Northrop YA-13
 Northrop YA-13 – na zdjęciu widoczne są karabiny maszynowe w skrzydłach i dwie bomby przenoszone pod skrzydłami | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | Jack Northrop |
| Typ | samolot szturmowy |
| Konstrukcja | całkowicie metalowy dolnopłat |
| Załoga | 2 |
| Historia | |
| Data oblotu | 1933 |
| Lata produkcji | 1933 |
| Wycofanie ze służby | ? |
| Liczba egz. | 1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | Wright R-1820 |
| Moc | 690-735 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 14,63 m |
| Długość | 8,89 m |
| Wysokość | 2,79 m |
| Powierzchnia nośna | 33,72 m² |
| Masa | |
| Własna | 1633 kg |
| Użyteczna | 2932 kg |
| Startowa | 2982 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 333 km/h |
| Prędkość przelotowa | 309 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 396 m/min |
| Pułap | 6630 m |
| Zasięg | 1770 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 5 km 7,62 mm, do 500 kg bomb | |
| Użytkownicy | |
| United States Army Air Corps | |
Northrop YA-13 – amerykański samolot szturmowy zaprojektowany w 1933 w zakładach Northrop Corporation jako prywatna inicjatywa tej firmy, była to wersja rozwojowa bardzo udanego samolotu cywilnego Northrop Gamma. Zbudowany w 1933 samolot Gamma 2C został przekazany United States Army Air Corps (USAAC), gdzie, po pewnych zmianach, otrzymał oznaczenie YA-13, a po następnych zmianach znany był jako XA-16. Zbudowano tylko jeden egzemplarz samolotu w tej wersji i 50 w podobnej wersji eksportowej, na jego podstawie powstał udany Gamma 2F, który służył w USAAC jako Northrop A-17/33.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
Jack Northrop rozpoczął karierę jako projektant samolotów w 1916 pracując dla braci Loughhead (późniejsza Lockheed Corporation), następnie w latach 1923-26 pracując w Douglas Corporation i w 1926-27 ponownie w zakładach Lockheed[1]. W 1927 Northrop założył własną firmę Aviation Corporation, która z powodu braku kapitału pracującego została przejęta w 1929 przez United Aircraft & Transport Corporation i do 1931 znajdująca się pod kontrolą UA&T firma działała pod nazwą Northrop Aircraft Corporation[1]. W 1931 UA&T chciała skonsolidować prace należących do niej przedsiębiorstw filialnych Northrop i Stearman Aircraft łącząc je i przenosząc je do Kansas[1]. John Northrop wolał jednak pozostać w Kalifornii i wykorzystując klauzulę w umowie z UA&T rozwiązał współpracę i z pomocą poprzedniego pracodawcy Donalda Douglasa w styczniu 1932 założył Northrop Corporation[1].
Pierwszymi samolotami zaprojektowanymi w nowo powstałych zakładach były całkowicie metalowe samoloty cywilne (transportowe i pocztowe) o bardzo czystych, aerodynamicznych kształtach[2]; Gamma[3] i Delta[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszym samolotem zaprojektowanym przez Jacka Northropa w nowej firmie był jednosilnikowy dolnopłat o konstrukcji całkowicie metalowej znany jako Northrop Gamma[3]. Pierwszy egzemplarz samolotu, Gamma 2A, został zbudowany dla bardzo znanego wówczas pilota Franka Hawsa[3]. Drugi egzemplarz, Gamma 2B, powstał na zamówienie Lincolna Ellswortha na potrzeby jego ekspedycji arktycznej[3]. Trzeci egzemplarz, znacznie różniący się od poprzedników, Gamma 2C, znany także jako Gamma Attack[5] (numer seryjny 5, rejestracja cywilna X12291), powstał jako prywatna inicjatywa firmy w maju 1933 i został przekazany USAAC jako dwumiejscowy lekki bombowiec/samolot szturmowy[5][6].
Samolot różnił się od jego poprzedników inną konstrukcją kadłuba, przeniesiono także kabinę pilota, która oryginalnie znajdowała się za krawędzią spływu skrzydła tuż za krawędzią natarcia skrzydła i została ona powiększona, aby mieścić pilota i obserwatora/strzelca[5][6]. W tej wersji samolot był napędzany dziewięciocylindrowym silnikiem gwiazdowym typu Wright SGR-1820[6][5].
