Natalia LL

Natalia Lach-Lachowicz
Natalia LL
Ilustracja
Natalia LL, 1970
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1937
Zabłocie (Żywiec)

Data śmierci

12 sierpnia 2022

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

sztuka konceptualna

Epoka

konceptualizm

Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Natalia LL, właśc. Natalia Lach-Lachowicz (ur. 18 kwietnia 1937 w Zabłociu koło Żywca, zm. 12 sierpnia 2022[1]) – polska artystka intermedialna, konceptualistka.

W swojej twórczości zajmowała się grafiką i malarstwem, a od lat 70. także performancem, filmem eksperymentalnym, wideo, instalacją, fotografią i rzeźbą. Jej prace mieszczą się w nurtach konceptualizmu, body-artu, foto-artu.

W maju 2007 została odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2], a w styczniu 2013 roku otrzymała Nagrodę im. Katarzyny Kobro[3]. W 2018 roku uhonorowana została Rosa Schapire Art Prize[4].

Działalność artystyczna[edytuj | edytuj kod]

W latach 1957–1963 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie ASP) we Wrocławiu. Od 1964 członkini ZPAF. W grudniu 1970 razem ze Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Lachowiczem i Antonim Dzieduszyckim, Natalia LL założyła galerię i grupę Permafo, która funkcjonowała do 1981. Permafo była jednym z najważniejszych ogniw artystycznego fotomedializmu. Od 1975 związana z międzynarodowym ruchem sztuki feministycznej. W 1976 jej praca Sztuka konsumpcyjna znalazła się na okładce międzynarodowego pisma „Flash art”. W 1977 została stypendystką Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. W latach 1978–1995 pełniła funkcję komisarza, a następnie była wiceprzewodniczącą Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu. W 1991 otrzymała stypendium Verein Kulturkontakte w Wiedniu, a w 1994 została stypendystką Pro-Helvetia.

Realizacje Natalii LL wynikają z eksperymentów sztuki konceptualnej. Artystka jest jedną z pierwszych polskich przedstawicielek sztuki pojęciowej, a w jej dziełach można zaobserwować postawę analityczną. Już na początku lat 70. w jej twórczości widoczne są oznaki procesu odchodzenia konceptualizmu od problemów medialnych na rzecz odpowiedniego doboru języka kreacji w celu uwypuklenia idei. W ramach postkonceptualnej praktyki sięgała po ikonografię zaczerpniętą z obszaru kultury popularnej, mass mediów i pornografii. Wielokrotnie praktyka artystyczna Natalii LL dotykała problematyki tożsamości artystki i kobiety. Zarówno w swojej działalności artystycznej, jak i w życiu codziennym, wykorzystuje strategie kreacji własnego wizerunku.

Pod koniec lat 60., m.in. pod wpływem lektury pism markiza de Sade’a i Georges’a Bataille’a, prowadziła poszukiwania w dziedzinie fotografii erotycznej (m.in. Sfera intymna, 1969; Aksamitny terror, 1970; Fotografia intymna, 1971). Równie często sięgała po język kultury popularnej i prowokowała, podważając niegdysiejsze i teraźniejsze moralne status quo. W 1972 artystka rozpoczęła serię realizacji fotograficznych i filmowych funkcjonujących pod tytułem Sztuka konsumpcyjna, w których dokonała przemiany znaczeń czynności konsumpcji. Ten wątek został poszerzony o cykl Sztuka postkonsumpcyjna (1975). Eksperymenty ukazujące fotograficzną reprezentację obrazów niemożliwych w realnym świecie zaowocowały cyklem Sztuczna fotografia (1975). W niezwykle twórczym okresie lat 70. powstały ponadto cykle: Sztuka zwierzęca (1977), Śnienie (1978) i Punkty podparcia (1978). Wówczas też artystka zrealizowała filmy Rejestracja permanentna czasu (1970) i Impresje (1973). Uczestniczka Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70, we współpracy ze Zbigniewem Dłubakiem i Andrzejem Lachowiczem[5].

