Mundżak indyjski
| Muntiacus muntjak[1] | |
| (Zimmermann, 1780) | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | mundżak indyjski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 | |
Mundżak indyjski[3][4], mundżak[5] (Muntiacus muntjak) – gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych[6] zamieszkujący w Indiach, na półwyspie Indochońskim i archipelagu Sundajskim[5].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Muntiacus muntjak był oznaczany nazwą „mundżak”[5]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „mundżak indyjski”, rezerwując nazwę „mundżak” dla rodzaju tych ssaków[3].
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Mundżak występuje w subtropikalnych lasach na południowym wschodzie Azji (Indie, półwysep Indochiński i archipelag Sundajski). Zasiedla lasy deszczowe i monsunowe oraz gęste zarośla, zwykle w pobliżu źródeł wody. Zidentyfikowano kilkanaście[7] podgatunków, klasyfikacja jest jednak niepewna, przede wszystkim ze względu na krzyżówki międzygatunkowe. Mundżaki z Indii i Chin zostały wprowadzone do południowej Anglii w latach trzydziestych ubiegłego wieku, we Francji próby takie czynione były wielokrotnie (w latach 1891, 1953 i dalszych). Dokonywano introdukcji do lasów o gęstej roślinności. We Francji i Belgii mundżaki nie występują już w stanie naturalnym, posiadają je tylko niektóre zwierzyńce lub ogrody zoologiczne. Natomiast populacja w Wielkiej Brytanii nadal się utrzymuje, ich zasięg występowania powiększył się nawet na północ i wschód. W Europie nie występują inne populacje mundżaków w stanie dzikim.
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
| Podstawowe dane | |
|---|---|
| Długość ciała | 89-135 cm |
| Wysokość w kłębie | 40-65 cm |
| Długość ogona | 13-23 cm |
| Masa ciała | 15-35 kg |
| Dojrzałość płciowa | ok. 1 roku |
| Ciąża | ok. 180 dni |
| Liczba młodych w miocie | 1 |
| Długość życia | |
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Mundżaki indyjskie mają krótkie kończyny i długi tułów. Samce posiadają krótkie (do 15 cm) poroże oraz wystające górne kły i są przeważnie większe od samic. Sierść szarobrunatna, krótka, spodem jaśniejsza. Na głowie występuje jaśniejsze ubarwienie na czole i wokół oczu. Długim językiem sięgają do kącików oczu.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek wszystkożerny – zjadają rośliny, jaja ptaków i małe zwierzęta. Samica rodzi zwykle jedno, rzadziej dwa młode, które przebywają z nią do ok. 6 miesięcy. Dorosłe osobniki, poza okresem godowym, prowadzą samotniczy tryb życia.
Przed objęciem ochroną mundżaki indyjskie były poławiane dla mięsa.
Kariotyp[edytuj | edytuj kod]
Garnitur chromosomowy mundżaka indyjskiego tworzy najmniejsza, z odnotowanych u ssaków, liczba chromosomów (2n=6, 7). 7 u samców a 6 u samic[8][9]
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
U mundżaków brak jest sprecyzowanego okresu rui. Ponowna kopulacja występuje w kilka dni po porodzie. Samice mogą w ten sposób rodzić młode co 7 miesięcy. Bliźnięta zdarzają się rzadko. W środowisku naturalnym śmiertelność mundżaków jest znaczna. Przyczyną są niesprzyjające warunki klimatyczne, ruch kołowy i wałęsające się psy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Muntiacus muntjak, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ R.J. Timmins, J.W. Duckworth, S. Hedges, Muntiacus muntjak, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-08-31] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b c Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Muntiacus muntjak. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 10 stycznia 2015]
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2008-06-09]. (ang.).
- ↑ Yang F, Müller S, Just R, Ferguson-Smith MA, Wienberg J.. Comparative chromosome painting in mammals: human and the Indian muntjac (Muntiacus muntjak vaginalis). „Genomics”. 39 (3), s. 396-401, 1997. ELSEVIER. ISSN 0888-7543. PMID: 9119378. (ang.).
- ↑ Wurster DH, Benirschke K.. Indian muntjac, Muntiacus muntjak: a deer with a low diploid chromosome number. „Science”. 168 (3937), s. 1364-1366, 1970. American Association for the Advancement of Science. ISSN 1095-9203. PMID: 5444269. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
- Jackson, A. 2002.: "Muntiacus muntjak" (On-line), Animal Diversity Web.. [dostęp 2007-11-24]. (ang.).
- Łowiectwo-Encyklopedia, Akademia Francuska Delta