W lipcu 1933 samolot został przekazany armii amerykańskiej i przeszedł szereg testów w bazie Wright Field[5][6]. W tym czasie, czekając na decyzję USAAC, Northrop sprzedał 49 bardzo zbliżonych samolotów Gamma 2E Siłom Powietrznym Republiki Chińskiej, przynajmniej jeden samolot tej wersji został zakupiony przez Wielką Brytanię[5].
Na początku 1934 X12291 został zwrócony do zakładów Northropa z listą wymaganych przez armię modyfikacji, do najważniejszych z nich należały: zmiana kształtu usterzenia[7], statecznik pionowy został zmieniony z trapezoidalnego na bardziej trójkątny, a statecznik poziomy został bardziej zaokrąglony[8].
Zmodyfikowany X12291 został ponownie przekazany armii w czerwcu 1934 i 28 czerwca został zakupiony pod oznaczeniem YA-13 (numer seryjny USAAC 34-27)[9][8]. W czasie dalszych testów YA-13, w październiku 1934, Northrop dostarczył armii następną wersję tego samolotu, Gamma 2F, która w późniejszym czasie weszła do służby jako A-17[10].
W późniejszym czasie, już w trakcie produkcji A-17, postanowiono poprawić osiągi YA-13 i widoczność z kabiny pilota instalując w nim silnik czternastocylindrowy silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-1830-7 o mniejszej średnicy i mocy 950 KM[11]. W tej wersji śmigło samolotu zostało zmienione z dwupłatowego na trójpłatowe[11].
Zmodyfikowany samolot został przekazany armii na początku 1935 i otrzymał oznaczenie XA-16[11][12]. Testy przeprowadzone w marcu 1935 wykazały zbytnią moc silnika i że samoloty produkcyjne powinny mieć silnik o mniejszej mocy lub powiększone powierzchnie sterowe[11]. W tym czasie powstał już prototyp Gamma 2F (późniejszy A-17) i postanowiono nie kontynuować dalszych prac nad XA-16, niemniej w późniejszym czasie silnik został raz jeszcze zmieniony, tym razem na 950-konny R-1830-9[11].
W tej ostatniej wersji samolot był przez pewien czas używany w szkole mechaników lotniczych na lotnisku Roosevelt Field położonym na Long Island[11][12].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Northrop YA-13/XA-16 (Gamma 2C) był dwumiejscowym, jednosilnikowym dolnopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej[5]. Samolot napędzany był silnikiem gwiazdowym. W wersji YA-13 jego napęd stanowił dziewięciocylindrowy Wright R-1820[a], a w wersji XA-17 był to Pratt & Whitney R-1830 w wersjach -7 i -9 o mocy 950 KM[11]. W wersji YA-13 samolot miał śmigło dwupłatowe[5], a w wersji XA-15 – trójpłatowe[11].
Samolot miał podwozie stałe o układzie klasycznym z kółkiem ogonowym[13]. Koła podwozia głównego były osłonięte bardzo dużymi, aerodynamicznymi owiewkami[13].
Załogę stanowiły dwie osoby – pilot i obserwator/strzelec siedzący w układzie tandem (jeden za drugim) w całkowicie osłoniętym kokpicie[5].
Uzbrojenie samolotu stanowiły cztery nieruchome karabiny maszynowe kalibru 7,62 mm (po dwa w każdym skrzydle) i jeden ruchomy karabin maszynowy kalibru 7,62 obsługiwany przez strzelca pokładowego[5]. Samolot mógł przenosić do 600[5] lub 1100[9] funtów bomb (272 – 500 kg) na zewnętrznych zaczepach pod skrzydłami samolotu.
Prędkość maksymalna samolotu wynosiła do 333 km/h, a prędkość przelotowa do 319 km/h[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 21.
- ↑ R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 22.
- ↑ a b c d R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 127.
- ↑ R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 141.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 23.
- ↑ a b c d e R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 132.
- ↑ E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 23-24.
- ↑ a b R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 195.
- ↑ a b c Northrop YA-13. nationalmuseum.af.mil. [dostęp 2013-09-30]. (ang.).
- ↑ E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 24-25.
- ↑ a b c d e f g h R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 196.
- ↑ a b E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 25.
- ↑ a b E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 24.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- René J. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920, vol. 1. Annapolis: Naval Institute Press, 1988. ISBN 0-87021-428-4.
- E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. Jefferson, N.C.: McFarland, 2008. ISBN 0-7864-3464-3.
.svg)
.svg)