Muzeum Archeologiczne w Delfach
 Muzeum Archeologiczne w Delfach, wejście do muzeum, 2005 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | Τ.Κ. 33054, Delfy |
| Data założenia | 1903 |
Położenie na mapie Grecji  | |
 38°28′49″N 22°29′59″E/38,480278 22,499722 | |
| Strona internetowa | |
Muzeum Archeologiczne w Delfach (gr. Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών) – muzeum archeologiczne poświęcone historii sanktuarium w Delfach i wyroczni delfickiej od czasów prehistorycznych do późnej starożytności oraz znalezionym tu artefaktom. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. dary wotywne dla Apollina (przedmioty z brązu, srebra i kości słoniowej, posążki, wazy i rzeźby), omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata, blizniaczy kurosi – Kleobis i Biton, Sfinks Naksyjczyków i brązowy posąg Woźnicy.
Muzeum zostało zbudowane w 1903 roku po zakończeniu głównych prac wykopaliskowych prowadzonych przez archeologów francuskich. Po odrestaurowaniu i powiększeniu w latach 1950–1960 muzeum zostało zreorganizowane, ostatnią modernizację przeprowadzono w 1999 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze muzeum w Delfach zostało ufundowane przez greckiego bankiera i filantropa Andreasa Syngrosa (1831–1899) dla przechowywania artefaktów znalezionych przez francuskich archeologów podczas prac trwających od 1892 roku[1]. Gmach muzeum powstał w 1903 roku według planów francuskiego architekta Alberta Tournaire (1862–1958)[1]. Dwuskrzydłowy budynek został następnie rozbudowany w latach 1935–1936, a dwa lata później otwarto nowo-zaaranżowaną wystawę[1]. W 1956 roku wybudowano osobny magazyn na przechowywanie inskrypcji[1].
W 1958 roku przeprowadzono modernizację muzeum pod kierunkiem greckiego architekta Pátroklosa Karantinósa (1903–1976)[1]. Nowa wystawa powstała w latach 1960–1963[1].
W 1975 roku cześć pomieszczeń magazynowych i pracowni zaaranżowano dla potrzeb wystawy przedmiotów wotywnych znalezionych na „Świętej Drodze”, którą otwarto w 1978 roku[1]. W 1999 roku przeprowadzono kolejną modernizację muzeum, dodając nowe powierzchnie wystawiennicze, magazynowe, laboratoryjne i użytkowe[1].
Zbiory[edytuj | edytuj kod]
Wystawa stała muzeum ukazuje historię sanktuarium w Delfach i wyroczni delfickiej od czasów prehistorycznych do późnej starożytności[2].
W muzeum prezentowane są m.in. dary wotywne dla Apollina (przedmioty z brązu, srebra i kości słoniowej, posążki, wazy i rzeźby), omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata czy posąg Woźnicy[2].
Zbiory wystawiane są w czternastu galeriach w porządku chronologicznym[2]:
Galerie I–II: powstanie sanktuarium i pierwsze dary[edytuj | edytuj kod]
Wystawa poświęcona jest powstaniu sanktuarium, okresowi przed nastaniem kultu Apollina i okresowi przejściowemu do nowego kultu[2]. W pierwszej galerii prezentowane są m.in. figurki mykeńskie, kamienne rytony minojskie, brązowe trójnogi oraz najstarsze dary wotywne – m.in. tarcze kreto-cypryjskie, misa fenicka, fibule frygyjskie i syryjskie syreny – oraz figurki w stylu geometrycznym[2]. W drugiej galerii znajdują się dary wotywne z VIII–VII w. p.n.e., m.in. figurki zwierząt, biżuteria i hełmy, oraz miniaturowe kurosy w stylu orientalizującym[2].
-
Głowa gryfa z brązu -
Brązowa tarcza wotywna -
Brązowe hełmy -
Miniaturowy kuros z brązu w stylu orientalizującym
Galeria III: wczesny okres archaiczny[edytuj | edytuj kod]
Na wystawie prezentowani są dwaj archaiczni kurosi – Kleobis i Biton – każdy prawie dwumetrowej wysokości[3]. Hipotetycznie identyfikowani z Kleobisem i Bitonem, synami kapłanki Kydippe, którzy zaprzęgli się do powozu, by zawieźć matkę do sanktuarium[3][4]. Jednakowoż mogą oni być Dioskurami[4]. Na bazach obu kurosów widnieje sygnatura Polimedesa z Argos (610–580 p.n.e.)[3]. Ponadto w galerii znajduje się kolekcja przedmiotów z brązu oraz fryz ze skarbca Sykionu[2].
