilkanaście dwupiętrowych. Mieszkało tu wielu urzędników i pracowników kolejowych. Wtedy też miał miejsce dynamiczny rozwój rzemiosła i kupiectwa: księga adresowa z roku 1910 donosi, że działało tu 7 piekarń, 14 wyszynków (w tym 5 restauracji), 7 sklepów spożywczych, 16 szewców, 5 krawców, 9 rzeźników, 6 stolarni. Na terenie Okola znajdowały się także duże przedsiębiorstwa, m.in. Garbarnia Buchholza (późniejsza fabryka obuwia „Kobra”, obecnie obiekty należą do Wyższej Szkoły Gospodarki) oraz fabryka sygnałów kolejowych C. Fiebrandta przy ulicy Grunwaldzkiej (późniejsza Belma). Przy należącej do miasta obecnej ulicy Jackowskiego istniała spółdzielnia mleczarska Szwajcarski Dwór[20]. Natomiast przy ul. Nadrzecznej funkcjonowała cegielnia Petersona, założona w 1808 roku. W wyrobiskach powstał zbiornik wodny, a obok nad Brdą mieściło się pierwsze w Bydgoszczy kąpielisko[17].

W zabudowie Okola do ok. 1875 roku dominowały skromne parterowe domy kryte dwuspadowymi dachami, później zaczęto wznosić kamienice czynszowe, zbliżone wystrojem i formą do budowanych w Śródmieściu Bydgoszczy. Przy ul. Grunwaldzkiej 37 w kamienicy urządzono aptekę „Pod Złotym Lwem”, której figura na frontonie budynku do dziś patronuje aptece. Pod koniec XIX wieku powstały udane pod względem urbanistycznym projekty zabudowy części Okola położonej nad Brdą (m.in. kamienice przy ul. Długosza: wszystkie powstałe wówczas kamienice są zbliżone wielkością), zbudowano je na równo wytyczonych działkach, a wewnątrz każdego kwartału funkcjonują tereny zielone, częściowo zabudowane oficynami[21]. Na początku XX wieku powstała stylowa zabudowa ul. Jackowskiego[22][23], a w pierwszym dziesięcioleciu XX w. zabudowano kamienicami południowy skraj Okola nad Kanałem Bydgoskim – ulice Kanałowa, Nowogrodzka, Staroszkolna. W 1913 roku ukończono budowę zboru ewangelickiego pw. św. Jana (po 1945 r. kościół św. Wojciecha)[17].

Pierwsza szkoła powszechna na Okolu powstała w I połowie XIX w. przy ul. Staroszkolnej[17]. W 1879 roku wzniesiono budynek gminnej szkoły ludowej (niem. Gemeindeschule Schleusenau) przy ul. Nowogrodzkiej, rozbudowany w 1898 r. do pełnienia roli szkoły podwójnej (niem. Doppel Volksschule, dla dziewcząt i chłopców)[17].

Na początku XX wieku Okole było dzielnicą o charakterze przemysłowo-rzemieślniczym z miejską zabudową składającą się z kamienic czynszowych o zdobionych fasadach. Już w 1898 r. uzyskało połączenie tramwajowe z centrum miasta wzdłuż ul. Grunwaldzkiej[24]. Dzielnica otoczona była ciekami wodnymi i przecięta liniami kolejowymi, co wymusiło budowę licznych mostów. Jako pierwsze powstały w 1851 r. mosty kolejowe nad Brdą, a w 1865 r. most Wiktorii (od 1920 r. im. Królowej Jadwigi). W latach 1910–1915 dokonano modernizacji Kanału Bydgoskiego poprzez budowę nowego cieku wodnego (z dwiema śluzami) o długości 1,63 km. W ten sposób Okole zostało ze wszystkich stron otoczone wodami i znalazło w rezultacie na Wyspie Kanałowej (niem. Canalwerder). W latach 1893, 1907, 1909, 1913 i 1919 władze pruskie podejmowały próby włączenia całego Okola w granice administracyjne Bydgoszczy, lecz realizację przedsięwzięcia odłożono ze względu na ówczesną sytuację polityczną Niemiec (m.in. obawiano się żywiołu polskiego mieszkającego w gminach podmiejskich)[4].

