ORP Sokół (1966)
 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Wodowanie | 2 września 1966 |
 Norweska KMW | |
| Nazwa | KNM Stord (S-308) |
| Wejście do służby | 1967 |
| Wycofanie ze służby | 2001 |
 Marynarka Wojenna | |
| Nazwa | ORP Sokół (294) |
| Wejście do służby | 4 czerwca 2002 |
| Wycofanie ze służby | 8 czerwca 2018 |
| Los okrętu | przeznaczony na okręt-muzeum |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość | 45,4 / 47,4 metra |
| Szerokość | 4,6 metra |
| Zanurzenie testowe | 180 m |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 1200 KM, 1 silnik elektryczny o mocy 1500 KM (po modernizacji 1800 KM), 1 śruba | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | zasięg / przy prędkości, |
| Uzbrojenie | |
| 8 torped | |
| Załoga | 18/21 |
ORP Sokół (294) – okręt podwodny Marynarki Wojennej typu Kobben, poprzednio norweski KNM Stord (S-308), zbudowany w stoczni Nordseewerke w Republice Federalnej Niemiec. Zwodowany w 1966 roku, do służby w marynarce norweskiej wszedł w roku 1967. Wycofany ze służby w 2001 roku, w roku 2002 został przekazany Polsce. Podniesienie bandery i nadanie imienia odbyło się 4 czerwca 2002 roku. Okręt został wycofany ze służby 8 czerwca 2018 roku.
Opis[edytuj | edytuj kod]
ORP Sokół jest jednostką typu 207 wybudowaną w 1966 roku dla Norweskiej Marynarki Wojennej jako KNM Stord. W odróżnieniu od okrętów oryginalnego projektu, został zbudowany ze stali magnetycznej, co miało na celu zwiększenie dopuszczalnej głębokości zanurzenia, zastosowano też w nim kilka innych mniejszych modyfikacji, względem jednostek typu 205[1].
-
ORP Sokół po remoncie -
Kiosk z wysuniętym peryskopem -
-
Widok od rufy
Służba[edytuj | edytuj kod]
KNM „Stord” (S-308) został zwodowany 2 września 1966 roku w zachodnioniemieckiej stoczni Nordseewerke, jako czternasty okręt typu 207, stanowiący modyfikację niemieckiego typu 205. W 1967 roku wszedł do służby w marynarce norweskiej, z której został wycofany w roku 2001. Został następnie przekazany nieodpłatnie polskiej marynarce wojennej, w której skład wszedł oficjalnie 4 czerwca 2002 roku pod nazwą ORP „Sokół” z numerem taktycznym 294. Służył w ramach dywizjonu Okrętów Podwodnych 3 Flotylli Okrętów, a ze służby został wycofany 8 czerwca 2018 roku[2].
W ciągu 16 lat służby pod biało-czerwoną banderą okręt przebył prawie 26000 mil morskich, wykonując 174 zanurzenia. W 2003 wygrał rywalizację w konkursie na „Przodujący okręt 3. Flotylli Okrętów” w grupie okrętów bojowych oraz o miano „Najlepszego okrętu w Marynarce Wojennej RP”[3].
Służbę zakończył 8 czerwca 2018 r. Ostatnim dowódcą był kmdr ppor. Łukasz Szmigiel[4].
Dowódcy okrętu[edytuj | edytuj kod]
- kpt. mar. Sławomir Wiśniewski
- kpt. mar. Tomasz Krasoń
- kpt. mar. Grzegorz Chomicz
- kmdr ppor. Piotr Pawłowski
- kmdr ppor. Roman Gęzikiewicz
- kmdr ppor. Tomasz Sołkiewicz
- kmdr ppor. Łukasz Szmigiel
Obiekt muzealny[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze przed wycofaniem ORP „Sokoła” ze służby Muzeum Marynarki Wojennej (MMW) w Gdyni rozpoczęło starania o jego przejęcie i udostępnienie do zwiedzania[5]. Zgodnie z doniesieniami prasowymi z 13 marca 2018 roku, Ministerstwo Obrony Narodowej wydało zgodę dla MMW na przekształcenie „Sokoła”, po zakończeniu jego służby w Marynarce Wojennej, w okręt-muzeum[6]. 11 października 2019 roku wiceminister obrony narodowej Wojciech Skurkiewicz zatwierdził ogłoszenie naboru wniosków o nieodpłatne przekazanie mienia ruchomego nr 4/2019/WWzS, zgodnie z którym chętni mogli wnioskować o nieodpłatne przekazanie „Sokoła”. Jednym z wnioskujących było MMW i jego wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MON[5]. 28 lipca 2020 roku MMW zawarło umowę z komendą Portu Wojennego Gdynia na formalne przejęcie „Sokoła”, zaś dzień później umowę z PGZ Stocznią Wojenną na wyciągnięcie okrętu na ląd, wyczyszczenie i odpowiednie przygotowanie do wyeksponowania[7][6].
