Muzeum Książki Artystycznej

Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi
	; Założyciele muzeum Janusz i Jadwiga Tryzno
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Tymienieckiego 24; 90-349 Łódź
Data założenia	1993, od 2023 instytucja kultury prowadzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundację Correspondance des Arts
Dyrektor	Jadwiga Tryzno
	Położenie na mapie Łodzi Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi
	Położenie na mapie Polski Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi
	51°45′10,83″N 19°28′40,23″E/51,753008 19,477842
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Muzeum Książki Artystycznej – łódzkie muzeum powołane w 1993 przez fundację Correspondance des Arts, założoną w 1990 przez Janusza Tryznę jako rozwinięcie działającego od 1980 wydawnictwa o tej samej nazwie. Muzeum ma swoją siedzibę w Łodzi, w willi Henryka Grohmana przy ul. Tymienieckiego 24. Od 1 stycznia 2023 roku Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi (w organizacji) jest instytucją kultury utworzoną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[1] oraz Fundację Correspondance des Arts.

Misją Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi jest zaspokajanie potrzeb poznawczych i edukacyjnych społeczeństwa w zakresie szeroko pojętej sztuki książki, klasycznej i artystycznej, a także technik realizacyjnych – drukarskich, introligatorskich, klasycznej grafiki artystycznej, od Gutenberga po metody współczesne, a także wspieranie twórczości profesjonalnych artystów, studentów kierunków artystycznych w uczelniach współpracujących z Muzeum.

Swoją misję realizuje poprzez działalność twórczą, wystawienniczą, konserwatorską i edukacyjną oraz współpracę z instytucjami zagranicznymi promując polską sztukę książki na świecie.

Muzeum mieści się w Willi Grohmana – stuletnim budynku znajdującym się w pofabrycznym kompleksie włókienniczym Scheibler-Grohman na Księżym Młynie w Łodzi.

Misją Muzeum jest kultywowanie wiedzy o Henryku Grohmanie, który kolekcjonował w niej grafikę, instrumenty muzyczne, nuty, inne przedmioty sztuki. Za życia jej właściciela willa była przybytkiem sztuki. Odbywały się tu koncerty sławnych pianistów i spotkania z wielkimi postaciami kultury.

Muzeum gromadzi następujące rodzaje zbiorów:

1. Dzieła sztuk plastycznych tematycznie związane ze sztuką książki;

2. Obiekty w postaci książki artystycznej;

3. zabytki techniki z dziedziny typografii, papiernictwa i introligatorstwa;

4. księgozbiór, w tym druki rzadkie i bibliofilskie;

5. materiały rękopiśmienne i maszynopisy;

6. druki ulotne, afisze, plakaty;

7. materiały fotograficzne i cyfrowe.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

na podstawie materiałów: strona www.book.art.pl, dokumentacja nagród, książka: Wisława Jordan „W kręgu łódzkiej secesji” wyd. Literatura 2006 r., katalog: ”Polish Book Art from the 20th to the 21st century” ed. Musashino Art University Museum & Library 2011, przewodnik „1000 muzeów w Polsce” wydawnictwo BOSZ 2011, artykuł: Jadwiga Tryzno “Kodeks I Książka Artystyczna” ("Świat Druku" nr 10/2013), artykuł: Jadwiga Tryzno „Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi” złożony do publikacji w wydawnictwie fundacji ARIARI i UKSW (2014)
DorotaD. Berbelska DorotaD. i inni, Księży Młyn, wyd. I, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, Wydział Strategii Miasta, 1998, ISBN 83-901168-1-2 .

Wydawnictwo Correspondance des Arts[edytuj | edytuj kod]

Wydawnictwo „Correspondance des Arts” (w skrócie „CdA”) istnieje od 1980. Jest jednym z pierwszych, niezależnych wydawnictw artystycznych w krajach dawnego obozu sowieckiego, które nawiązywało do dorobku polskich emigracyjnych oficyn: Franciszki i Stefana Themersonów, Krystyny i Czesława Bednarczyków, Samuela Tyszkiewicza i Stanisława Gliwy. Pierwszą wystawę książek CdA zorganizowała w 1985 Hanna Świderska, kustosz zbiorów slawistycznych w British Library. Od tamtej pory książki CdA trafiają do największych bibliotek na świecie (w tym: Library of Congress, Public Library NY, Herzog August Bibliothek, Victoria & Albert Museum, National Library in Singapore, Musashino Art University Museum & Library, Tokio)

Na trzydziestoletnią historię oficyny CdA składają się 3 okresy. Pierwszy – pięcioletni – gdy książki powstały jako rezultat współpracy artystów – założycieli wydawnictwa: Andrzeja Graczykowskiego, Zbigniewa Janeczka i Janusza Tryzno oraz poety Zdzisława Jaskuły. Drugi – do połowy lat 90. – gdy Janusz i Jadwiga Tryzno współpracowali z innymi artystami, polskimi i zagranicznymi. Trzeci – gdy od kilkunastu lat książki CdA realizuje rodzina Janusza, Jadwigi i Pawła Tryznów. Ewolucji uległ preferowany przez nich typ książki artystycznej. Początkowo były to głównie książki w formie kodeksu, tzw. „book-works”, potem pojawiły się eksperymenty z bryłą kodeksu, następnie obiekty książkowe, w tym „książki lentykularne”, pokazujące trójwymiarową przestrzeń i ruch w obrazie.