Galeria IV: „Święta droga” – depozyt wotywny[edytuj | edytuj kod]
W galerii prezentowane są znaleziska z depozytu wotywnego „świętej drogi” – dary wotywne składane przez miasta wschodniej Grecji w okresie archaicznym[2]. Dary odkryto w dwóch podziemnych depozytach, gdzie były przechowywane po tym jak zostały uszkodzone w pożarze w V w. p.n.e.[5] W depozytach odkryto spaloną ziemię i popiół oraz liczne fragmenty kości słoniowej, złota, srebra, brązu, żelaza i gliny, z których zrekonstruowano oryginalne artefakty, m.in. rzeczywistej wielkości byka z blaszek srebra połączonych klamerkami z brązu, które okrywały model z drewna, i trzy rzeczywistej wielkości chryzelefantynowe statuy z VI w. p.n.e.[5]
-
Pozostałości srebrnego byka -
Fragment chryzelefantynowej rzeźby -
Fragment chryzelefantynowej rzeźby -
Fragment chryzelefantynowej rzeźby
Galeria V: Skarbiec Syfnijczyków[edytuj | edytuj kod]
Wystawa piątej galerii obejmuje fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej skarbca Syfnijczyków – pozostałości fryzu, wschodniego frontonu, węgarów, nadproża i kariatyd[2]. Fryz – dzieło Endojosa i innego artysty z ok. 525 roku p.n.e. – zachował się w relatywnie dobrym stanie: po stronie wschodniej ukazano bogów olimpijskich obserwujących bitwę między Grekami a Trojanami, po stronie południowej – scenę porwania kobiety (Hippodamei przez Pelopsa lub jednej z Leukippid przez Dioskurów), po stronie zachodniej – scenę wyboru najpiękniejszej bogini przez Parysa a po stronie północnej – sceny gigantomachii[6]. W niektórych miejscach zachowały się ślady kolorów farb, m.in. niebieskiego tła[6].
Wystawiona jest tu również marmurowa rzeźba Sfinksa – dar Naksyjczyków, która stała w sanktuarium delfickim na szczycie jońskiej kolumny o wysokości ponad 12 m[7].
-
Sfinks Naksyjczyków -
Część fryzu skarbca Syfnijczyków -
Wschodni fronton skarbca Syfnijczyków -
Część fryzu skarbca Syfnijczyków -
Kariatyda ze skarbca Syfnijczyków
Galeria VI: świątynia Apollina[edytuj | edytuj kod]
W galerii prezentowane są elementy architektoniczne delfickiej świątyni Apollina, m.in. rzeźby frontonów archaicznej i klasycznej świątyni[2].
-
Fragmenty marmurowych rzeźb zdobiących archaiczną świątynię Apollina, 510–500 p.n.e. -
Marmurowa rzeźba przedstawiająca Dionizosa z zachodniego frontonu klasycznej świątyni Apollina, ok. 330 p.n.e.
.jpg)
Galerie VII–VIII: Skarbiec Ateńczyków[edytuj | edytuj kod]
W galeriach wystawione są elementy dekoracji rzeźbiarskiej skarbca Ateńczyków – fryz i metopy w galerii siódmej, w galerii ósmej akroteriony przedstawiające Amazonki na koniach, elementy frontonu i inskrypcje z hymnami na cześć Apollina[2]. Skarbiec zdobiło 30 metop przedstawiających przygody Tezeusza – 9 po reprezentacyjnej, południowej stronie skarbca oraz prace Heraklesa – 9 po stronie północnej, bok wschodni zdobiło 6 metop ze scenami Amazonomachii a bok zachodni 6 metop ze scenami uprowadzenia wołów Gerionesa[8].
W galerii znajduje się również naczynie z V w. p.n.e. z charakterystycznym przedstawieniem Apollina – Kyliks Apollina[9].
