Obóz zagłady
Obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) – obóz zorganizowany przez nazistowskie Niemcy w okresie II wojny światowej, funkcjonujący w ramach programu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, którego celem było natychmiastowe uśmiercanie przywożonych tam ludzi. Większość ofiar ginęła w ciągu kilkudziesięciu minut po przybyciu do obozu, a przy życiu utrzymywano jedynie niewielką liczbę więźniów, których praca była niezbędna do zapewnienia jego funkcjonowania[1][2]. Obozy zagłady zostały utworzone głównie na terytorium państwowym Polski, od 1939 okupowanym przez III Rzeszę.
W polskiej historiografii obozy zagłady określano także mianem: obozów straceń, obozów śmierci, ośrodków zagłady[3][4].
Obozy zagłady powstały i działały w celu planowej i masowej eksterminacji osób pochodzenia żydowskiego[3]. Służyły także fizycznej eliminacji Romów.
Najbardziej znanym niemieckim nazistowskim obozem, którego liczba ofiar była największa, był Auschwitz-Birkenau[5]. Był on jednak formalnie obozem koncentracyjnym, a funkcję ośrodka natychmiastowej eksterminacji pełnił wyłącznie jego podobóz Birkenau. Obozami zagłady sensu stricto były natomiast ośrodki w Chełmnie nad Nerem, Bełżcu, Sobiborze i Treblince[3][4]. Funkcję obozu koncentracyjnego i obozu zagłady do pewnego stopnia łączył również Majdanek[4][5]. Ponadto do grona obozów zagłady bywa zaliczany obóz w Małym Trościeńcu na Białorusi oraz Jasenovac w Niepodległym Państwie Chorwackim (określany mianem „Auschwitz Bałkanów”).
Idea powstania i funkcjonowania obozów zagłady jest uznawana za jedną z najczarniejszych kart historii ludzkości[6][7] i zasad humanizmu[8].
Historiografia Polski Ludowej przez dziesięciolecia przeinaczała prawdę na temat obozów zagłady. W szczególności starano się ukryć fakt, iż powstały one w celu eksterminacji ludności żydowskiej. W tym celu włączano ofiary żydowskie w poczet ofiar – „obywateli polskich”, a także kładziono akcent na zbrodnie popełnione w obozach koncentracyjnych, np. skupiając się na przeżyciach więźniów polskich czy zawyżając liczbę ofiar Auschwitz i Majdanka. Wyniki badań prowadzonych nad zbrodniami w obozach zagłady nie trafiały do szerszego grona odbiorców[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maranda 2002 ↓, s. 15–16.
- ↑ Marszałek 1996 ↓, s. 17–18.
- ↑ a b c Maranda 2002 ↓, s. 16.
- ↑ a b c Marszałek 1996 ↓, s. 17.
- ↑ a b Maranda 2002 ↓, s. 16–17.
- ↑ a b Maranda 2002 ↓, s. 15.
- ↑ Oświadczenie Sekretarza Generalnego ONZ Były Niemiecki Nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz – Birkenau Oświęcim, 18 listopada 2013 r.. W: UNIC Warsaw (Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie) [on-line]. unic.un.org.pl, 2013-11-20. [dostęp 2018-12-01].
- ↑ Bp Karl Lehmann: Przewodniczący Episkopatu niemieckiego – z okazji 50 rocznicy wyzwolenia obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. W: Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu [on-line]. cdim.pl, 1995-01-27. [dostęp 2019-02-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Maranda: Nazistowskie obozy zagłady. Opis i próba analizy zjawiska. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, 2002. ISBN 83-915036-6-6.
- Józef Marszałek. System obozów śmierci w Generalnym Gubernatorstwie i jego funkcje (1942–1943). „Zeszyty Majdanka”. XVII, 1996. ISSN 0514-7409.