W 1898 roku na Okolu pojawiły się pierwsze tramwaje bydgoskie, kiedy przedłużono linię „czerwoną” z ul. Poznańskiej wzdłuż ul. Świętej Trójcy i ul. Grunwaldzkiej do dworca Bydgoszcz Wąskotorowa (skrzyżowanie ul. Grunwaldzkiej i ul. Czarna Droga)[25].

Urzędowy spis z 1910 roku wykazał, że w gminie Okole było 340 budynków i 6858 mieszkańców, spośród których 1102 posługiwało się językiem polskim, 5685 – niemieckim, a 44 – hebrajskim[15].

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1920 roku Okole zostało włączone razem z innymi gminami podmiejskimi w obszar administracyjny Bydgoszczy[26]. Było wówczas obok Wilczaka, Szwederowa i Bielaw najbardziej zurbanizowanym z nowo włączonych osiedli. Obraz narodowościowy zmienił się na rzecz wyraźnej przewagi żywiołu polskiego. Mimo tego przez cały okres międzywojenny nie było na terenie Okola świątyni katolickiej. Przy ul. Staroszkolnej urządzono jedynie kaplicę ss. elżbietanek.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenie Okola w budynku przy ul. Nowogrodzkiej funkcjonowała siedmioklasowa Publiczna Szkoła Powszechna Męska im. Adama Mickiewicza. Była to szkoła koedukacyjna, od 1932 roku podzielona na część męską (im. Adama Mickiewicza) i żeńską (im. Stefana Batorego)[27]. W latach 20. XX w. szkoła polska mieściła się w jednym budynku z ewangelicką szkołą niemiecką. Zadrażnienia wynikające z koegzystencji obu placówek zmniejszono w 1933 roku przez przeniesienie szkoły niemieckiej do innego budynku szkolnego[28].

W dwudziestoleciu międzywojennym nad Brdą funkcjonowały kąpieliska, m.in. „Riwiera” u wylotu ul. Jasnej, gdzie istniała wypożyczalnia łodzi i kajaków[17]. Naprzeciw znajdowała się tzw. „kąpielnia wojskowa”. W 1932 przy ul. Kraszewskiego założono Polską Spółkę Akcyjną „Persil”.

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Po II wojnie światowej opuszczony zbór ewangelicki przekazano katolikom jako filię parafii św. Trójcy. W 1946 r. świątynia została kościołem parafialnym św. Wojciecha. W 1958 r. przy ul. Grunwaldzkiej wzniesiono okazały Dom Kultury „Belmy”, którego architektura nawiązywała do socrealizmu. Był to drugi po Filharmonii Pomorskiej obiekt użyteczności publicznej końca lat 50. zrealizowany w dużej skali architektonicznej. Po 1989 sprzedany Wielkopolskiemu Bankowi Kredytowemu, następnie mieścił Bank Zachodni, a obecnie znajduje się w nim Kujawsko-Pomorski Urząd Skarbowy.

W 1945 w domu przy ul. Jasnej 23 zamieszkał Feliks Stamm[29].

W latach 1955–1965 w wyniku przeglądu terenów leżących w obrębie obszaru zainwestowania miejskiego, uzbrojonych bądź łatwych do uzbrojenia, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej wyznaczyło na Okolu tereny nadające się pod zabudowę mieszkaniową. Niewielkie osiedla (w tym bloki 11-piętrowe) usytuowano m.in. przy ul. Jackowskiego, później wzniesiono również bloki mieszkalne przy ul. Czarna Droga[30].

