Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą na Festiwalu Filmowym w Cannes

Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą (fr. Prix d'interprétation féminine) − nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes dla najlepszej roli kobiecej spośród filmów konkursu głównego. Nagroda została przyznana po raz pierwszy już podczas pierwszej edycji imprezy w 1946[1]. Wyróżnienie przyznaje międzynarodowe jury konkursu głównego. Nagrody nie przyznano w następujących edycjach festiwalu: 1947, 1954, 1968 i 2020.

Statystyki[edytuj | edytuj kod]

Vanessa Redgrave, dwukrotna zdobywczyni nagrody.
Isabelle Huppert, jedna z czterech podwójnych laureatek nagrody.
Krystyna Janda, laureatka za rolę w filmie Przesłuchanie (1990).
Bérénice Bejo, laureatka za rolę w filmie Przeszłość (2013).
Julianne Moore, laureatka za rolę w filmie Mapy gwiazd (2014).
Renate Reinsve, laureatka za rolę w filmie Najgorszy człowiek na świecie (2021)

Najczęściej, jak do tej pory, nagradzane były role aktorek amerykańskich (21 wyróżnień) i francuskich (15). W czterech przypadkach jury przyznało nagrody dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorek wzwyż), a dotyczyło to filmów: Wielka rodzina (1955, sześć nagrodzonych aktorek), U progu życia (1958, trzy aktorki), Świat na uboczu (1988, trzy aktorki) oraz Volver (2006, pięć aktorek).

Dotychczas czterem aktorkom udało się zdobyć nagrodę dwukrotnie. W kolejności chronologicznej były to:

Barbara Hershey jest jedyną aktorką, która otrzymała nagrodę rok po roku[2], a Isabelle Adjani - jedyną zdobywczynią nagrody za role w dwóch różnych filmach (1981). Pierwszą czarnoskórą laureatką była pochodząca z RPA niezawodowa aktorka Linda Mvusi (1988). Najmłodszą zdobywczynią nagrody była Angielka Jodhi May (1988) - miała skończonych zaledwie 12 lat[3]. Najstarszą laureatką była 75-letnia Hiszpanka Chus Lampreave (2006).

Francuzka Juliette Binoche i Amerykanka Julianne Moore to jedyne aktorki, które zdobyły nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie oraz nagrodę dla najlepszej aktorki na MFF w Cannes[4]. Pięć ról nagrodzonych w Cannes przyniosło ich laureatkom również Oscara dla najlepszej aktorki (Shirley Booth, Simone Signoret, Sophia Loren, Sally Field i Holly Hunter).

Nagrodę otrzymały dwukrotnie polskie aktorki: Jadwiga Jankowska-Cieślak (1982) i Krystyna Janda (1990)[5].

Laureatki nagrody[edytuj | edytuj kod]

