O siłach moralnych w ustroju społecznym z powodu Towarzystwa ku wspieraniu Moralnych Interesów ludności polskiej pod panowaniem pruskiem

O siłach moralnych w ustroju społecznym z powodu Towarzystwa ku wspieraniu Moralnych Interesów ludności polskiej pod panowaniem pruskiem[1] – polityczny traktat programowy w formie broszury (136 stron[2]) autorstwa Romana Szymańskiego wydany w 1870 w Poznaniu[3].

Autor opisywał w swoim dziele trudną sytuację ludności polskiej pozostającej pod zaborem pruskim i wskazywał na negatywny proces germanizacji miast polskich, będących pod pruskim panowaniem. Miasta były według autora ważnym punktem obronnym żywiołu polskiego. Wskazywał, że jeśli w miastach Polacy dadzą się wyprzedzić i pokonać, to szyki ich będą przełamane. Wystosował apel do ziemiaństwa, by zwróciło baczniejszą uwagę na złą sytuację polskiego mieszczaństwa[3]. Ostrzegał, że sprawa polska ponosić będzie klęski w walce z niemczyzną, jeśli nie włączy do grona swoich obrońców szerokich mas społecznych (ludowych), a głównie drobnomieszczaństwa i zamożnych chłopów. Polsce bytu nie zapewnią ani Traktaty Wiedeńskie, ani historyczna prawda. Według Szymańskiego istotna jest przede wszystkim własna ciężka praca i zmysł polityczny. Tak sformułowany program był w wielu punktach zbieżny z linią polityczną wyznawaną przez wielkopolskie ziemiaństwo, ale zawierał też istotne nowości, tj. podjęcie kwestii mieszczańskiej w kontekście usamodzielnienia się tej warstwy od wpływu (patronatu) bardzo silnego w Wielkopolsce ziemiaństwa[4].

Traktat wzbudził duże zainteresowanie polskich czytelników, a program polityczny Szymańskiego został rozbudowany w kolejnym jego dziele: Wskazówka systematycznej agitacji wyborczej z 1873[3].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Karol Staniszewski, Działalność Towarzystwa Moralnych Interesów Ludności Polskiej pod panowaniem pruskim na rzecz szkolnictwa w świetle "Gazety Toruńskiej", w: Studia Gnesnensia, tom XXIX (2015), s.34, przypis
  2. ↑ Kurjer Poznański, nr 26/1913, s.8
  3. ↑ a b c red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 1, PWN, Warszawa-Poznań, 1988, s.377, ISBN 83-01-08194-5
  4. ↑ Witold Molik, Redaktor "Orędownika" (Roman Szymański), Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 30/3-4/1991, s.115
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_siłach_moralnych_w_ustroju_społecznym_z_powodu_Towarzystwa_ku_wspieraniu_Moralnych_Interesów_ludności_polskiej_pod_panowaniem_pruskiem&oldid=54489006”