W 1951 r. podczas remontu torowiska tramwajowego w ul. Grunwaldzkiej, przeniesiono go z jezdni na pobocze. Wykorzystano przy tym zdemontowane tory i sieć trakcyjną z Gubina i Kostrzyna nad Odrą. W 1959 r. przy ul. Grunwaldzkiej dobudowano drugi tor. W 1973 r. na wschodnim krańcu dzielnicy ukończono budowę tzw. węzła Grunwaldzkiego u zbiegu ul. Grunwaldzkiej i Nakielskiej. Zasypaniu uległ blisko kilometrowy odcinek Kanału Bydgoskiego z dwiema śluzami oraz mostem. W zamian urządzono szeroką arterię komunikacyjną (ul. Armii Czerwonej, obecnie ul. Focha). Odcięto również ul. Świętej Trójcy, a dwutorowe linie tramwajowe prowadziły w kierunku Wilczaka oraz ulicą Grunwaldzką. Kilka lat później z węzłem połączono ul. Królowej Jadwigi oraz zbudowano ul. Kruszwicką do placu Poznańskiego[25]. W 1973 r. zlikwidowano węzeł torowy przy ul. Świętej Trójcy i Kordeckiego. Od 1974 roku prowadzono budowę wiaduktu kolejowego nad ul. Grunwaldzką. W latach 1984–1987 przebudowano rondo Grunwaldzkie, przesuwając je bardziej na zachód i odcinając zarazem wylot z ul. Jackowskiego[23]. Dotychczasowa ul. Grunwaldzka na odcinku do ul. Granicznej stała się jednokierunkowa, zaś dla drugiego kierunku wybudowano drugą jezdnię, która zajęła częściowo teren cmentarza Starofarnego. Zlikwidowano wówczas linię tramwajową wzdłuż ul. Grunwaldzkiej. Ostatni tramwaj na Okole pojechał 25 czerwca 1984 roku[25].

Od lat 90. na terenie dawnej garbarni Buchholza istnieje campus niepublicznej Wyższej Szkoły Gospodarki. W willi fabrykanta Ludwiga Buchholza urządzono rektorat, natomiast w starej wozowni Akademicką Przestrzeń Kulturalną z galerią sztuki, salą widowiskową i Muzeum Fotografii. Cały teren o pow. 8 ha wzbogacono o nowe obiekty i tereny zielone. W 2012 ukończono budowę nowej linii tramwajowej z dworca kolejowego Bydgoszcz Główna przez most Władysława Jagiełły i wschodnią część Okola w kierunku centrum miasta. Budowie tramwaju towarzyszyła przebudowa skrzyżowań ulicy Królowej Jadwigi z ul. Garbary i Focha. W 2012 (a faktycznie lipcu 2013) rozpoczęto również budowę nad Brdą najwyższego (do 2019) budynku mieszkalnego w Bydgoszczy (16 kondygnacji naziemnych i 2 podziemne; 129 mieszkań) o nazwie Nordic Haven o wysokości 54 m[31][32], który zakończono w IV kwartale 2016 i oddano do użytku w roku 2017[33][34]. W 2014 na Okolu pojawiła się pierwsza w Bydgoszczy retrościana, czyli malowana w stylistyce lat przedwojennych reklama zdobiąca szczytową ścianę kamienicy przy ul. Garbary 9[35]. Kolejna pojawiła się wkrótce potem na początku ul. Grunwaldzkiej (2017)[36][37].

W kwietniu 2017 miasto podjęło decyzję o przeprowadzeniu remontów w najbardziej zdewastowanych budynkach na obszarze dzielnicy, tj. przy ulicy Jasnej 9, 12, 14, 17 i 18. Zlokalizowane tam mieszkania miały być przeznaczone dla nauczycieli[38]. Prace zakończono do 2021[39]. Rozebrano z kolei budynek nr 29[40].

W 2018 miała miejsce renowacja budynku przy skrzyżowaniu ul. Długosza i Łokietka. Równocześnie nadzór budowlany wydał nakazy remontów budynków przy ul. Długosza 14 (gdzie nad drzwiami wejściowymi pojawiła płaskorzeźba przedstawiająca mężczyznę z kapeluszu oraz reliefy nad oknami)[41], Królowej Jadwigi 5 i 7, Łokietka 2, 7 i 23-25, Śląskiej 3, Garbary 18 oraz Jackowskiego 23 i 26[42]. Remont konserwatorski kolejnej kamienicy przy ul. Śląskiej 11 zakończono w 2022; obiekt ten wyróżnia się otworem drzwiowym zwieńczonym nieregularną płyciną z dekoracją w formie liści kasztanowca, a także płaskorzeźbą głowy kobiety z rozwianymi włosami[43].

Również w 2018 na budynku przy ul. Garbary 27 powstał niewielki mural z Marianem Rejewskim[44].

