Monte San Giorgio
 Lago di Lugano z Monte San Giorgio po lewej stronie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość | 1097 m n.p.m. |
Położenie na mapie Ticino  | |
Położenie na mapie Szwajcarii  | |
 45°54′49″N 8°56′58″E/45,913611 8,949444 | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | przyrodniczy |
| Spełniane kryterium | VIII |
| Numer ref. | |
| Region[b] | Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | |
| Dokonane zmiany | |
Monte San Giorgio – góra w Prealpach Lugańskich, w Ticino, w Szwajcarii. Jedno z najbardziej znaczących stanowisk skamieniałości flory i fauny z triasu środkowego.
W 2003 roku Monte San Giorgio została wpisana na listę dziedzictwa przyrodniczego UNESCO.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Monte San Giorgio leży pomiędzy dwoma południowymi częściami Lago di Lugano w Prealpach Lugańskich w Ticino w Szwajcarii[1]. Porośnięta lasem góra o stożkowatym kształcie wznosi się na wysokość 1096,7 m n.p.m. – 271 metrów nad poziom tafli Lago di Lugano[1].
Po stokach góry wiedzie ścieżka edukacyjna, a na szczyt można wejść (ok. 2 godz. marszu) po wjechaniu kolejką linową do Serpiano lub wejść szlakiem z Meride (ok. 4 godzin marszu)[2].
Geologia[edytuj | edytuj kod]
Na bazie gnejsów spoczywają skały wylewne o strukturze porfirowej – andezyty i lżejsze tufy wulkaniczne – świadectwo aktywności wulkanicznej z okresu permu[2]. Warstwy te układają się pod kątem 30°, tak że najstarsze skały znajdują się na północnym krańcu góry opadającym nad Lago di Lugano[2]. Od strony południowej dochodzą znacznie młodsze skały osadowe wykształcone w okresie mezozoiku – w triasie – w subtropikalnych warunkach płytkiego morza należącego do praoceanu Tetydy[3][4]. Na warstwach piaskowców i zlepieńców spoczywają dolomity i wapienie[3]. Płytkie wody o głębokości 50–100 m, silnie zasolone i pozbawione tlenu, stworzyły doskonale warunki dla konserwacji martwych organizmów[3]. Stąd w triasowych osadach Monte San Giorgio znajduje się wiele skamieniałości[3]. Skały triasowe tworzą warstwę o grubości ok. 1000 metrów[1].
Paleontologia[edytuj | edytuj kod]
Monte San Giorgio jest jednym z najbardziej znaczących stanowisk skamieniałości flory i fauny z triasu środkowego[1]. Osady triasowe obejmują okres ponad 15 milionów lat, przez co możliwe jest prześledzenie rozwoju ewolucyjnego znajdowanych tu gatunków[1].
Odkrycia paleontologiczne obejmują ponad 10 tys. dobrze zachowanych okazów, w większości kompletnych szkieletów, wielu gatunków fauny: ok. 30 gatunków gadów morskich i lądowych, ok. 8 gatunków ryb, ponad 100 gatunków bezkręgowców – m.in. małży, amonitów, szkarłupni, skorupiaków oraz owadów, a także wielu gatunków flory[1]. Wiele z tych gatunków zostało odkrytych po raz pierwszy na stokach Monte San Giorgio, a niektóre z nich nie zostały odnalezione nigdzie indziej na ziemi[1].
Odkryto tu m.in. szczątki ticinozucha – archozaura z rodziny Prestosuchidae i ceresiosaurusa – notozaura z rodziny Nothosauridae[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Badania paleontologiczne w obszarze Monte San Giorgio prowadzone są od prawie 200 lat[5], głównie przez naukowców z uniwersytetu w Zurychu i Mediolanie[1]. Pierwsza praca naukowa na temat skamieniałości z Monte San Giorgio została opublikowana w 1847 roku przez Giulio Curioniego[1]. Prace zintensyfikowano pod koniec XIX wieku, odkrywając kolejne gatunki ryb i amonitów. Wydobyte wówczas okazy uległy zniszczeniu podczas bombardowania Muzeum Historii Naturalnej w Mediolanie podczas II wojny światowej w 1943 roku[1]. Po wojnie badania wznowiono, a wiele prowadzonych jest w kooperacji międzynarodowej między ośrodkami we Włoszech i Szwajcarii[1].
Od 1974 roku obszar 8,5 km² Monte San Giorgio jest objęty ochroną[5]. W 2003 roku Monte San Giorgio została wpisana na listę dziedzictwa przyrodniczego UNESCO, a w 2010 roku wpis został rozszerzony na tereny po stronie Włoch[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l UNESCO: World Heritage Scanned Nomination No 1090. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
- ↑ a b c Michael Szönyi: Geoland Südschweiz: Tessin, Wallis. vdf Hochschulverlag AG, 2010, s. 28. ISBN 978-3-7281-3281-9. [dostęp 2015-09-20].
- ↑ a b c d Michael Szönyi: Geoland Südschweiz: Tessin, Wallis. vdf Hochschulverlag AG, 2010, s. 29. ISBN 978-3-7281-3281-9. [dostęp 2015-09-20].
- ↑ World Heritage Nomination – Iucn Technical Evaluation Monte San Giorgio (Switzerland) Id Nº1090: Lavaux, vignoble en terrasses face au lac et aux alpes. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
- ↑ a b Michael Szönyi: Geoland Südschweiz: Tessin, Wallis. vdf Hochschulverlag AG, 2010, s. 27. ISBN 978-3-7281-3281-9. [dostęp 2015-09-20].
- ↑ UNESCO: LMonte San Giorgio. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
- ↑ Wspólnie z Włochami
- ↑ Wspólnie z Austrią, Francją, Niemcami, Słowenią, Włochami
- ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Niemcami, Indiami i Japonią
- ↑ Wspólnie z Włochami
- ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Ukrainą i Włochami