Ofiara składana Panowi
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | ok. 1771 |
| Medium | olej na płótnie |
| Wymiary | 32,5 × 24 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Ofiara składana Panowi[1] lub Ofiara składana Priapowi[2] (hiszp. El Sacrificio a Pan lub El Sacrificio a Príapo) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828). Obraz należy do prywatnej kolekcji w Saragossie[3][4].
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
W 1770 Goya wyjechał do Włoch, gdzie udawali się utalentowani artyści epoki, aby studiować i obcować ze sztuką. Był wtedy młodym i jeszcze nieznanym artystą, którego oryginalny styl dopiero się kształtował. W przeciwieństwie do innych, licznych stypendystów, był zmuszony sam pokryć koszty zagranicznego pobytu[1]. Z tego okresu zachowały się nieliczne dzieła, charakteryzujące się łączeniem francuskiego i włoskiego stylu barokowego i rokoka, inspirowane dziełami Corrado Giaquinto, Tiepola i Fragonarda, a także neoklasycyzmem w temacie i kompozycji[5]. We Włoszech namalował kilka dzieł o tematyce mitologicznej, m.in. Ofiara składana Panowi i Ofiara składana Weście (prawdopodobnie pendanty) oraz Wenus i Adonis. Były to obrazy o zredukowanym formacie dostosowane do gustu klientów, artysta malował je i sprzedawał, aby zarobić na swoje utrzymanie[6].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiona scena rozgrywa się w lesie lub ogrodzie. Ubrana w białą szatę kapłanka wznosi złotą misę w kierunku ityfallicznej rzeźby bóstwa, prosząc je o płodność. Figura prawdopodobnie przedstawia Pana – opiekuna lasów i pól według greckiej mitologii, a także boga męskiej płodności i seksualności. Możliwe także, że jest to posąg Priapa, boga płodności i urodzaju. Pan był zwykle przedstawiany z pełnymi ramionami i rękami oraz koźlimi nogami. Na obrazie widoczna jest herma – półpostać męska bez rąk, oparta na pilastrze, figura często ustawiana w ogrodach. Typowy dla wizerunków Priapa jest także widoczny na obrazie fallus we wzwodzie. U stóp rzeźby znajduje się ołtarz, na którym ustawione są inne naczynia używane w rytuale libacji. Przy ołtarzu klęczy młoda półnaga dziewczyna w niebieskim stroju. Jest odwrócona plecami, jedną ręką dotyka bożka, a drugą przechyla dzban, z którego wylewa się wino, symbolizujące utratę dziewictwa[6][7].
Atrybucja[edytuj | edytuj kod]
W prawym dolnym rogu widnieje podpis GOYA, jednak obraz budzi wątpliwości co do autorstwa. Tradycyjnie jest łączony z Ofiarą składaną Weście, ze względu na tematykę mitologiczną, cechy malarstwa Goi z okresu rzymskiego i te same wymiary. Płótno Ofiary składanej Panowi zostało powiększone, tak aby uzyskać te same wymiary, co jego rzekomy pendant. Ponadto istnieje druga wersja tego dzieła, która w latach 80. XX wieku znajdowała się w prywatnej kolekcji w Paryżu i prawdopodobnie nie jest autorstwa Goi. W tej wersji postać bożka została znacznie zmodyfikowana, dodano elementy typowe dla ikonografii Pana[6]. Według Roberta Hughesa trudno jest jednoznacznie potwierdzić autorstwo Goi, gdyż wielu hiszpańskich malarzy uczących się we Włoszech tworzyło podobne dzieła[1].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
W czerwcu 1913, wchodzący w skład kolekcji Eugène’a Kramera obraz, został sprzedany na aukcji w Paryżu. Zakupił go Maurice Bouilloux-Lafont, minister stanu Księstwa Monako. W 1953 obraz przeszedł do szwajcarskiej kolekcji prywatnej. Razem z rzekomym pendantem został po raz pierwszy zaprezentowany publiczności w 1954 przez José Milicua. Później należał do kolekcji José Gudiola, a następnie do jego spadkobierców. Obecnie znajduje się w kolekcji prywatnej w Saragossie[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: W.A.B., 2006, s. 47–48. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 28–29. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ Pierre Gassier, Juliet Wilson Bareau: Vida y obra de Francisco Goya: reproducción de su obra completa, pinturas, dibujos y grabados. Barcelona: Juventud, 1974, s. 82. ISBN 84-261-5682-7.
- ↑ Luciano di Pietro, Alfredo Pallavisini, Claudia Gianferrari: Geniusze sztuki: Goya. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 86–87. ISBN 83-03-01424-2.
- ↑ Goya e Italia. Joan Sureda (red.). Zaragoza: Turner / Fundación Goya en Aragón, 2008, s. 93. ISBN 978-84-7506-807-7.
- ↑ a b c d El Sacrificio a Pan. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-08-22]. (hiszp. • ang.).
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez, Gonzalo Anes, Jeannine Baticle, Nigel Glendinning, Fred Licht, Teresa Lorenzo de Márquez: Goya y el espíritu de la Ilustración. Madrid: Museo del Prado, 1988, s. 146–147. ISBN 84-86022-28-2.