W 2019 dokonano renowacji elewacji frontowej zabytkowego budynku z l. 1903-1904 przy ul. Garbary 20, z efektowną loggią nad wykuszem i znajdującym się ponad nią murem w konstrukcji szachulcowej. Inwestorem, projektantem i budowniczym obiektu był Wiktor Petrykowski, właściciel powstałego w 1901 pod nr 20-22 zakładu obróbki i składu drewna[45].

W listopadzie 2019 kolejarze dokonali usunięcia drzew, porastających skarpę nasypu kolejowego wzdłuż ulicy Czarna Droga[46].

W l. 2020-2021 przeprowadzono przebudowę budynku dawnego przedszkola sióstr zakonnych przy ul. Staroszkolnej 10 na siedzibę Centrum Edukacyjno-Społecznego i Muzeum Kanału Bydgoskiego[47][48][49]. Ponadto w 2020 roku ukończono realizację budynku BTBS przy ul. Młyńskiej[50] oraz przystąpiono do prac adaptacyjnych dawnej mleczarni przy ul. Jackowskiego 28 na mieszkania, którym towarzyszyć będzie odnowienie elewacji budynku. Podobnie remontowi zostanie poddany budynek na skrzyżowaniu ul. Jackowskiego i Łokietka[51] oraz dwukondygnacyjne budynki przy ul. Jasnej (nr 21, z lukarnami osadzonymi w spadzistym dachu oraz wejściem w formie przedproża; oraz 24, 26 i 28)[52]. Ponadto w latach 2020 przy ul. Jasnej 33 BTBS rozpoczął realizację pięciokondygnacyjnego budynku z mieszkaniami przeznaczonymi dla seniorów, bez barier architektonicznych, z ogólnodostępnym tarasem, windą i miniogrodem[53], który ukończono rok później[54]. Również w 2020 w miejscu dawnych szklarni z l. 60 i 70. przy ul. Czarna Droga 46 rozpoczęto realizację osiedla Rabatki[55], a firma Colian Developer na terenie dawnej fabryki Jutrzenki przy ul. Garbary 5 rozpoczęła budowę pięciopiętrowego budynku mieszkalnego z 162 mieszkaniami; znajdujący się tu masywny komin fabryczny został rozebrany i zrekonstruowany bliżej ulicy[56][57][58][59]. W 2022 rozpoczęła się realizacja budynku na skrzyżowaniu ulic Grunwaldzkiej i Wrocławskiej[60]

Kościoły i cmentarze[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Przez Okole przebiega sezonowa linia Bydgoskiego Tramwaju Wodnego[61].

Rada Osiedla[edytuj | edytuj kod]

Pod względem administracyjnym Okole tworzy jednostkę pomocniczą samorządu Miasta Bydgoszczy. Rada Osiedla Okole mieści się przy ul. Grunwaldzkiej 35[62].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Zabudowa Okola
    Zabudowa Okola
  • Ulica Królowej Jadwigi
    Ulica Królowej Jadwigi
  • Secesyjne zdobienia
    Secesyjne zdobienia
  • Kościół św. Wojciecha
    Kościół św. Wojciecha
  • Most Królowej Jadwigi
    Most Królowej Jadwigi
  • Most Władysława Jagiełły
    Most Władysława Jagiełły
  • Atos IT Services w Biznes Parku przy ul. Kraszewskiego
    Atos IT Services w Biznes Parku przy ul. Kraszewskiego
  • Figura alegoryczna na kamienicy przy ul. Chełmińskiej 12
    Figura alegoryczna na kamienicy przy ul. Chełmińskiej 12
  • Kamienica przy ul. Garbary 12
    Kamienica przy ul. Garbary 12
  • Kamienica przy ul. Jackowskiego 20
    Kamienica przy ul. Jackowskiego 20
  • Figura Królowej Jadwigi na kamienicy
    Figura Królowej Jadwigi na kamienicy
  • Portal kamienicy ul. Śląska 17
    Portal kamienicy ul. Śląska 17
  • Śląska 24
    Śląska 24
  • Kamienica ul. Kanałowa 8
    Kamienica ul. Kanałowa 8