-
Metopa: Tezeusz i Antiopa -
Metopa: Herakles z cerberem Kyknosem -
Metopa: Herakles i łania kerynejska -
Metopa: Tezeusz i minotaur
Galeria IX: dary wotywne z V w. p.n.e.[edytuj | edytuj kod]
Na wystawie prezentowane są dary wotywne z V w. p.n.e. oraz dekoracje rzeźbiarskie i terakotowe skarbca Massalijczyków i skarbca Dorów z delfickiego sanktuarium Ateny Pronaia, akroteriony innych budowli sanktuarium, charakterystyczne rzygacze i antefiksy[2]. Znajdują się tu również trzy brązowe posagi wotywne: peploforos trzymający kadzielnicę, mężczyzna grający na flecie i grupa dwóch atletów, oraz głowa kobiety[2].
Galeria X: Tolos[edytuj | edytuj kod]
Galeria poświęcona jest delfickiemu tolosowi[2]. Prezentowane są tu elementy dekoracji rzeźbiarskiej, m.in. dwa kapitele – dorycki i koryncki, metopy i dwa fryzy[2].
Galeria XI: późny okres klasyczny i okres hellenistyczny[edytuj | edytuj kod]
Na wystawie prezentowane są m.in. dary wotywne Daochosa II, omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata (hellenistyczna lub rzymska kopia archaicznego omfalosa)[10], kolumna akantowa – „tancerki delfickie” oraz liczne posągi z późnego okresu klasycznego i epoki hellenistycznej[2].
-
Dary wotywne Daochosa II -
Statua Agiasza, dar wotywny Daochosa II -
Galeria XII: późny okres hellenistyczny i czasy rzymskie[edytuj | edytuj kod]
W galerii wystawiany jest m.in. fryz – dar wotywny Lucjusza Emiliusza Paulusa Macedońskiego, okrągły ołtarz, posąg Antinousa – ulubieńca cesarza Hadriana, który utonął w Nilu i pośmiertnie cesarz ogłosił go herosem, umieszczając posągi młodzieńca w wielu świątyniach starożytnego świata[11], domniemana głowa konsula rzymskiego Tytusa Kwinkcjusza Flamininusa oraz liczne przedmioty metalowe z okresu rzymskiego[2].
-
-
-
Posąg filozofa
Galeria XIII: Woźnica[edytuj | edytuj kod]
W galerii prezentowany jest Auriga delficki – posąg z brązu przedstawiający mężczyznę w chitonie – woźnicę (aurigę) zaprzęgu konnego z grupy rzeźbiarskiej, dar Polizalosa z Geli na pamiątkę jego zwycięstwa w igrzyskach pytyjskich 478 lub 474 roku p.n.e.[12][13] Uważany jest czasem za dzieło Pitagorasa z Region[12].
Galeria XIV: schyłek sanktuarium[edytuj | edytuj kod]
Na wystawie prezentowane są artefakty związane z ostatnimi latami działalności sanktuarium – inskrypcje, przedstawienia cesarzy rzymskich, elementy architektoniczne i lampy z symbolami chrześcijańskimi[2].
-
Głowa filozofa -
Inskrypcja wotywna -
Marmurowa głowa
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h E. Partida: Delphi Archaeological Museum – history. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r E. Partida: Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ a b c Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: Kleobis and Biton. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ a b Kleobis i Biton, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-01-03].
- ↑ a b Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: Finds from the sacred votive deposits. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ a b Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: The frieze of the Siphnian Treasury. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: The Naxian Sphinx. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ Henry John Walker: Theseus and Athens. Oxford University Press, 1995, s. 52. ISBN 978-0-19-535837-7. [dostęp 2018-01-04]. (ang.).
- ↑ Petsas 2019 ↓, s. 100.
- ↑ Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: Omphalos. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: Statue of Antinoos. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
- ↑ a b Auriga delficki, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-01-03].
- ↑ Delphi Archaeological Museum – Permanent exhibition of the Archaeological Museum of Delphi: The Charioteer. [w:] odysseus.culture.gr [on-line]. [dostęp 2018-01-03]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przewodniki Pascala: Ateny i Peloponez. s. 274–281. ISBN 83-85412-66. (pol.).
- Photios M. Petsas: Delphi: Monuments and Museum. Athens: Krene Editions, 2019. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Delphi Museum. [w:] ancient-greece.org [on-line]. [dostęp 2018-01-04]. (ang.).
- Rosina Kolonia: The Archaeological Museum of Delphi. [w:] John S. Latsis Public Benefit Foundation [on-line]. [dostęp 2018-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-05)]. (ang.).