Książki CdA są realizowane w małym nakładzie, cechują się ręczną robotą, oryginalną grafiką, nietypową oprawą, różnorodną bryłą, związkiem z różnymi dziedzinami sztuki oraz historią książki. Niektóre z nich są częścią „projektów CdA”. Nie są podporządkowane celom komercyjnym. Tylko druki CdA, których sporą część stanowią tomiki poetyckie, powstają na zamówienie.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

na podstawie materiałów: książka „EYE ON EUROPE: prints, books & multiples /1960 to now” wyd. The Museum of Modern Art, 2006, książka/katalog: Piotr Rypson “książki /strony - polska książka awangardowa i artystyczna 1919–1992” wyd. CSW 1992, kompendium: Stefan Bartkowiak „15 Jahre Correspoondance des Arts in Lodz” wyd. Forum Book Art 1995/96, www.book.art.pl

Kolekcja maszyn[edytuj | edytuj kod]

Muzeum Książki Artystycznej jest miejscem, w którym znajdują się zbierane od 1986 maszyny i urządzenia oraz umiejętności ich remontu i obsługi. Zbieranie podporządkowane jest głównemu kryterium – potrzebie stworzenia w muzeum nie limitowanych technicznie warunków do realizacji książek artystycznych. W ten sposób powstał zespół maszyn drukujących od formatu A5 do formatu A0, a w zakresie przygotowania do druku: od czcionek drewnianych i metalowych różnych krojów i punktacji, przez skład ręczny, linotypowy do składu monotypowego. Ponadto muzeum jest wyposażone w sprzęt do produkcji czcionek metalowych i drewnianych, urządzenia do ręcznego czerpania papieru, warsztat technik szlachetnych. Na drugim planie jest kolekcjonowanie maszyn z powodu wartości zabytkowej. Wyjątkiem jest unikalny w skali światowej zespół matryc i urządzeń produkcyjnych z Warszawskiej Odlewni Czcionek, uratowany od złomowania dla zachowania polskiego dziedzictwa materialnego w drukarstwie i introligatorstwie^[2].

Nagrody, medale, wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

2018 - Medale Stulecia Niepodległości wręczone przez Prezydenta RP Jadwidze i Januszowi Tryzno
2018 - Punkt dla Łodzi dla Muzeum Książki Artystycznej
2016 - Punkt dla Łodzi dla Muzeum Książki Artystycznej
2015 - Instytucjonalna Nagroda Amerykańskiego Towarzystwa Historyków Drukarstwa dla Muzeum Książki Artystycznej
2014 - Tytuł Partnera Akademii Sztuk Pięknych przyznany przez dyrektora Transferu Technologii
2013 - Odznaka Zasłużony dla Kultury Polskiej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla Muzeum Książki Artystycznej
2012 - Certyfikat Partnera Przyjaznego Edukacji dla Muzeum Książki Artystycznej przyznany przez Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego
2010 - Certyfikat Partnera Przyjaznego Edukacji dla Muzeum Książki Artystycznej przyznany przez Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego
2000 - Godność Damy Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga dla Jadwigi Tryzno
1997 - Nagroda Miasta Łodzi przyznana Uchwałą Rady Miejskiej Nr LVII/579/97 dla Janusza i Jadwigi Tryzno
1994 - Brązowy Medal - SCHONSTE BUCHER AUS ALLER WELT przyznany przez Stiftung Buchkunst Frankfurt am Main und Leipzig
1994 - Nagroda Waltera Tiemanna DIE HOCHSCHULE FUR GRAFIK UND BUCHKUNST LEIPZIG

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

na podstawie materiałów: kompendium Stefana Bartkowiaka „navigation durch tekst, bild und raum – 17 bundestreffen forum typografie die login – cd” wyd. Forum Book Art 2000, artykuł: Sławomir Kaleta „Magia książki” w Poligrafia Polska maj/czerwiec 2002, artykuł: „Muzeum Drukarstwa Antycznego” w Świat Druku (styczeń 1999), strona www.book.art.pl