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Oficjalny Serwis Bydgoszczy – Liczba ludności w jednostkach urbanistycznych. bydgoszcz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-21)].
  2. ↑ a b Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996.
  3. ↑ Bielany to niewielkie przedmieście między dzisiejszymi ulicami: Artura Grottgera i Maksymiliana Jackowskiego, Kanałem Bydgoskim i ulicą Garbary – włączone do Bydgoszczy w 1870 roku. Są to tereny dawnego Okola, do 1939 roku nazywane Bielanami. Ulica Bielany biegnąca wzdłuż północnej strony Kanału została zlikwidowana w czasie budowy ronda Grunwaldzkiego. Nazwa pochodzi od bielenia tkanin i lin. Jeszcze w XIX wieku produkowano tam liny wykonywane z włókien różnego rodzaju – za: Kuczma Rajmund: Mała encyklopedia Bydgoszczy – hasło „B”. [w:] Kalendarz Bydgoski 1991.
  4. ↑ a b Licznerski Alfons: Rozwój terytorialny Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska II.
  5. ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy. Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy – załącznik nr 1 do uchwały nr L/756/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 15 lipca 2009 r.
  6. ↑ Plan Rozwoju Bydgoszczy na lata 2009–2015. Miejski Plan Operacyjny. Załącznik do Uchwały XLV/632/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 1 kwietnia 2009 roku.
  7. ↑ Przy szkole na Okolu powstanie nowa sala gimnastyczna.
  8. ↑ Bydgoski Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 3 przy ul. Granicznej świętował 50-lecie działalności.
  9. ↑ Oficjalny Serwis Bydgoszczy – Legendy i przypowieści dotyczące miasta Bydgoszcz.
  10. ↑ Rogalski Bogumił: Charakterystyka i niektóre uwagi do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska XVI.
  11. ↑ Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy na lata 2007–2015.
  12. ↑ a b c d Tereny wypoczynku i rekreacji w Bydgoszczy – diagnoza stanu istniejącego i kierunku rozwoju. Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy. Załącznik do Uchwały nr XXXV/731/12 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 listopada 2012 roku.
  13. ↑ Estetycznie i zielono na nowym skwerze.
  14. ↑ Renata Kaja, Bydgoskie pomniki przyrody, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1995, ISBN 83-85860-32-0, OCLC 749523197.
  15. ↑ a b Aneks nr 2. Zarys dziejów osad miejskich oraz miejscowości przyłączonych do Bydgoszczy do 1939 roku. [w:] Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 852–873.
  16. ↑ Bartowski Krzysztof: Udział starostwa i wójtostwa bydgoskiego w kolonizacji holenderskiej. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 1.
  17. ↑ a b c d e f g h Gordon Wincenty: Nasze dzielnice (III) Okole. [w:] Kalendarz Bydgoski 1973.
  18. ↑ Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833.
  19. ↑ Jan Nepomucen Bobrowicz: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Lipsk: Księgarnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 423.
  20. ↑ Tragiczny początek wojny.
  21. ↑ Okole – coraz więcej kamienic z estetycznymi elewacjami.
  22. ↑ Łukasz Antczak Na Okolu coraz ładniej. Jackowskiego pięknieje w oczach.
  23. ↑ a b Ta ulica jest ślepa, ale za to coraz ładniejsza.
  24. ↑ Rasmus Hugo: Od tramwaju konnego do elektrycznego. [w.] Kronika Bydgoska XVII 1995. Bydgoszcz 1996.
  25. ↑ a b c Sitarek Stanisław, Walczak Dariusz: Bydgoskie tramwaje w latach 1888–2012. Eurosprinter 2012.
  26. ↑ Rada Osiedla Okole: Historia osiedla Okole. [dostęp 2010-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-24)].
