Oddział Wydzielony Rzeki Wisły
Oddział Wydzielony rzeki Wisły (OW „Wisła”) – oddział Polskiej Marynarki Wojennej wydzielony pod koniec marca 1939 z Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej i przebazowany na Wisłę. Od lipca 1939 bazą oddziału był port w Brdyujściu, położony w miejscu ujścia Brdy do Wisły. W czasie kampanii wrześniowej podlegał Armii „Pomorze”. Dowodził nim komandor ppor. Roman Kanafoyski.
Skład oddziału[edytuj | edytuj kod]
W skład OW rzeki Wisły wchodziły okręty:
- ciężki kuter uzbrojony (CKU) ORP Nieuchwytny
- ścigacz rzeczny (kuter uzbrojony) KU-30
- kutry uzbrojone holownicze: KU-4, KU-5
- kuter uzbrojony łączności KU-6
- kutry meldunkowe: KM-12, KM-13
- okręt sztabowy „Hetman Żółkiewski"
Walki oddziału[edytuj | edytuj kod]
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, OW rzeki Wisły wziął aktywny udział w walkach z Niemcami. 2 września okręty flotylli, stacjonując w Brdyujściu, odpierały nalot bombowców na most w Fordonie, zestrzeliwując 3 niemieckie samoloty. 3 września okręty wzięły udział w przeprawie przez Wisłę pod wsią Strzelce Dolne oddziałów otoczonego i naciskanego przez wojska niemieckie 2 pułku szwoleżerów. Miały następnie uczestniczyć w przeprawie spod Świecia wycofujących się oddziałów 9. i 27 Dywizji Piechoty, lecz nie doszło do tego na skutek – fałszywej, jak się później okazało – informacji o zajęciu Świecia przez nieprzyjaciela. 3 i 4 września okręty uczestniczyły swoimi karabinami maszynowymi w osłonie przed lotnictwem mostów w Toruniu. W nocy 5/6 września, wykorzystując brandery wykonane z kajaków i miny pływające, flotylla zniszczyła przeprawę niemieckiej 3 DP pod Topólnem. 6 września, wobec polskiego odwrotu, została skierowana do Włocławka.
9 września rano OW „Wisła” otrzymał rozkaz wycofania się w górę rzeki do Modlina. Okazało się to jednak zadaniem niewykonalnym dla większości okrętów z powodu niskiego stanu wody w Wiśle i występowania dużych mielizn. Część kutrów i jednostki pomocnicze (krypy) pozostały pod Dobrzyniem. ORP Nieuchwytny i kutry meldunkowe KM-12 i KM-13 pozostały przed Płockiem, nie mogąc sforsować mielizny koło Brwilna. Jedynie ścigacz KU-30 zdołał sforsować przeszkody i przedarł się przez opanowane przez nieprzyjaciela Płock oraz Wyszogród do Modlina, pomimo ostrzału z brzegu oraz zawalonych mostów na rzece w Płocku i Wyszogrodzie. Pozostałe jednostki uległy samozatopieniu 10 września, a KU-30 został samozatopiony przed kapitulacją Modlina.
Polegli w działaniach OW Wisła[edytuj | edytuj kod]
| Lp. | Imię i nazwisko | stopień | data śmierci | miejsce śmierci |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kazimierz Chojnacki | st. marynarz | 17 września 1939 | Brzozów |
| 2 | Jerzy Hełm | mat nadterm. | 19 września 1939 | Śladów |
| 3 | Ryszard Jerzyński | st. marynarz | ||
| 4 | Aleksy Jung | bosmanmat | 17 września 1939 | Aleksandrów |
| 5 | Edward Kowalczuk-Kochanowski | mat nadterm. | druga dekada września 1939 | |
| 6 | Edmund Łukaszewski | st. marynarz nadterm. | 18 września 1939 | Śladów |
| 7 | Stanisław Lipiński | st. marynarz | 18 września 1939 | Śladów |
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Wiesław Dyskant: Oddział wydzielony „Wisła” : zarys działań bojowych OW „Wisła” Flotylli Rzecznej we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06774-0.
- Jerzy Pertek: Wielkie dni małej floty. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1981.