Na kolejną dekadę lat 80., czasy po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce i okresu przewartościowań etycznych również na gruncie sztuki, przypada najbardziej ekspresyjny okres twórczości Natalii LL. Artystka poruszała wątki filozoficzne, magiczne i religijne, dokonywała dekonstrukcji własnej fizyczności (m.in. Trwoga paniczna, 1987, Trójkąt magiczny, 1987, Głowa mistyczna, 1987). W latach 90. kontynuowała problematykę substancjalności zła i wątki autorefleksyjne (Forma platońska, 1990, Sfera paniczna, 1991). W tym czasie nakręciła fabularyzowane filmy artystyczne z wykorzystaniem muzyki Ryszarda Wagnera, które odwoływały się do literackich mitologii (Żarłoczne koty, 1994, Marzenia Brunhildy, 1994). W ostatnich latach Natalia LL kontynuowała rozbudowane cykle fotograficzne (m.in. Erotyzm trwogi, 2004), w których dominuje oniryczny, niepokojący nastrój. Sięgała również po strategię autocytatu, nadając nowe znaczenia motywom znanym z wcześniejszej twórczości (Miękkość dotyku, 1977/2007; Poczwórna puszystość, 1978/2007).

Wielowątkowa twórczość Natalii LL poddawana była licznym analizom krytycznym. O działalności artystki pisali m.in. Urszula Czartoryska, Antoni Dzieduszycki, Agata Jakubowska, Bożena Kowalska, Piotr Krakowski, Agnieszka Kwiecień, Anna Markowska, Agnieszka Rayzacher, Adam Sobota, Wiesława Wierzchowska i Mateusz Kozieradzki.

Archiwum Natalii LL[edytuj | edytuj kod]

Od stycznia 2019 roku przy Fundacji ZW w Toruniu działa Archiwum Natalii LL. Miejsce to gromadzi i przechowuje materiały związane z twórczością artystki, jak również szeroko rozumianą powojenną sztuką europejską. Zbiór składający się z kilku tysięcy numerów inwentarzowych jest wciąż powiększany. Archiwum tworzą: prace artystki, katalogi, rękopisy, druki, negatywy, fotografie, książki i wiele innych.

Fundacja wspiera badania dotyczące artystki, zapewnia opiekę konserwatorską nad zbiorami oraz wydaje publikacje. Zbiory udostępniane są w siedzibie Fundacji ZW oraz na wystawach czasowych[6].

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

27 kwietnia 2019 roku z ekspozycji w Galerii Sztuki XX i XXI wieku Muzeum Narodowego w Warszawie usunięto instalację wideo z cyklu Sztuka konsumpcyjna autorstwa Natalii LL. Jak poinformował dyrektor Muzeum Jerzy Miziołek usunięcia instalacji domagało się Ministerstwo Kultury. Były zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie i autor wystawy w Galerii Sztuki XX i XXI w. Piotr Rypson usunięcie instalacji określił jako ordynarny akt cenzury[7]. Po protestach społecznych instalacja wróciła na ekspozycję[8].

Śmierć i pogrzeb[edytuj | edytuj kod]

Zmarła 12 sierpnia 2022 we Wrocławiu, gdzie mieszkała od czasu studiów. 19 sierpnia została pochowana w Polu Osób Zasłużonych na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim[9].

Wybrane prezentacje indywidualne[edytuj | edytuj kod]

Wybrane prezentacje zbiorowe[edytuj | edytuj kod]