  27. ↑ Derkowska-Kostkowska Bogna: Szkoła przy ul. Nowogrodzkiej 3. [w.] Bydgoszcz w stronę Okola. Urząd Miasta Bydgoszczy – Rada Osiedla Okole. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-921725-0-7.
  28. ↑ Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 651–700.
  29. ↑ Bydgoszcz z 1953 roku. Niezwykły film z legendarną postacią.
  30. ↑ Wargin Renata: Gospodarka mieszkaniowa w Bydgoszczy w okresie powojennym. [w:] Kronika Bydgoska VI.
  31. ↑ Tak wygląda centrum Bydgoszczy z wysokościowca Nordic Haven [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-17].
  32. ↑ https://web.archive.org/web/20161025201600/http://www.nordicdevelopment.pl/pl/nordic-haven.html dostęp 2016-02-04.
  33. ↑ Nordic Haven doceniony.
  34. ↑ Tak wygląda Bydgoszcz z najdroższego apartamentu Nordic Haven.
  35. ↑ Marta Leszczyńska Coraz ładniej przy węźle Garbary. Będą kolejne remonty.
  36. ↑ Nowe tynki i kolory na Okolu.
  37. ↑ Marta Leszczyńska Zamiast billboardów nowa retrościana. I będą kolejne.
  38. ↑ Małgorzata Czajkowska Nowe domy w mieście. Ze specjalnym przeznaczeniem.
  39. ↑ Ulica Jasna zmienia oblicze.
  40. ↑ Była rudera na Okolu, będzie nowy dom. Działka poszła za prawie pół miliona złotych.
  41. ↑ Mężczyzna w kapeluszu na elewacji po remoncie.
  42. ↑ Okole nam ładnieje. Kolejna kamienica po remoncie.
  43. ↑ Dbamy o zabytki. Metamorfozy wiekowych kamienic.
  44. ↑ Powstał drugi mural z Marianem Rejewskim. Gdzie go szukać?
  45. ↑ Wypiękniała zabytkowa kamienica przy ul. Garbary.
  46. ↑ Po wielkiej wycince przy Czarnej Drodze pojawiły się nowe drzewa. Mało.
  47. ↑ Małgorzata Czajkowska W środku muzeum, wypożyczalnia kajaków – obok. Pomysł na Okole.
  48. ↑ Kajakiem na Kanale Bydgoskim. Zbudują centrum na Okolu.
  49. ↑ Inwestycja nad kanałem. Muzeum, centrum edukacji, wypożyczalnia kajaków.
  50. ↑ Zawisła wiecha na nowym bloku Bydgoskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego.
  51. ↑ W dawnej mleczarni powstaną mieszkania, Express Bydgoski 10.02.2020.
  52. ↑ Na Okolu też będzie ładniej. Jak jest teraz na Jasnej. A jak było w roku 1953.
  53. ↑ W Bydgoszczy powstaje kolejny budynek mieszkalny dla seniorów.
  54. ↑ Bydgoszcz, Jasna 33.
  55. ↑ Jeżom z Rabatek nic nie zagrozi. Inwestor nowego osiedla zatroszczył się o ssaki.
  56. ↑ Jest nowy projekt apartamentów w miejscu fabryki Jutrzenki. Przesuną komin.
  57. ↑ Była tam Jutrzenka, powstanie budynek mieszkalny. Z fabrycznym kominem.
  58. ↑ Mieszkania w Bydgoszczy. Nie tylko Nowy Port, Garbary już się zmieniają.
  59. ↑ Deweloper rozebrał zabytkowy komin Jutrzenki w Bydgoszczy. I odbudował w innym miejscu.
  60. ↑ Nowa inwestycja na Okolu. Rozpoczęła się budowa apartamentów przy ul. Grunwaldzkiej 25.
  61. ↑ Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy: Schematy sieci komunikacji zbiorowej w Bydgoszczy. [dostęp 2010-03-15].
  62. ↑ Okole Bydgoszcz [online], okole.bydgoszcz.pl [dostęp 2022-04-28] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Derkowska-Kostkowska Bogna: Bydgoszcz w stronę Okola. Urząd Miasta Bydgoszczy – Rada Osiedla Okole. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-921725-0-7.
  • Gordon Wincenty: Nasze dzielnice (III) Okole. [w:] Kalendarz Bydgoski 1973

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

dzielnice i osiedla Bydgoszczy
Górny Taras
Dolny Taras
Dzielnica Wschodnia (Fordon)
Zachodnie osiedla willowe
Północny Pas Rekreacyjny
Dawne wsie i osady
Części miasta według TERYT

Herb Bydgoszczy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okole_(Bydgoszcz)&oldid=73031581”