Rok Aktorka Tytuł polski Tytuł oryginalny
1946 Michèle Morgan Symfonia pastoralna La symphonie pastorale
1947
Nagrody nie przyznano.
1949 Włochy Isa Miranda Mury Malapagi Au-delà des grilles
1951 Stany Zjednoczone Bette Davis Wszystko o Ewie All About Eve
1952 Stany Zjednoczone Lee Grant Opowieści o detektywie Detective Story
1953 Stany Zjednoczone Shirley Booth Wróć, mała Shebo Come Back, Little Sheba
1954
Nagrody nie przyznano.
1955 Ija Ariepina
Jelena Dobronrawowa
Wiera Kuzniecowa
Łarisa Kronberg
Kłara Łuczko
Jekatierina Sawinowa
Wielka rodzina Большая семья
Bolszaja siemja
1956 Stany Zjednoczone Susan Hayward Jutro będę płakać I'll Cry Tomorrow
1957 Włochy Giulietta Masina Noce Cabirii Le notti di Cabiria
1958 Szwecja Bibi Andersson
Szwecja Eva Dahlbeck
Szwecja Barbro Hiort af Ornäs
Szwecja Ingrid Thulin
U progu życia Nära livet
1959 Francja Simone Signoret Miejsce na górze Room at the Top
1960 Grecja Melina Mercouri Nigdy w niedzielę Ποτέ την Κυριακή
Pote tin Kyriaki
Francja Jeanne Moreau Moderato Cantabile Moderato cantabile
1961 Włochy Sophia Loren Matka i córka La ciociara
1962 Stany Zjednoczone Katharine Hepburn U kresu dnia Long Day’s Journey into Night
Wielka Brytania Rita Tushingham Smak miodu A Taste of Honey
1963 Francja Marina Vlady Ape Regina L'Ape Regina
1964 Stany Zjednoczone Anne Bancroft Zjadacz dyń The Pumpkin Eater
Stany Zjednoczone Barbara Barrie Czarne i białe One Potato, Two Potato
1965 Wielka Brytania Samantha Eggar Kolekcjoner The Collector
1966 Wielka Brytania Vanessa Redgrave Morgan: przypadek do leczenia Morgan!
1967 Szwecja Pia Degermark Miłość Elwiry Madigan Elvira Madigan
1968
Festiwal odwołany w związku z wydarzeniami maja '68.
1969 Wielka Brytania Vanessa Redgrave Isadora Isadora
1970 Włochy Ottavia Piccolo Metello Metello
1971 Stany Zjednoczone Kitty Winn Narkomani The Panic in Needle Park
1972 Wielka Brytania Susannah York Obrazy Images
1973 Stany Zjednoczone Joanne Woodward Bezbronne nagietki The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds
1974 Francja Marie-José Nat Skrzypce na balu Les violons du bal
1975 Stany Zjednoczone Valerie Perrine Lenny Lenny
1976 Francja Dominique Sanda Dziedzictwo Ferramontich L'eredità Ferramonti
Węgry Mari Törőcsik Gdzie pani jest, Déry? Déryné, hol van?
1977 Stany Zjednoczone Shelley Duvall Trzy kobiety 3 Women
Kanada Monique Mercure J.A. Martin fotograf J.A. Martin Photographe
1978 Stany Zjednoczone Jill Clayburgh Niezamężna kobieta An Unmarried Woman
Francja Isabelle Huppert Violette Nozière Violette Nozière
1979 Stany Zjednoczone Sally Field Norma Rae Norma Rae
1980 Francja Anouk Aimée Skok w pustkę Salto nel vuoto
1981 Francja Isabelle Adjani Kwartet
Opętanie
Quartet
Possession
1982 Polska Jadwiga Jankowska-Cieślak Inne spojrzenie Egymásra nézve
1983 Hanna Schygulla Historia Piery Storia di Piera
1984 Wielka Brytania Helen Mirren Cal Cal
1985 Argentyna Norma Aleandro Wersja oficjalna La historia oficial
Stany Zjednoczone Cher Maska Mask
1986 Barbara Sukowa Róża Luksemburg Rosa Luxemburg
Brazylia Fernanda Torres Kochaj mnie zawsze albo wcale Eu Sei Que Vou Te Amar
1987 Stany Zjednoczone Barbara Hershey Cisi ludzie Shy People
1988 Stany Zjednoczone Barbara Hershey
Wielka Brytania Jodhi May
Południowa Afryka Linda Mvusi
Świat na uboczu A World Apart
1989 Stany Zjednoczone Meryl Streep Krzyk w ciemności A Cry in the Dark
1990 Polska Krystyna Janda Przesłuchanie Przesłuchanie
1991 Szwajcaria Irène Jacob Podwójne życie Weroniki La double vie de Véronique
1992 Szwecja Pernilla August Dobre chęci Den goda viljan
1993 Stany Zjednoczone Holly Hunter Fortepian The Piano
1994 Włochy Virna Lisi Królowa Margot La Reine Margot
1995 Wielka Brytania Helen Mirren Szaleństwo króla Jerzego The Madness of King George
1996 Wielka Brytania Brenda Blethyn Sekrety i kłamstwa Secrets & Lies
1997 Wielka Brytania Kathy Burke Nic doustnie Nil by Mouth
1998 Francja Élodie Bouchez
Belgia Natacha Régnier
Wyśnione życie aniołów La vie rêvée des anges
1999 Belgia Séverine Caneele Ludzkość L’humanité
Belgia Émilie Dequenne Rosetta Rosetta
2000 Islandia Björk Tańcząc w ciemnościach Dancer in the Dark
2001 Francja Isabelle Huppert Pianistka La pianiste
2002 Finlandia Kati Outinen Człowiek bez przeszłości Mies vailla menneisyyttä
2003 Kanada Marie-Josée Croze Inwazja barbarzyńców Les invasions barbares
2004 Hongkong Maggie Cheung Czysta Clean
2005 Izrael Hanna Laslo Free Zone Free Zone
2006 Hiszpania Penélope Cruz
Hiszpania Carmen Maura
Hiszpania Lola Dueñas
Hiszpania Chus Lampreave
Hiszpania Blanca Portillo
Hiszpania Yohana Cobo
Volver Volver
2007 Korea Południowa Jeon Do-yeon Sekretne światło 밀양
Milyang
2008 Brazylia Sandra Corveloni Linha de Passe Linha de Passe
2009 Francja Charlotte Gainsbourg Antychryst Antichrist
2010 Francja Juliette Binoche Zapiski z Toskanii Copie conforme
2011 Stany Zjednoczone Kirsten Dunst Melancholia Melancholia
2012 Rumunia Cristina Flutur
Rumunia Cosmina Stratan
Za wzgórzami După dealuri
2013 Francja Bérénice Bejo Przeszłość Le passé
2014 Stany Zjednoczone Julianne Moore Mapy gwiazd Maps of the Stars
2015 Francja Emmanuelle Bercot Moja miłość Mon roi
Stany Zjednoczone Rooney Mara Carol Carol
2016 Filipiny Jaclyn Jose Mama Rosa Ma' Rosa
2017 Niemcy Diane Kruger W ułamku sekundy Aus dem Nichts
2018 Kazachstan Samał Jesliamowa Ajka Айка
Ajka
2019 Wielka Brytania Emily Beecham Kwiat szczęścia Little Joe
2020
Festiwal odwołany z powodu pandemii koronawirusa.
2021 Norwegia Renate Reinsve Najgorszy człowiek na świecie Verdens verste menneske
2022 Zar Amir Ebrahimi Holy Spider Holy Spider
2023 Turcja Merve Dizdar Wśród wyschniętych traw Kuru Otlar Üstüne


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Alexis Thibault: September 1946: the first Cannes Film Festival. Numéro, 2020-04-16. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
  2. Annette Insdorf: 'A World Apart' Looks Anew At Apartheid. "The New York Times", 1988-06-19. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
  3. Emma Bartholomew: This week in history: Dalston schoolgirl Jodhi May, 12, wins best actress award at the Cannes Film Festival. "Hackney Gazette", 2018-05-22. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
  4. Julianne Moore to Star in ‘When You Finish Saving The World’. Dan's Papers, 2020-05-02. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
  5. Ewa Hevelke: Lata osiemdziesiąte. Jadwiga Jankowska-Cieślak i Krystyna Janda. "Dialog", 2019-10. [dostęp 2020-11-19]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]