Noël Coward

Noël Coward
	; Noël Coward w 1972 roku
Imię i nazwisko	Noël Peirce Coward
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1899 ; Teddington
Data i miejsce śmierci	26 marca 1973 ; Blue Harbour
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Sir Noël Peirce Coward^[1] (ur. 16 grudnia 1899 w Teddington, zm. 26 marca 1973 w Blue Harbour na Jamajce^[2]) − angielski dramaturg, kompozytor, reżyser, aktor i piosenkarz^[3]^[4].

Teatr[edytuj | edytuj kod]

Utrwalił się w powszechnej świadomości głównie jako twórca rewii, komedii i musicali. Do charakterystycznych dla tego twórcy dramatów można zaliczyć Young Idea (Młoda idea, 1921), Private Lives (Życie prywatne, 1930), Blithe Spirit (Seans, 1941). Jego sztuki opowiadają o iluzoryczności więzi społecznych, o głębi indywidualnego doświadczenia wobec przyjętego sztampowego konwenansu^[5].

W 1924 wyreżyserował spektakl na podstawie dramatu własnego autorstwa The Vortex (Wir, 1924)^[6]. Było to skandalizujące przedstawienie, opowiadające o relacjach syna-narkomana i jego rozwiązłej matki. Aby zwiększyć zainteresowanie publiczności Coward twierdził, że opowiada w nim swoją własną historię. W tym samym roku powstał także dramat rodzinny The rat trap (Pułapka na szczury)^[7].

Cavalcade[edytuj | edytuj kod]

Wyjątkowym w karierze Cowarda był monumentalny patriotyczny spektakl Cavalcade (Kawalkada, 1931). Grupa aktorska licząca 250 osób odgrywała dzieje Wielkiej Brytanii od początku XX wieku do roku 1929. Początkiem tytułowego korowodu postaci był pogrzeb królowej Wiktorii, jego metą klub nocny o wymownej nazwie "Chaos". Całość opowiadała o postępującym upadku imperium brytyjskiego. Coward operował wyrazistymi kontrastami i chwytami melodramatycznymi. Spektakle kończyły się odśpiewaniem przez widownię hymnu God Save the King.

Cavalcade odniosła sukces frekwencyjny, z czasem jednak pojawiły oskarżenia o szerzenie szowinizmu, co spowodowało zdjęcie sztuki z afisza. Spektakl wywarł wpływ na brytyjska kulturę: wyświetlany w latach 70. serial telewizyjny Upstairs, Downstairs wprost nawiązywał do spektaklu, a w kampanii wyborczej Margaret Thatcher w 1983 roku pojawiały się nieświadome zapożyczenia z dramatu Cowarda^[7].

Film[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie sztuki Noela Cowarda Easy Virtue Alfred Hitchcock zrealizował w 1928 dramat Łatwa cnota^[8]. W 2008 powstał film Wojna domowa.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był gejem^[9]. Przez 19 lat pozostawał w związku z Jerzym księciem Kentu z brytyjskiej rodziny królewskiej^[10], a przez kolejne 30 lat, aż do swojej śmierci, z aktorem filmowym Grahamem Paynem.

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Akademii Filmowej 1942: Nasz okręt (nominacja; Najlepszy Scenariusz Oryginalny)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Personalidade: Noël Coward (Reino Unido). InterFilmes.com. [dostęp 2018-12-16]. (port.).
↑ Noël Coward. Listal. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).
↑ Noël Coward Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).
↑ Noël Coward (16 de Dezembro de 1899). Filmow. [dostęp 2018-12-16]. (port.).
↑ (1973-03-27): Sir Noel Coward, Playwright, Dies at 73. The New York Times. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).
↑ (Sir) Noël Coward - Writer Biography (1899-1973). Film Reference. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).
↑ ^a ^b Christopher Innes: Teatr po I i II wojnie światowej. W: Historia teatru. John Russel Brown (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 399-400. ISBN 83-06-00252-0.
↑ Patrick McGilligan: Alfred Hitchcock: Życie w ciemności i pełnym świetle. Jowita Matys, Anna Nermer, Andrzej Nermer, Irena Stąpor (tłum.). Twój Styl, 2005, s. 121. ISBN 978-83-7163-505-2. (pol.).
↑ Vincent Dowd (2015-09-07): Noel Coward's encounter with The Mob - BBC News. BBC. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).
↑ Adrian Lee (2013-07-15): Scandal of forgotten Prince George, Duke of Kent and his tormented lovechild. express.co.uk. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-10)]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Noël Coward w bazie AllMusic (ang.)
Noël Coward w bazie IMDb (ang.)
Noël Coward w bazie Filmweb
Noël Coward w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Personalidade: Noël Coward (Reino Unido). InterFilmes.com. [dostęp 2018-12-16]. (port.).

[2] Noël Coward. Listal. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[fanpix.famousfix-3] Noël Coward Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[filmow-4] Noël Coward (16 de Dezembro de 1899). Filmow. [dostęp 2018-12-16]. (port.).

[nytimes-5] (1973-03-27): Sir Noel Coward, Playwright, Dies at 73. The New York Times. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[6] (Sir) Noël Coward - Writer Biography (1899-1973). Film Reference. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[Innes-7] Christopher Innes: Teatr po I i II wojnie światowej. W: Historia teatru. John Russel Brown (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 399-400. ISBN 83-06-00252-0.

[a-8] Patrick McGilligan: Alfred Hitchcock: Życie w ciemności i pełnym świetle. Jowita Matys, Anna Nermer, Andrzej Nermer, Irena Stąpor (tłum.). Twój Styl, 2005, s. 121. ISBN 978-83-7163-505-2. (pol.).