  • Edinburgh International Festival, Gallery Demarco, 1972
  • IX Biennale de Paris, Paris, 1975
  • Frauen Kunst – Neue Tendenze, Innsbruck, Galerie Krinzinger, 1975
  • Frauen machen Kunst, Galerie Magers, Bonn, 1975
  • Photographie als Kunst – Kunst als Photographie 1949–1979, Museum des 20. Jahrhunderts Vienna and Linz, Graz, Innsbruck, 1979
  • XV Biennale Internationale Arte San Paulo, 1979
  • Polish Photography 1939–1979, International Center of Photography, New York; Museum of Contemporary Art, Chicago; Whitechapel Art Gallery, London, 1979
  • Feministische Kunst, De Appel Gallery, Amsterdam, 1979
  • Typische Frau, Kunstverein Bonn und Galerie Magers, 1981
  • La Photographie Polonaise, Centre Georges Pompidou, Paris, 1982
  • Erotik in der Kunst, Kunstverein München, 1982
  • 150 Years of photography, National Museum Wroclaw, 1989
  • Kunst-Europa, Kunstverein Bonn, 1991
  • Polish Women-artists, National Museum, Warszawa, 1991
  • Collection-Documentation-Actuality, Musée d’Art Contemporain, Lyons, 1992
  • Europa-Europa, Kunst- und Ausstellungshalle Bonn, 1994
  • 1995 – Mit Haut und Haar (Natalia LL, Marina Abramović, Valie Export, Friederike Pezold), Forum Schloss Platz, Aarau/Schweiz
  • Arteast Collection, Moderna Galerija Ljubljana, 2006
  • 1,2,3… Avant-Gardes, Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle, Warszawa, 2007
  • Ludwig Goes Pop + The East Side Story, Ludwig Múzeum, Budapest, 2015
  • Od sztucznej rzeczywistości do selfie. Autoportret w polskiej sztuce współczesnej, BWA Wrocław, 2017
  • Die Nahe. Der Garden Linie. Performativitat der Avantgrde, Polski Instytut w Berlinie, 2017
  • Exercised in Freedom. Polnische Konzeptkunst 1968-1981, Drezno, 2018.

Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]

  • Teksty, 2004, Wydawca – Bielsko-Biała: Galeria Bielska BWA ; Wrocław: BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej, ISBN 83-87984-27-2[10].
  • Sny i śnienia, 2005, Wydawca – Bielsko-Biała: Galeria Bielska BWA ; Wrocław: BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, ISBN 83-87984-32-9[10].

Kolekcje[edytuj | edytuj kod]

Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskie w Katowicach, Fundacja ZW w Toruniu, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu, Frauen Museum w Bonn, Ludwig Museum w Kolonii, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Kolekcja Joanny i Krzysztofa Madelskich, Centre Pompidou w Paryżu i wiele innych[11].

Galeria zdjęć[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Natalia LL nie żyje [online], Fakt24.pl, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-12] (pol.).
  2. ↑ 60. urodziny ZPAF. fotopolis.pl, 21 maja 2007. [dostęp 2013-01-03].
  3. ↑ Natalia LL laureatką Nagrody im. Katarzyny Kobro. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2013-01-21].
  4. ↑ 2018 The Artist NATALIA LL. rosa-schapire-kunstpreis.de. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
  5. ↑ Danuta Dziedzic, Zbigniew Makarewicz (red.), Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, Wrocław: Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, 1983, s. 44, OCLC 830242745.
  6. ↑ Fundacja ZW | Archiwum Natalii LL [online], Fundacja ZW [dostęp 2019-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-27] (pol.).
  7. ↑ Muzeum Narodowe w Warszawie usuwa z wystawy „skandalizujące” prace Natalii LL i Katarzyny Kozyry. Zamknie też całą Galerii Sztuki XX i XXI Wieku? [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-27] (pol.).
  8. ↑ Agnieszka Kazimierczuk: Kontrowersyjne „banany” wracają na wystawę w Muzeum Narodowym. Rzeczpospolita, 2019-04-29. [dostęp 2019-04-30]. (pol.).
  9. ↑ Magda Podsiadły, Pożegnanie. Pogrzeb Natalii LL, Gazeta Wyborcza Wrocław, 2022-08-22, str. 2
  10. ↑ a b Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 467.
  11. ↑ Kolekcje [online], Natalia LL [dostęp 2019-05-27] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Natalia_LL&oldid=73533431”