Oczeret
 Kępa oczeretu jeziornego | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | oczeret | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Schoenoplectus (Rchb.) Palla Verh. K. K. Zool.-Bot. Ges. Wien 38 (Sitzungsber.): 49. Mar (sero) 1888 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Schoenoplectus lacustris (Linnaeus) Palla[3] | |||
| Synonimy | |||
| | |||
Oczeret (Schoenoplectus (Rchb.) Palla) – rodzaj roślin kłączowych z rodziny ciborowatych (Cyperaceae). W zależności od ujęcia systematycznego obejmuje ok. 18 gatunków[4] lub ok. 77[5]. Niezależnie od ujęcia rodzaj jest kosmopolityczny[4]. W Polsce występują cztery gatunki (najpospolitszym jest oczeret jeziorny).
Są to rośliny wodne i bagienne, których kłącza mogą rosnąć w warunkach beztlenowych[6]. Oczeret jeziorny w różnych krajach europejskich bywa używany do fitoremediacji zbiorników. Pędy roślin różnych gatunków (zwłaszcza S. lacustris, S. californicus, S. triqueter) wykorzystywane były i są jako materiał plecionkarski. Kłącza S. californicus były spożywane[6].
Oczeret tworzy rodzaj szuwaru – zespołu roślinności nazywanego szuwarem oczeretowym. Potocznie nazwa oczerety bywa także stosowana w odniesieniu do innych typów szuwarów, zwłaszcza ze związku Phragmition.
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Nawet w wąskim ujęciu rodzaju ma on zasięg kosmopolityczny, aczkolwiek z wyłączeniem obszarów okołobiegunowych (Archipelag Arktyczny, Grenlandia i Islandia) i niektórych obszarów w strefie równikowej (m.in. Amazonia, część Afryki Środkowej, niektóre wyspy Archipelagu Malajskiego[4].
- Gatunki flory Polski[7]
Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[7], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]
- oczeret amerykański Schoenoplectus americanus (Pers.) Volkart – w Polsce wymarły
- oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris (L.) Palla)
- oczeret Kalmusa Schoenoplectus ×kalmusii (Abrom., Asch. & Graebn.) Palla ≡ Schoenoplectus × carinatus nothosubsp. carinatus
- oczeret sztyletowaty Schoenoplectus mucronatus (L.) Palla ≡ Schoenoplectiella mucronata (L.) J.Jung & H.K.Choi
- oczeret Tabernemontana Schoenoplectus tabernaemontani (C. C. Gmel.) Palla
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
W wąskim ujęciu należą tu tylko rośliny wieloletnie o długim, płożącym lub podnoszącym się kłączu (zaliczane tu dawniej gatunki o kłączu skróconym i kępiastym pokroju wyłączone zostały w rodzaj Schoenoplectiella). Pędy nadziemne pojedyncze lub skupione w pęczki po kilka, z węzłami tylko u nasady[8]. Orzeszki gładkie, w warstwie zewnętrznej budowane przez komórki izodiametryczne lub podługowate[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rośliny tu zaliczane pierwotnie w ujęciu Karola Linneusza tworzyły sekcję w obrębie szeroko przez niego ujmowanego rodzaju cibora Cyperus[5]. Wyłączone w odrębny rodzaj były ujmowane jako takson obejmujący ok. 77 gatunków[5]. Na początku XXI wieku badania molekularne wykazały, że rodzaj w tak szerokim ujęciu jest polifiletyczny – część gatunków wraz z typowym, tworząca sekcje Schoenoplectus i Malacogeton, wchodzi w skład kladu wspólnie z Actinoscirpus, podczas gdy pozostałe dwie sekcje (Actaeogeton i Supini) tworzą odrębny klad, bliższy m.in. rodzajowi ponikło Eleocharis. Te dwie ostatnie sekcje wyodrębnione zostały w efekcie w osobny rodzaj Schoenoplectiella[8]. W obrębie rodzaju Schoenoplectus zachowano dwie pierwsze wymienione sekcje obejmujące ok. 18 gatunków[8][4].
- Wykaz gatunków (wąskie ujęcie według Plants of the World online)[4]
- Schoenoplectus acutus (Muhl. ex Bigelow) Á.Löve & D.Löve
- Schoenoplectus americanus (Pers.) Volkart – oczeret amerykański
- Schoenoplectus californicus (C.A.Mey.) Soják
- Schoenoplectus × carinatus (Sm.) Palla
- Schoenoplectus × contortus (Eames) S.G.Sm.
- Schoenoplectus deltarum (Schuyler) Soják
- Schoenoplectus ehrenbergii (Boeckeler) Soják
- Schoenoplectus etuberculatus (Steud.) Soják
- Schoenoplectus × flevensis (D.Bakker) Lansdown & Rumsey
- Schoenoplectus halophilus Papch. & Laktionov
- Schoenoplectus heterochaetus (Chase) Soják
- Schoenoplectus × kuekenthalian us (Junge) D.H.Kent
- Schoenoplectus lacustris (L.) Palla – oczeret jeziorny
- Schoenoplectus litoralis (Schrad.) Palla
- Schoenoplectus nipponicus (Makino) Soják
- Schoenoplectus × oblongus (T.Koyama) Soják
- Schoenoplectus pungens (Vahl) Palla
- Schoenoplectus scirpoides (Schrad.) Browning
- Schoenoplectus × steinmetzii (Fernald) S.G.Sm.
- Schoenoplectus subterminalis (Torr.) Soják
- Schoenoplectus subulatus (Vahl) Lye
- Schoenoplectus tabernaemontani (C.C.Gmel.) Palla – oczeret Tabernemontana
- Schoenoplectus torreyi (Olney) Palla
- Schoenoplectus triqueter (L.) Palla
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-13] (ang.).
- ↑ Schoenoplectus (H. G. L. Reichenbach) Palla, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-01-28].
- ↑ a b c d e f g Schoenoplectus (Rchb.) Palla, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-28].
- ↑ a b c d S. Galen Smith, Schoenoplectus (Reichenbach) Palla, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-28].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d Eisuke Hayasaka, Delineation of Schoenoplectiella Lye (Cyperaceae), a Genus Newly Segregated from Schoenoplectus (Rchb.) Palla, „J. Jpn. Bot.”, 87, 2012, s. 169–186 [dostęp 2023-01-28].