[9] Vincent Dowd (2015-09-07): Noel Coward's encounter with The Mob - BBC News. BBC. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[express-10] Adrian Lee (2013-07-15): Scandal of forgotten Prince George, Duke of Kent and his tormented lovechild. express.co.uk. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-10)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

1926–1950	Warner Bros. / Charlie Chaplin (1928) Walt Disney (1932) Shirley Temple (1934) D.W. Griffith (1935) The March of Time / W. Howard Greene i Harold Rosson (1936) Edgar Bergen / W. Howard Greene / Museum of Modern Art Film Library / Mack Sennett (1937) J. Arthur Ball / Walt Disney / Deanna Durbin i Mickey Rooney / Gordon Jennings, Jan Domela, Devereaux Jennings, Irmin Roberts, Art Smith, Farciot Edouart, Loyal Griggs, Loren L. Ryder, Harry D. Mills, Louis Mesenkop, Walter Oberst / Oliver T. Marsh i Allen Davey / Harry Warner (1938) Douglas Fairbanks / Judy Garland / William Cameron Menzies / Motion Picture Relief Fund (Jean Hersholt, Ralph Morgan, Ralph Block, Conrad Nagel) / Technicolor Company (1939) Bob Hope / Nathan Levinson (1940) Walt Disney, William Garity, John N. A. Hawkins i RCA Manufacturing Company / Leopold Stokowski i jego współpracownicy / Rey Scott / Ministrowie informacji Wielkiej Brytanii (1941) Charles Boyer / Noël Coward / Metro-Goldwyn-Mayer (1942) George Pal (1943) Bob Hope / Margaret O’Brien (1944) Republic Studio, Daniel J. Bloomberg i Republic Studio Sound Department / Walter Wanger / The House I Live In / Peggy Ann Garner (1945) Harold Russell / Laurence Olivier / Ernst Lubitsch / Claude Jarman Jr. (1946) James Baskett / Thomas Armat, William Nicholas Selig, Albert E. Smith i George Kirke Spoor / Bill and Coo / Dzieci ulicy (1947) Walter Wanger / Monsieur Vincent / Sid Grauman / Adolph Zukor (1948) Jean Hersholt / Fred Astaire / Cecil B. DeMille / Złodzieje rowerów (1949) Louis B. Mayer / George Murphy / Mury Malapagi (1950)
1951–1975	Gene Kelly / Rashōmon (1951) Merian C. Cooper / Bob Hope / Harold Lloyd / George Mitchell / Joseph M. Schenck / Zakazane zabawy (1952) 20th Century-Fox Film Corporation / Bell & Howell Company / Joseph Breen / Pete Smith (1953) Bausch & Lomb Optical Company / Danny Kaye / Kemp Niver / Greta Garbo / Jon Whiteley / Vincent Winter / Wrota piekieł (1954) Samuraj (1955) Eddie Cantor (1956) Society of Motion Picture and Television Engineers / Broncho Billy Anderson / Charles Brackett / B.B. Kahane (1957) Maurice Chevalier (1958) Buster Keaton / Lee De Forest (1959) Gary Cooper / Stan Laurel / Hayley Mills (1960) William L. Hendricks / Fred L. Metzler / Jerome Robbins (1961) William J. Tuttle (1964) Bob Hope (1965) Yakima Canutt / Y. Frank Freeman (1966) Arthur Freed (1967) John Chambers / Onna White (1968) Cary Grant (1969) Lillian Gish / Orson Welles (1970) Charlie Chaplin (1971) Charles S. Boren / Edward G. Robinson (1972) Henri Langlois / Groucho Marx (1973) Howard Hawks / Jean Renoir (1974) Mary Pickford (1975)
1976–2000	Margaret Booth (1977) Walter Lantz / Laurence Olivier / King Vidor / Museum of Modern Art Department of Film (1978) Hal Elias / Alec Guinness (1979) Henry Fonda (1980) Barbara Stanwyck (1981) Mickey Rooney (1982) Hal Roach (1983) James Stewart / National Endowment for the Arts (1984) Paul Newman / Alex North (1985) Ralph Bellamy (1986) Eastman Kodak Company / National Film Board of Canada (1988) Akira Kurosawa (1989) Sophia Loren / Myrna Loy (1990) Satyajit Ray (1991) Federico Fellini (1992) Deborah Kerr (1993) Michelangelo Antonioni (1994) Kirk Douglas / Chuck Jones (1995) Michael Kidd (1996) Stanley Donen (1997) Elia Kazan (1998) Andrzej Wajda (1999) Jack Cardiff / Ernest Lehman (2000)
od 2001	Sidney Poitier / Robert Redford (2001) Peter O’Toole (2002) Blake Edwards (2003) Sidney Lumet (2004) Robert Altman (2005) Ennio Morricone (2006) Robert F. Boyle (2007) Lauren Bacall / Roger Corman / Gordon Willis (2009) Kevin Brownlow / Jean-Luc Godard / Eli Wallach (2010) James Earl Jones / Dick Smith (2011) D.A. Pennebaker / Hal Needham / George Stevens Jr. (2012) Angela Lansbury / Steve Martin / Piero Tosi (2013) Jean-Claude Carrière / Hayao Miyazaki / Maureen O’Hara (2014) Spike Lee / Gena Rowlands (2015) Jackie Chan / Lynn Stalmaster / Anne V. Coates / Frederick Wiseman (2016) Charles Burnett / Owen Roizman / Donald Sutherland / Agnès Varda (2017) Marvin Levy / Lalo Schifrin / Cicely Tyson (2018) David Lynch / Wes Studi / Lina Wertmüller (2019) Samuel L. Jackson / Elaine May / Liv Ullmann (2021) Euzhan Palcy / Diane Warren / Peter Weir (2022) Angela Bassett / Mel Brooks / Carol Littleton (2023)