Według pierwotnych planów, ORP „Sokół” miał stanąć w suchym doku obok Akwarium Gdyńskiego[4][8]. Zgodnie z przyjętą koncepcją okręt miał być zagłębiony w gruncie i częściowo przykryty taflami szkła imitującymi poziom wody, ponad który wystawać miała jedynie część kadłuba i kiosk. Projekt miał także umożliwiać zwiedzającym zejście pod taflę szkła i oglądanie okrętu od zewnątrz[9]. Realizowane przez PGZ Stocznię Wojenną w ścisłym uzgodnieniu i pod nadzorem pracowników Muzeum Marynarki Wojennej prace związane z przygotowaniem okrętu do ekspozycji obejmowały oczyszczenie, zakonserwowanie i pomalowanie kadłuba, wypolerowanie śruby napędowej oraz wycięcie w kadłubie dwóch otworów komunikacyjnych, umożliwiających wchodzenie i wychodzenie zwiedzającym[10][5][11][5]. Dokonano ponadto demontażu jednego z dwóch zespołów napędowych okrętu z myślą o uczynieniu z niego osobnego eksponatu w muzeum. W celu zwiększenia atrakcyjności turystycznej jednostki wysunięto i zakonserwowano jej zewnętrzny osprzęt tj. radar, antenę, peryskop, chrapy i lampy sygnalizacyjne[5]. W pozycji wysuniętej pozostawiono także specjalnie wykonany model torpedy w jednej z wyrzutni[5][11]. Po zakończeniu prac do kadłuba przyspawano podstawy, na których będzie on spoczywał[11]. Szacowany koszt przebudowy okrętu na cele muzealne wyniósł 10 milionów złotych[9].
17 listopada 2023 roku rozpoczął się proces umieszczenia okrętu na otwartej wystawie Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni[12]. Wówczas spoczywający na pontonie TRD-Voyager okręt został zaholowany z PGZ Stoczni Wojennej do nabrzeża Mola Południowego, gdzie zajął miejsce okrętu-muzeum ORP „Błyskawica”, który dzień wcześniej tymczasowo odholowano do gdyńskiego Portu Wojennego[13][12][14]. 21 listopada „Sokoła” umieszczono na dwóch samonośnych wózkach SPMT przeznaczonych do przewożenia ciężkich ładunków wielkogabarytowych, zaś dwa dni później okręt został przewieziony w rejon bulwaru Nadmorskiego gdzie mieści się siedziba Muzeum Marynarki Wojennej liczącą ponad 800 m trasą, która objęła m.in. skwer Kościuszki i aleję Topolową[15][16][17][18]. 24 listopada jednostka została posadowiona w docelowym miejscu – w niecce ekspozycyjnej przy Muzeum Marynarki Wojennej[19]. Udostępnienie jej do zwiedzania planowane jest na sezon letni 2024 roku[16][17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Eberhard Rőssler, The U-Boat s. 318.
- ↑ Drugi Kobben zakończył służbę w MW. zbiam.pl, 2018-06-08. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ Paweł Wojciechowski Kolejny polski okręt podwodny kończy służbę, trafi do muzeum. Kiedy zostaniemy bez żadnej jednostki?
- ↑ a b Ostatnie opuszczenie bandery na ORP Sokół. „Nowa Technika Wojskowa”. 7/2018, s. 6, lipiec 2018. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b c d e f Jarosław Cieślak: ORP Sokół blisko plaży. "Życie po życiu" polskich okrętów podwodnych Kobben [ANALIZA]. [w:] Siły Zbrojne [on-line]. defence24.pl, 2023-01-28. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ a b Rafał Muczyński: ORP Sokół w Muzeum Marynarki Wojennej. milmag.pl, 2020-07-30. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ Witold Rychter: ORP Sokół przekazany Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. [w:] Marynarka Wojenna RP [on-line]. okretypodwodne.edu.pl, 2020-07-30. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ Okręt podwodny stanie się atrakcją centrum Gdyni, „trojmiasto.pl” [dostęp 2018-03-15] (pol.).
- ↑ a b Paweł Wojciechowski: Okręt podwodny zakończył służbę i od razu trafił do muzeum. Ma być eksponatem w centrum Gdyni. 2020-08-08. [dostęp 2020-08-18].
- ↑ Muzealnicy z Gdyni zważyli okręt podwodny ORP "Sokół". [online], trojmiasto.wyborcza.pl, 6 grudnia 2021 [dostęp 2023-02-25].
- ↑ a b c Andrzej Nitka: Rozpoczął się transport Sokoła do Muzeum Marynarki Wojennej. zbiam.pl, 2023-11-19. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ a b Michał Sielski, Okręt podwodny "Sokół" już w centrum Gdyni [online], trojmiasto.pl, 17 listopada 2023 [dostęp 2023-11-19] (pol.).
- ↑ Ex-ORP Sokół: Od Okrętu Bojowego do Eksponatu Muzealnego. portalstoczniowy.pl, 2023-11-18. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ O jeden okręt więcej przy Nadbrzeżu Pomorskim w Gdyni. ORP „Sokół” będzie „pomnikiem wojennomorskiej techniki”. [w:] Polityka obronna [on-line]. portalobronny.se.pl, 2023-11-18. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ Michał Sielski: 350-tonowy kolos już na lądzie. Ma do przejechania 1 km. [w:] Wiadomości [on-line]. trojmiasto.pl, 2023-11-21. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ a b Piotr Weltrowski: ORP "Sokół" już na bulwarze Nadmorskim. [w:] Wiadomości [on-line]. trojmiasto.pl, 2023-11-23. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ a b Witold Rychter: Transport ulicami Gdyni okrętu podwodnego ORP Sokół. [w:] Marynarka Wojenna RP [on-line]. okretypodwodne.edu.pl, 2023-11-24. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ Transport ORP „Sokół” zakończony powodzeniem. Okręt dotarł do Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. [w:] Trójmiasto [on-line]. radiogdansk.pl, 2023-11-23. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
- ↑ Sylwia Bartosik: Okręt podwodny „Sokół” „wyląduje” przy Muzeum Marynarki Wojennej. radiokaszebe.pl, 2023-11-24. [dostęp 2023-11-24]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). ABC-CLIO, marzec 2007, s. 326-327. ISBN 1-85109-563-2.
- Eric Wertheim: Naval Institute Guide to Combat Fleets of the World: Their Ships, Aircraft, and Systems. Naval Institute Press, 2007, s. 560. ISBN 1-59114-955-X.